سلام به همه شما عزیزان من یاسین مهدیان هستم رتبه 41 کنکور انسانی و دانشجوی ادبیات دانشگاه فرهنگیان. در این مطلب به جمع بندی مبحث قافیه با تست های مهم و کنکوری این مبحث میپردازیم.
1 - مصراع «آن خشت بود که پر توان زد» با مصراع همۀ گزینه ها به جز گزینۀ ... هم وزن است. (کانون 96)
1) ای مشت زمین بر آسمان شو 2) گر آتش دل نهفته داری
3) جز توبه رهی دگر نمیدانم 4) تا درد و ورم فرونشیند
2- نظم هجاهای کدام دو بیت کاملاً مانند هم است؟ (کانون 96)
الف) به هیکل قوی چون تناور درخت / ولیکن فرومانده بی برگ سخت
ب) بر آن چشم سیه صدآفرین باد / که در عاشق کشی سحرآفرین است
پ) دوتا شد قامتم همچون کمانی / ز غم پیوسته چون ابروی فرخ
ت) گرت جان بخواهد به لب بر نهی / وگر تیغ بر سر نهد سر نهی
1) الف - پ 2) ب - ت 3) الف - ت 4) پ - ت
3- در همۀ گزینه ها به جز بیت گزینۀ ... بین وزن و محتوا هماهنگی وجود دارد. (کانون 98)
1) روز وصال است و صنم حاضر است / هیچ مپا مدّت آینده را
2) در رقص گشته تن ز نواهای تن به تن / جان خود خراب و مست در آن محو و آن فنا
3) ای سرخوشان ای سرخوشان آمد طرب دامنکشان / بگرفته ما زنجیر او بگرفته او دامان ما
4) هزار بار ببستت به درد و ناله زدی / چه منکری که خدا در خلاص مضطر نیست؟
4- قافیه در کدام بیت درست است؟ (کانون 99)
1) باد جنس آتش است و یار او / که بود آهنگ هر دو بر علو
2) حد ندارد این مثل کم جو سخن / تو برو تحصیل استعداد کن
3) در رحم پیدا نباشد هند و ترک / چونکه زاید بیندش زار و سترگ
4) گفت بشنو گر نباشم جای لطف / سر نهادم پیش اژدرهای عنف
5- قاعدۀ قافیه در کدام بیت متفاوت است؟ (کانون 96)
1) چون شکسته میرهد اشکسته شو / امن در فقر است، اندر فقر رو
2) چون برآمد این نکاح آن شاه را / با نژاد صالحان بیمرا
3) که مرا این علم آمد زآن طرف / نه ز شاگردی سحر مستخف
4) آن پسر با خویش آمد، شد دوان / سوی تخت شاه با صد امتحان
6- کدام بیت ذوقافیتین است؟ (کانون 99)
1) به بالای ایوان او راغ نیست / به پهنای میدان او باغ نیست
2) صوفیی از فقر چون در غم شود / عین فقرش دایه و مطعم شود
3) دل من چو نور اندر آن تیره شب / نخفته گشاده دل و بسته لب
4) برگه ای زرد او خود کی تهیست / این نشان پختگی و کاملیست
7- بیت کدام گزینه مردّف است؟ (کانون 95)
1) چون حال بدم در نظر دوست، نکوست / دشمن ز جفا گو ز تنم بر کن پوست
2) وعدۀ اهل کرم، نقد روان / وعدۀ نااهل شد رنج روان
3) همین پنج روز است عیش مدام / به ترک اندرش عیش مدام
4) بسا نقش خردمندان که در بند هوا ماند / در آن صورت که عشق آید خردمندی کجا ماند؟
8- قافیۀ کدام بیت نادرست است؟ (کانون 98)
1) گفت با دلقک شبی سید اجل / آن کسی را خواستی تو از عجل
2) گفت جوحی را پدر ابله مشو / گفت ای بابا نشانی ها شنو
3) تا بکرد آن کعبه را در وی نرفت / و اندر این خانه به جز آن حی نرفت
4) این سخا شاخی است از سرو بهشت / وای او کز کف چنین شاخی بهشت
9- مصراع زیر با کدام گزینه هم وزن است؟ (کانون 96)
«بی ادب محروم شد از لطف رب»
1) با امیدی گرم و شادی بخش 2) مرا در سپاهان یکی یار بود
3) از جدایی ها شکایت میکند 4) تو را در دل درخت مهربانی
10- تعداد مصوت های بلند مصراع «بخت بازآید از آن در که یکی چون تو درآید» با کدام مصراع برابر است؟ (کانون 95)
1) ما همه چشمیم و تو نور ای صنم 2) حدیث دل حدیثی بس شگفت است
3) تیر بلای او را جز دل هدف نباشد 4) خوشا چون سروها استادنی سبز
پاسخنـــــامه:
سوال 1: گزینــــــۀ 3
وزن مصراع صورت سوال و مصراعهای گزینههای «1»، «2» و «4»، مفعول مفاعلن فعولن است؛ امّا مصراع گزینۀ «3»، یک هجا در پایان اضافه دارد و وزن آن عبارت است از: مفعول مفاعلن مفاعیلن
سوال 2: گزینــــــۀ 3
بیت «الف» و «ت» در وزن فعولن فعولن فعولن فعل سروده شدهاند. ابیات «ب» و «پ» در وزن مفاعیلن مفاعیلن فعولن سروده شدهاند.
سوال 3: گزینـــــۀ 2
وزن بیت دوم «مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن» است که با محتوای شاد آن همخوانی ندارد.
تشریح سایر گزینهها:
گزینۀ «1»: وزن «مفتعلن مفتعلن فاعلن» و محتوای شاد
گزینۀ «3»: وزن «مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن» و محتوای شاد
گزینۀ «4»: وزن «مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن» و محتوای پندآمیز
سوال 4: گزینـــــۀ 2
در گذشته، به خاطر رعایت وزن، «سخن» به صورتِ «سَخُن» تلفظ میشده است. بنابراین قافیۀ بین «سَخُن» و «کن» درست است.
تشریح سایر گزینهها:
گزینۀ «1»: قافیه: او؛ عُلُو (علو با سکون «واو» با او همقافیه نمیشود.)
گزینۀ «3»: قافیه: ترک؛ سترگ (واژۀ «ترک» با «سترگ» قافیه نمیشود؛ زیرا واج پایانی آنها یکسان نیست.)
گزینۀ «4»: قافیه: لطف؛ عنف (قبل از صامت «ف» مصوت مشترکی وجود ندارد.)
سوال 5: گزینــــۀ 2
در گزینۀ «2»، حرف مشترک «ا» و قاعدۀ قافیه «1» است. در گزینههای دیگر حروف مشترک به ترتیب «ــُــ و»، «ــَــ ف» و «ان»؛ طبق قاعدۀ «2» است.
سوال 6: گزینـــــۀ 1
قافیۀ نخست: «راغ» و «باغ» / قافیۀ دوم: «ایوان» و «میدان»
قافیه در سایر ابیات:
گزینۀ «2»: «غم» و «مطعم»
گزینۀ «3»: «شب» و «لب»
گزینۀ «4»: «تهی» و «کاملی»
سوال 7: گزینــــۀ 4
یک بیت در صورتی مردف است که کلمه یا کلماتی بعد از واژههای قافیه عیناً از نظر لفظ و معنی تکرار شوند. در بیت گزینۀ «4» «ماند» در یک معنا تکرار شده است، امّا در گزینههای «2» و «3» واژههای «روان» و «مدام» در هر مصراع تفاوت معنایی دارند.
سوال 8: گزینـــــۀ 3
کلمات «وِی» و «حَی» مصوت مشترک برای همقافیه شدن ندارند.
تشریح سایر گزینهها:
گزینۀ «1»: حروف مشترک: ــَــ ل
گزینۀ «2»: حروف مشترک: ــُــ و
گزینۀ «4»: حروف مشترک : ــِــ شت (بهشت در دو معنای مختلف به کار رفته است.)
سوال 9: گزینــــۀ 3
مصراع صورت سوال و گزینۀ 3، در وزن «فاعلاتن فاعلاتن فاعلن» سروده شدهاند.
وزن سایر گزینهها:
گزینۀ «1»: فاعلاتن فاعلاتن فع
گزینۀ «2»: فعولن فعولن فعولن فعل
گزینۀ «4»: مفاعیلن مفاعیلن فعولن
سوال 10: گزینــــۀ 3
در مصراع مورد سوال و مصراع گزینۀ «3»، پنج مصوت بلند دیده میشود.
بخت بــازآید از آن در که یکی چون تو درآید
تیر بلــای او را جز دل هدف نباشد
