دانش آموزان عزیز سلام
من الهه پروری فارغ التحصیل مهندسی شیمی از دانشگاه تهران هستم. |  |
آب مایعی کمیاب!
می دانید که ۷۵ درصد سطح زمین را آب فرا گرفته که به آن آب کره( هیدروسفر) میگویند. پس چگونه آب، مایعی کمیاب است؟ از کل آب موجود در کره زمین۹۷.۶ درصد آن در اقیانوس ها بوده و شور است! این جمله، خود کافی است تا دریابیم که آب شیرین مورد نیاز ما و جانوران بسیار کم است.
آب در کره زمین:
🔹 اقیانوس ها و دریاها: ۹۷.۶ درصد
🔹 رودخانهها دریاچهها و آبگیرها: ۰.۰۲ درصد
🔹 آبهای زیرزمینی: ۰.۴۷ درصد
🔹 یخ های قطبی و یخچال های طبیعی: ۱.۹ درصد
🔹 رطوبت خاک: کمتر از ۰.۰۱ درصد
🔹 بخار آب هوا: ۰.۰۰۰۱ درصد
🟡 وجود آب بر روی زمین، نتایج زیر را در بر دارد:
۱- آب، وضعیت آب و هوایی را در کنترل دارد. اگر آب نبود تغییرات شبانه روزی دما یا فصول بسیار زیاد میشد.
۲- آب، عامل مهم فرسایش خاک و همچنین تشکیل خاک است.
۳- وجود آب برای زندگی ضروری است و هرجا آب، فراوان تر باشد، جمعیت بیشتری از جانداران زندگی می کنند. علاوه بر آن، آب برای حمل و نقل، تهیه غذا و برخی مواد خام برای انسان اهمیت دارد.
🟣 چرخه آب: آب، مایعی تجدید پذیر است و همه آب زمین به نسبت تقریباً ثابتی در میان منابع آب یعنی دریاها، رودها، دریاچهها، سفرههای زیرزمینی و... توزیع میشود. به چرخش در آمدن آب در میان این منابع را چرخه آب می گویند. تقریباً در تمام نقاط زمین، همیشه هوا، مقداری بخار آب به همراه دارد و میتوان گفت که هوای کاملا خشک عملاً وجود ندارد ولی مقدار بخار آب موجود در هوا در نقاط مختلف از کمی بیش از صفر تا ۵ درصد هواست.
🟠 نقطه شبنم: زمانی که رطوبت هوا زیاد است با سرد شدن هوا در شب، این رطوبت اضافی با برخورد به سطح اجسام به شکل قطرات آب بر سطح اجسام دیده میشوند که به آن ها شبنم میگوییم. دمایی که در آن دما، هوای غیر اشباع از رطوبت به حالت اشباع درآید، نقطه شبنم می نامند. برای مثال، اگر در طول روز دمای هوا ۲۰ درجه سانتیگراد باشد و از بخار آب اشباع نشده باشد، وقتی در طول شب دما به ۱۵ درجه سانتیگراد کاهش مییابد، رطوبت موجود در هوا با مقدار رطوبت لازم برای اشباع هوا در دمای ۱۵ درجه سانتیگراد برابر میشود و میگوییم دمای ۱۵ درجه سانتیگراد نقطه شبنم در این رطوبت خاص است.
ابر و مه مجموعهای از ذرات بسیار ریز آب یا تکههای کوچک یخ است. برای تشکیل ابر، باید هوای مرطوب، سرد شود و دمای آن به کمتر از نقطه شبنم برسد. با تشکیل قطرات آب یا تکههای یخ، این ذرات در هوا معلق می ماند و مجموعه آنها را ابر تشکیل میدهد. از نظر کلی ابر و مه تفاوتی ندارند، فقط مه در قسمتهای پایین و نزدیک سطح زمین تشکیل میشود. قطره های آبِ تشکیل دهنده ابر و مه از ۰.۰۲ میلیمتر بزرگتر نیست.
✅ برای بارش به وجود سه شرط لازم است:
۱- وجود هوای مرطوب
۲- کاهش دمای هوای مرطوب
۳- وجود ذراتی جامد به عنوان هسته قطرات آب (همان ذرات گرد و غبار هوا)
اگر قطره های آب در هر یک از ابرها بزرگتر شوند، آنقدر بزرگ می شوند که به صورت باران، تگرگ و برف بر زمین می بارند ولی این پدیده همیشگی نیست و اغلب، هوا دوباره گرم شده، آب مایع به بخار تبدیل میشود و ابر ناپدید میگردد.
باران: برای ایجاد باران باید قطرات و بلورهای داخل ابر بر اثر برخورد و پیوستن به هم به اندازه کافی تلاش کنند تا بر مقاومت هوا غلبه کنند و شروع به سقوط کنند. هنگام تشکیل باران، دمای هوا بالاتر از صفر درجه سانتیگراد می باشد. وزن قطره های اولیه باران ممکن است در اثر جمع شدن با سایر ذرات، اضافه شود یا برعکس، در اثر گرما تمام یا قسمتی از آن تبخیر شود.
✅ بقیه جزوه با درسنامه کامل در فایل ضمیمه آمده است.
***************************************************************
🔷 تست ها
1- کدام گزینه در مورد روسوبات درون کتری و سماور درست است؟
الف) می توانند در آب حل شوند
ب) از تغییر شیمیایی مواد محلول در آب به وجود آمده اند
ج) از تبخیر آب و ته نشینی مواد محلول به وجود آمده اند
د) از تغییر شیمیایی دیواره کتری یا سماور به وجود می آیند
۲- سفره های آب زیرزمینی تحت فشار در کدام یک از شرایط زیر تشکیل می شود؟
الف) وقتی لایه نفوذ پذیر بین دو لایه نفوذ ناپذیر قرار گیرد
ب) وقتی لایه نفوذ پذیر بر روی لایه نفوذ ناپذیر قرار گیرد
ج) وقتی لایه نفوذ ناپذیر بین دو لایه نفوذ پذیر قرار گیرد
د) وقتی لایه نفوذ ناپذیر بر روی لایه نفوذ پذیر قرار گیرد
۳-کدام گزینه درست است؟
الف) زمین هایی که نفوذپذیری خاک آنها زیاد است ، برای کشاورزی مناسب نیستند
ب) نفوذ پذیری خاک اثری در کیفیت خاک کشاورزی ندارد
ج) رس ها فاقد فضاهای خالی هستند
د) میزان فضاهای خالی در سنگ های مختلف مشابه است
4- کدام گزینه درست است؟
الف) ممکن است یک سنگ ، هم تخلخل زیاد نفوذپذیری زیاد داشته باشد
ب) هر سنگی که تخلخل زیاد دارد ، نفوذ پذیری زیادی هم دارد
ج) نفوذپذیری و تخلخل سنگ رابطه است با یکدیگر دارند
د) هر سنگی که تخلخل کارفی داشته باشد برای تشکیل ذخایر آب زیرزمینی مناسب اند
۵- انجام کدام کار می تواند به اندازه گیری حجم هوای درون مقدار مشخصی خاک کمک کند؟
الف) اندازه گیری حجم خاک
ب) مخلوط نمودن خاک با مقدار مناسبی
ج) ریختن آب از ظرفی مدرج به درون خاک
د) اندازه گیری حجم ذرات خاک و جمع بستن آنها با هم
***************************************************************
📌 پاسخ تست ها در فایل ضمیمه موجود است.
