کارخانه کاغذسازی ، درس سوم علوم ششم ، زهرا جعغرزاده

در این مطلب میخواهیم با مواد مورداستفاده در کارخانه کاغذسازی ، فلزات و ویژگی های آنها ، مفهوم چگالی و چگالی مواد مختلف و انواع اسیدها و بازها آشنا شویم .

* وسایل و مواد مورداستفاده در کارخانه کاغذسازی عبارتنداز:  ( ارّه ، ماشین حمل چوب ، دستگاه خردکن ، مواد رنگ‌بر ، دیگ خمیرسازی ، غلتک مخصوص خشک کردن کاغذ ، سرند )

* مواد اولیه تهیه کاغذ چوب و تنه محکم درختان است. ولی بعلت مصرف بالای کاغذ از ساقه کتان و پنبه و ساقه گندم و جو و نی ، کاغذهای باطله و تفاله نیشکر نیز استفاده میشود.

# علت استفاده از فلز آهن در صنایع مختلف به شرح زیر است:

1/دارای قدرت و استحکام میباشد.

2/ به فراوانی یافت شده و نسبتاً ارزان است.

3/ نقطه ذوب آن بالا است و به اشکال مختلف درمی‌آید.

# ویژگی فلزات بصورت کلی:

1/ برق و گرما را از خود عبور می دهند (رسانا هستند).

2/ سطح تازه بریده شده آن ها براق است.

3/ چکش خوارند، یعنی با ضربه نمیشکنند.

4/ میتوان آنها را بصورت ورقه، میله یا لوله درآورد.

5/ همه آنها جامد هستند بجز جیوه (مایع است).    **فراموش نکنید جیوه و سرب از فلزات سمی هستند.**

# ویژگی نافلزات بصورت کلی:

1/ ترد و شکننده هستند.    

2/ چکش خوار نیستند.         

3/ نارسانا هستند.

4/ نافلزات در جدول تناوبی مندلیف با همه فازهای   جامد / مایع / گاز   وجود دارند.

*نافلز جامد -> گوگرد ، کربن       *نافلز مایع -> برم ، ید       *نافلز گازی -> اکسیژن

# نکته جالب : از فلزات در صنایع دارویی هم استفاده میشود ، مثلا قرص آهن و قرص روی و شربت آلومینیوم و منیزیم که برای معده درد استفاده میشود.

___________________________

چگالی یا جرم حجمی (نسبت جرم به حجم یک ماده)                                                                    جرم m (mass)

چگالی را با (d)   ،    جرم را با (m)    ،   حجم را با (v)     نیز نشان میدهند.                                          ___________ = p چگالی

* واحد چگالی: گرم بر سانتی متر مکعب / کیلوگرم بر مترمکعب                                                 حجم (V (volume

# سه حالت ممکن درمورد مقایسه چگالی مواد با آب:

1/ چگالی ماده > چگالی آب (حالت ته نشینی)

در چنین حالتی فرض کنید یک گلوله سربی در یک بشر پر از آب انداخته ایم . چه اتفاقی میافتد؟ گلوله سربی به ته ظرف میرود. پس چگالی گلوله سربی بیشتر از آب است.

2/ چگالی ماده = چگالی آب (حالت غوطه وری)

در چنین حالتی فرض کنید چند قطعه یخ کوچک درون یک لیوان آب ریخته ایم. یخ ها در میان لیوان آب غوطه ور است. پس چگالی یخ و آب در اینجا نقریبا برابر است.

3/ چگالی ماده < چگالی آب ( حالت شناوری)

در چنین حالتی نیز فرض کنید یک پر روی لیوان آب انداخته ایم. پر روی سطح آب شناور می ماند؛ پس چگالی پر کمتر از چگالی آب است.

چگالی چند ماده:      هوا: 0/001         چوب پنبه: 0/2         روغن: 0/8    الکل: 0/8     یخ: 0/9

چگالی چندفلز:      آلومینیوم: 2/7        روی: 7/1          آهن: 7/8       مس: 8/9        نقره: 10/5        سرب: 11/3         جیوه: 13/6          طلا: 19/32

#رابطه چگالی با کمیت های جرم و حجم:

1/ هرچه مقدار جرم بیشتر شود، مقدار چگالی نیز بیشتر میشود. (در حجم ثابت) : نمودار از نوع مستقیم 

2/ هرچه مقدار حجم بیشتر شود، مقدار چگالی کمتر میشود. (در حجم ثابت) : نمودار از نوع معکوس

_______________________

آشنایی با انواع اسیدها و بازها:

# اسیدها بر دو نوع هستند:     1/اسیدهای خوراکی       2/اسیدهای صنعتی

*اسیدهای خوراکی ترش مزه و قابل خوردن هستند ( مثل سرکه و میوه های ترش همچون نارنگی، کیوی، پرتقال، گوجه سبز، سیب ترش، آبلیمو، جوهرلیمو، ... ) و ph آنها بین 1 تا 7 است. و رسانای جریان برق هستند.

*اسیدهای صنعتی سمی هستند و غیرقابل خوردن و بوییدن و لمس کردن میباشند ( مثل جوهرنمک و جوهرگوگرد )

# توجه داشته باشید که اسیدهای صنعتی میتوانند آسیب جدی به دستگاه تنفس و گوارش یا پوست وارد نمایند.

** برای شناسایی اسید از کاغذ پی اچ (ph) که نارنجی رنگ است استفاده میشود. هرچه رنگ شدیدتر باشد اسید قوی تر است. هنگامی که رنگ قوی تر میشود، مقدار پی اچ کم میشود.

* اثر اسید روی فلز باعث تغییر شیمیایی در آن میشود به همین جهت ترشی و ماست را نباید در قابلمه نگهداری کرد و باید از ظروف پلاستیکی و شیشه ای استفاده کنیم.

* اگر جوهرنمک را روی آهک یا سنگ مرمر بریزیم کف کرده و تولید گاز دی اکسیدکربن میکند. همچنین مرمر خرد شده در جوهرنمک حل میشود.

*** یادتان باشد در فضای بسته از جوهرنمک استفاده نکنید و حتما دستکش داشته باشید (از مخلوط کردن اسیدها خودداری کنید)

* از ریختن فاضلاب به رودخانه ها خودداری کنید زیرا باعث تغییر پی اچ آب شده و مقدار اسیدی بودن آن را تغییر میدهد و سبب مرگ آبزیان میشود.

* بازها:

بازها عموماً تلخ مزه اند. ph آنها بین 7 تا 14 میباشد. روی پوست حالت صابونی دارند. رسانای جریان برق هستند.

#بهترین راه شناخت اسیدها و بازها استفاده از کاغذ ph است.

* مادۀ خنثی:

ماده ای که نه خاصیت اسیدی دارد و نه خاصیت بازی. مانند: آب خالص ، محلول نمک خوراکی و پی اچ آن 7 میباشد.

## واکنش های مهم:

واکنش اسیدها با فلزات -> تولید گاز هیدروژن + نمک

واکنش اسیدها با بازها -> تولید آب + نمک

واکنش اسیدها با سنگ آهک -> تولید کربن دی اکسید + آب + نمک

*نکاتی درمورد کاغذ ph : 

1/ بازه عددی کاغذ ph از صفر تا 14 تقسیم بندی شده است.

2/ پی اچ صفر تا 7 میزان اسیدی و پی اچ 7 تا 14 میزان بازی بودن را مشخص میکند و عدد 7 محلول خنثی را نمایش میدهد.

3/ هرچه از 7 به سمت صفر برویم قدرت اسیدی بیشتر میشود.

4/ هرچه از 7 به سمت 14 برویم قدرت بازی بیشتر میشود.

*آلیاژ : به مخلوط چند فلز با یکدیگر آلیاژ میگویند.

فولاد و چدن آلیاژ آهن هستند؛ یعنی از آهن و کربن ساخته شده اند. با این تفاوت که در فولاد مقدار کمتری کربن بکار رفته است و در چدن مقدار کربن زیاد است.

*آهن زنگ نزن: به فولادی گفته میشود که علاوه بر آهن و کربن به آن فلز کروم هم اضافه شده است.

کاربردهای برخی فلزات:

جواهرات و زیورآلات -> از طلا و مس ؛ به این جهت که نرم و انعطاف پذیر است و مس به دلیل مقاوم بودنش. 

اتوموبیل -> از آهن و مس ؛ استفاده از آهن برای بدنه و مس برای سیم کشی خودرو.

روکش قرص -> آلومینیوم ؛ زیرا به راحتی تبدیل به ورقه های نازک میشود.

 دوچرخه-> آلومینیوم ؛ زیرا سبک و مقاوم است.

سیم برق -> مس ؛ زیرا جریان برق را از خود عبور میدهد.

 ** سوالات و پاسخ آن را میتوانید در فایل ضمیمه زیر مشاهده نمایید **

موفق باشید *