سلام به همه کنکوریهای عزیز 🖐🖐
در این مطلب به بررسی فصل چهارم فیزیک دهم میپردازیم.
🔴ویژگیهای مطلب🔴
درسنامه و نکات
5 تست شناسنامهدار
1 تست چالشی
پاسخ تشریحی سوالات در فایل ضمیمه
تعريف دما:
از ديدگاه ماكروسكوپي , دما كميتي ست كه ميزان سردي و گرمي اجسام را مشخص مي كند.در واقع مي توان گفت دما همان ميانگين انرژي جنبشي ذرات تشكيل دهنده ي ماده است.
کميت دماسنجي:
هر مشخصه ي قابل اندازه گيري كه با گرمي و سردي جسم تغيير كند , را كميت دماسنجي مي نامند.اساس كار همه ي دماسنج ها تغيير كميت دماسنجي ست.
مقياس هاي دما:
١-درجه ي سلسيوس (سانتي گراد): يكاي متداول دما درجه ي سلسيوس است كه با درجه سیلسیوس نمایش میدهند وبا θ نشان مي دهند.
2-درجه ي كلوين: اما در دستگاه بين الملليSI, دما را بر حسب كلوين بيان مي كنند . رابطه ي بين كلوين و درجه ي سلسيوس به صورت زير است :
٣-درجه ي فارنهايت:
يكاي متداول دما در صنعت و هواشناسي فارنهايت نام دارد .
نکته:
توجه داشته باشيد كه دما بر حسب درجه ي سلسيوس و كلوين يكسان نيستند , اما تغييرات دما برحسب درجه كلوين و سلسيوس با هم برابرند.
کميت دماسنجي در دماسنج هاي مختلف:
١-دماسنج گازي:
يكي ازدماسنج هاي معياربراي اندازه گيري علمي ست كه اساس اين گونه دماسنج ها مبتني بر قانون گازهاي كامل است.
2-دماسنج مقاومت پلاتيني:
يكي از دماسنج هاي معيار براي اندازه گيري علمي ست كه اساس اين گونه دماسنج ها مبتني بر رسانايي الكتريكي است.حسگر اين دماسنج از پلاتيني ساخته شده است كه از نظر شيميايي خالص و از نظر فيزيكي پايدار است.
3-دماسنج تف سنج:
يكي ديگر از دماسنج هاي معيار براي اندازه گيري علمي ست كه اساس اين گونه دماسنج هامبتني بر تابش گرمايي است.اين دماسنج بر اساس تابش فروسرخ كار مي كند. براي اندازه گيري دماهاي بيشتر از١٥٠٠ درجه ي سلسيوس از تف سنج نوري استفاده مي كنند.
٤-دماسنج جيوه اي:
در دماسنج هاي جيوه اي,كميت دماسنجي ,ارتفاع مايع درون لوله ي دماسنج است. دماسنج جيوه اي درست همان كار دماسنج گاليله را انجام مي دهد . با اين تفاوت كه در اين نوع دماسنج به جاي هوا , جيوه تعبيه شده است. گستره ي دماسنجي دماسنج هاي جيوه اي 39-تا٣٥٠ درجه ي سلسيوس است و با اين نوع دماسنج ها نمي توان دماي قطب جنوب را كه به٥٠-درجه ي سلسيوس مي رسد را اندازه گيري كرد. جيوه بسيار سمي است و از اين رو امروزه غالباً از الكل در دماسنج ها استفاده مي شود.
5-دماسنج الكلي:
در دماسنج هاي الكلي,كميت دماسنجي ,ارتفاع مايع درون لوله ي دماسنج است. مايع درون دماسنج هايي كه اصطلاحا الكلي ناميده مي شوند مي تواند (الكل–تولوين–نفت چراغ و ...)باشد . به همين دليل گستره ي دماسنجي آنها متفاوت است. گستره ي دماسنجي دماسنج هاي الكلي,١١٥-تا٧٨درجه ي سلسيوس است . ٨-دماسنج ترموكوپل: دماسنجي پركاربرد و با دقت بالا كه البته نسبت به دماسنج هاي معيار دقت پايين تري دارد. اين دماسنج از دو فلز غير هم جنس تشكيل شده است كه اتصال آنها در دو دماي متفاوت انجام مي گيرد . اين اختلاف دما سبب ايجاد اختلاف پتانسيل و در نهايت جريان الكتريكي در مدار دماسنج شده و اندازه گيري دما بر مبناي تغيير جريان الكتريكي عبوري از آن صورت مي گيرد. در دماسنج ترموكوپل ,كميت دماسنجي ,جريان الكتريكي يا ولتاژاست. گستره ي دماسنجي نوعي ازترموكوپل هااز°C270-تا°C1372بوده و به جنس دو سيم بستگي دارد. مزيت ترموكوپل در اين است كه به خاطر جرم كوچك , خيلي سريع با دستگاهي كه دماي آن اندازه گيري ميشود به حالت تعادل گرمايي مي رسد و علاوه بر آن مي تواند در مدارهاي الكترونيكي به كار رود.
7-دماسنج بيشينه–كمينه:
نوع ويژه اي از دماسنج هاي مايعي كه بيشينه و كمينه ي دما را در يك مدت زمان معين نشان مي دهد . از اين نوع دماسنج ها در (مراكز پرورش گل و گياه–باغداري و هواشناسي و . . .) استفاده مي شود.
انبساط طولي:
بهαضريب انبساط طولي ميله گويند كه به جنس ميله بستگي دارد.
انبساط سطحي:
انبساط حجمي:
تغييرات چگالي با تغييرات دما:
انبساط غير عادي آب:
حجم بيشتر مايعات با كم شدن دما كاهش و در نتيجه چگالي آنها افزايش مي يابد. اما رفتار آب در محدوده ي دمايي صفر تا٤درجه ي سلسيوس متفاوت است و با كاهش دما حجم آب افزايش و چگالي آن كاهش مي يابد.در واقع همين تغيير حجم غير عادي آب است كه موجب مي شود درياچه ها به جاي اينكه از پايين به بالا يخ بزنند , از بالا يخ بزنند.
گرما:
گرما , مقدار انرژي است كه به دليل اختلاف دما بين دو جسم مبادله مي شود و مجموع انرژي جنبشي ذرات تشكيل دهنده ي يك ماده مي باشد. گرما انرژي در حال گذار مربوط به يك جسم است و به كار بردن گرماي مربوط به يك جسم نادرست است. گرما را با نمادQنشان مي دهند و واحد آن درsI܁ژول است. يكاي ديگر مورد استفاده و متداول براي اين كميت كالري ست.
هنگام تبادل دو جسم گرم و سرد , آنچه كه اتفاق مي افتد كاهش انرژي هاي پتانسيل و جنبشي مربوط حركت كاتوره اي اتم ها , مولكولها و ساير اجزاي ميكروسكوپي داخل جسم گرم و افزايش همين انرژي ها در داخل جسم سرد است تا آنكه دو جسم به تعادل گرمايي برسند.
گرماي ويژه:
گرماي ويژه ي هر جسم , مقدار گرمايي ست كه بايد به يك كيلوگرم از آن جسم داده شود تا دماي آن يك درجه ي سلسيوس (يا يك كلوين)افزايش يابد.يكاي ظرفيت گرماييژول بر كيلوگرم . كلوين يا ژول بر كيلوگرم.درجه ي سلسيوس است.
زماني كه تغيير فاز روي دهد ,دما ثابت مانده و تغييري نمي كند و مي توان نوشت :
در اين حالت گرمايي كه از جسم گرفته شده صرف تغيير فاز جسم شده و خواهيم داشت :
انواع تغيير حالت هاي ماده:
تبديل جامد به مايع راذوب تبديل مايع به بخار را تبخير تبديل مايع به جامد را انجماد
تبديل بخار به مايع را ميعان تبديل جامد به بخار را تصعيد تبديل بخار به جامد را چگالش
تعادل گرمايي:
مبادله ي گرما بين دو جسم تا زماني ادامه مي يابد كه دماي دو جسم يكسان شود . در اين حالت ديگر گرمايي بين دو جسم مبادله نمي شود. زيرا ديگر اختلاف دمايي بين دو جسم وجود ندارد و شرط اصلي تبادل گرما بين دو جسم ازبين مي رود. در اين حالت گوئيم دو جسم با هم درتعادل گرمايي اند.
روش هاي انتقال (شارش) گرما:
شارش گرما از جسم با دماي بالاتر به جسم با دماي پايين تر به سه صورت متفاوت انجام مي شود :(رسانش گرمايي–همرفت–تابش گرمايي)
رسانش:
ارتعاش اتم ها و الكترون هاي آزاد در ناحيه ي گرم شده ي جسم موجب انتقال بخشي از انرژِي آنها به اتم ها والكترون هاي بسيار زياد مجاورشان و در نتيجه انتقال گرما به روش رسانش مي شود. در رساناهاي فلزيسهم الكترون هاي آزاد در رسانش گرمايي بيشتر از اتم هاست. اين فرايند نياز به محيط مادي دارد.
آهنگ رسانش گرمايي:
در اين رابطهkرسانندگي گرمايي ست كه به جنس ميله بستگي داشته و يكاي آن درSIوات بر متر كلوين است.
همرفت:
انتقال گرما در مايعات و گازها كه معمولا رساناهاي گرمايي خوبي نيستند به روش همرفت (همراه با جابجاييبخشي از خود ماده) انجام مي گيرد و نياز به محيط مادي دارد. پديده ي همرفت بر اثر كاهش چگالي شاره(مايع يا گاز)با افزايش دما صورت مي گيرد. ٢نوع همرفت وجود دارد:
١-همرفت طبيعي مانند (گرم شدن هواي داخل اتاق توسط بخاري يا شومينه–جريان هاي باد ساحلي–گرم شدن آب درون قابلمه–انتقال گرما از كوره ي هسته اي واقع در مركز خورشيد و . . .)
٢-همرفت واداشته كه در آن شاره به كمك يك تلمبه به چرخش واداشته شده تا با اين چرخش انتقال گرما صورت پذيرد . مانند (سيستم خنك كننده ي موتور اتومبيل–سيستم گرم كننده ي مركزي در ساختمان ها–دستگاه گردش خون در بدن جانوران خونگرم و . . .)
تابش گرمايي:
هر جسم در هر دمايي مي تواند از خود تابش الكترومغناطيسي گسيل كندكه شدت و بسامد اين تابش به دماي جسم بستگي دارد و به همين دليل آن را تابش گرمايي مي نامند. سطح بدن يك فرد معمولي در محيطي با دماي٢٢درجه ي سلسيوس تابشي گرمايي با آهنگي در حدود١٠٠وات دارد.
قانون گازها:
توجه داشته باشيد كه براي آن كه يك گاز بتواند يك فرايند ترموديناميكي را طي كند , حداقل بايد٢خاصيت آن دستخوش تغيير شود.
به بررسی سوالات شناســــــنامه دار از این فصل می پردازیم:
!سوال چالشی!
سلام دوستان به نکات زیر توجه فرمایید:
1-در این سری از جزوات در آخر 5 تست، یک تست سخت از همان مبحثی که در جزوه بررسی و مطرح گردیده قرار داده میشود.
2-کسانی که بتوانند جواب صحیح رو پیدا کنند در بین آنها قرعه کشی شده (البته لازم به ذکر است اگر تعداد پاسخ درست کمتر از 3 باشد همه آنها برنده سوال چالشی می باشند)
3-تذکر بسیار مهم:حتماً گزینه مورد نظرتون رو با صفحه شخصی خودتون در سایت قلم چی در زیر همین مطلب در بخش کامنت ها ارسال بفرمایید.
4- و رسیدیم به جایزه:جایزه فرد برنده (که اسامی افراد برنده در هر بار در پست های بعدی اطلاع رسانی می شود)
به این شرح است:
1-مشاوره رایگان1 ساعته(روش های مطالعه و نحوه کنترل استرس و...)
2-نوشتن برنامه مطالعه یک روزه کاملاً رایگان
3-رفع اشکال درس فیزیک دهم-یازدهم به مدت 5/. ساعت
توجه: جوایز به صورت تصادفی و یکی از این سه مورد برای برندگان تعلق میگیره.
توجه:حتماً هر روز به صفحه ای که کامنت گذاشتید سر بزنید و از آخرین جزوات و اخبار برندگان مطلع باشید.
صفحه اینستاگرام ما
برای ارتباط بیشتر با برترها و رزرو پشتیبان ویژه، پیج اینستاگرام و کانال تلگرام کانون برترها را دنبال کنید، همچنین میتونید با شماره ۰۲۱۸۴۵۱ داخلی ۳۱۲۳ تماس بگیرید.
پیج اینستاگرام | کانال تلگرام کانون برترها |
 |  |
