دوستان عزیز سلام.
مطلب زیر بخش اول خلاصهای از کتاب کارگاه نقوش سنتیه که توسط گلشن اسکندری تهیه شده، بخشهای بعدی هم در طول هفته قرار میگیره.
دوره پیش تاریخی:
*شوش:
طرحهای هندسی، گیاهی و حیوانی بر روی سفالینههای شوش نقش بسته است.
نقش بز با شاخهای قوسی و گردان که از نقوش برجسته شوش است نمادی از دوران دام پروری و کشاورزی انسان آن دوره است.
*سیلک:
نقوش هندسی، گیاهی و انسانی اغلب با رنگ تیره و به شکل خلاصه شده و انتزاعی بر روی سفالینهها به دست آمده طراحی شدهاند.
تنوع نقوش در آثار منطقهی سیلک به دلیل نوع زندگی و تنوع عوامل محیطی به ویژه شکار مشهود است.
در سیلک، بیشترین کاربرد مربوط به نقوش هندسی، جانوری و انسانی است و نقوش گیاهی کمترین کاربرد را دارد.
بر روی سفالینه های سیلک اغلب ترکیب نقوش هندسی پیوسته و نقش جانوری یا نقش انسانی به صورت منفرد دیده میشود.
*املش:
نقوش این منطقه شامل طرحهای اسطورهای، نمادین، جانوری، گیاهی و انسانی است.
آثار به دست آمده از این منطقه بیشتر از جنس سفال و فلزند.
نقش اسطورهای، شیربالدار، نقوش جانوری غزال و گوزن و نقشهای گیاهی به صورت گلدان مقدس و گلهای چند پر مرتبط با یکدیگر و با ترکیبهای نواری شکل، بر ظروف فلزی املش مشاهده میشود.
*لرستان:
نقوش به کار رفته در این منطقه بیشتر بر روی اشیاء مفرغی است که با استفاده از عناصر تزئینی گیاهی، به ویژه نقش برگ و میوهی انار، و نقوش انسانی و جانوری طراحی شده است.
شیوهی اجرای نقوش منطقهی لرستان، به صورت قرینهسازی، گردان و طرحهای تکراری است.
مهمترین ویژگیهای آثار منطقهی لرستان، تناسب و ارتباط طرحها و نقوش و ترکیبهای آن با شکل و کاربرد شیء تزئین شده است.
در منطقهی لرستان سنجاق مفرغی با ترکیب مدور و نقوش انسانی، جانوری (ماهی) و گیاهی دیده میشود.
در تیردان مفرغی منقوش لرستان ترکیب قرینهای با نقوش انسانی، حیوانی و گیاهی در ردیفهای جداگانه دیده میشود.
*زیویه:
نقوش به کار رفته در این منطقه بیشتر بر روی اشیاء طلایی و نقرهای است و روش اجرای آنها شبیه به هنر منطقهی باستانی لرستان است.
برجستهترین نقوش منطقهی زیویه نقوش حیوانات ترکیبی (اسطورهای) نقوش گیاهی (درخت مقدس و غنچههای کوچک و بزرگ) تشکیل میدهد. این نقوش با حاشیههای تزئینی به روش قرینهسازی و ترکیبهای تکرار شونده طراحی شدهاند.
نمونه آثار زیویه : سینهبند طلایی منقوش و سینی طلایی (نقوش اسطورهای با حاشیههای گیاهی) و نقرهای منقوش (نقوش گیاهی در مرکز و حاشیه در ترکیب مدور)
*ویژگیهای مهم طراحی نقوش دورهی پیشتاریخی:
1) موضوع نقوش (انتزاعی، گیاهی با جانوری و ..)
2) نقشها با خطوط صاف و منحنی به روش ساده به صورت شکسته، گردان و تلفیقی طراحی شدهاند.
3) روش اجرای نقوش در دورهی پیش تاریخی به شکل نامتقارن، متقارن و ترکیبی از آن دو.
4) برجسته ترین ترکیببندی در این دوره تکرار نقوش منفرد به دنبال هم در یک جهت و به صورت ردیفی است.