فصل پنجم: ایران بعد از اسلام
درس 19: ایرانیان مسلمان حکومت تشکیل میدهند
با ورود اعراب به ایران، حکومت ساسانیان منقرض شد. مردم ایران هم که از حکومت ساسانی ناراضی بودند، بهتدریج مسلمان شدند و ایران جزء سرزمینهای اسلامی قرار گرفت.
تشکیل حکومت بنیعباس
خلفای بنیامیه قوانین اسلامی را رعایت نمیکردند و نژاد عرب را از بقیه نژادها برتر میدانستند. یکی از گروههای ناراضی، خاندان بنیعباس بود که طرفدارانی میان ایرانیان داشت.
ابومسلم خراسانی یکی از ایرانیان ناراضی بود که فرماندهی را بر عهده داشت و طی چند جنگ سپاهیان بنیامیه را شکست داد و خاندان بنیعباس به حکومت رسیدند.
مرکز اصلی حکومت بنیعباس در بغداد بود. آنها شیوه درست کشورداری را نمیدانستند به همین دلیل وزیران خود را از میان ایرانیان انتخاب میکردند.
حکومتهای ایرانی
از اوایل قرن سوم هجری، ایرانیان حکومتهایی تشکیل دادند. این حکومتها در قلمرو خلافت عباسیان قرار داشتند و جزئی از آن به شمار میرفتند.
برخی از این حکومتها با خلفای بنیعباس رابطهای دوستانه داشتند و بعضی بر علیه خلفا برمیخاستند. آلبویه دشمن خلفای عباسی بودند. یکی از فرمانروایان آلبویه توانست بغداد را فتح کند و خلیفه عباسی را به زندان بیندازد.
علویان و آل بویه پیرو مذهب شیعه بودند.
رونق فرهنگ و هنر در دورهی حکومتهای ایرانی
سامانیان و صفاریان به زبان فارسی اهمیت می أادند. رودکی شاعر معروف دوره سامانیان بود.
فرمانروایان آلبویه و طاهریان به عمران و آبادی علاقه داشتند. فرمانروایان آلبویه در بغداد بیمارستان مهمی تأسیس کردند و به آموزش علم طب پرداختند.
ابوعلیسینا وزیر یکی از شاهزادگان آلبویه بود. در این زمان مراکز علمی شیعه گسترش یافت.