بسم الله الرحمن الرحیم
درس هفتم – تاریخ دوازدهم – ایران در دوره حکومت رضاشاه – مطابق با آزمون 21 بهمن 1400
تهیه شده توسط: آرمین عبدالحسینی ، رتبه 29 کنکور 1400 ، دانشجوی رشته حقوق دانشگاه تهران
کودتای سیاه
* توسط دولت انگلستان با هدف تغییر حکومت در ایران طراحی شده بود.
* آیرون ساید ، فرمانده نیروهای انگلستان در ایران ، طراح این نقشه بود.
* آیرون ساید با رضاخان در قزوین ملاقات و اهداف خود را با وی هماهنگ کرد.
* احمدشاه تحت فشار انگلیسی ها ، سیدضیاءالدین طباطبایی را به عنوان نخست وزیر منصوب کرد.
* رضا خان به عنوان فرمانده ارتش ، لقب سردار سپه را گرفت.
* سیدضیاءالدین طباطبایی از مقام نخست وزیری استعفا داد و رضا خان به مقام وزارت جنگ رسید.
نخست وزیری و پادشاهی رضاخان
* با تعیین رضاخان به عنوان نخست وزیر ، احمدشاه به اروپا سفر کرد.
* رضا خان پیشنهاد تاسیس حکومت جمهوری را به جای نظام سلطنتی اعلام کرد.
* آیت الله سید حسن مدرس با پیشنهاد رضاخان مبنی بر تاسیس حکومت جمهوری مخالفت کرد و رضاخان طرح خود را پس گرفت.
* با سرکوب شورش هایی چون شورش شیخ خزعل ، محبوبیت رضاخان گسترش پیدا کرد و در اثر تبلیغات وی مردم نسبت به احمدشاه بدبین شدند و احمدشاه مجبور شد در اروپا بماند.
* با طرح مجلس شورای ملی مبنی بر خلع سلطنت قاجاریه ، رضاخان حکومت را به طور موقت در دست گرفت در حالی که آیت الله سید حسن مدرس و مرحوم دکتر مصدق با این پادشاهی مخالف بودند.
* با تشکیل مجلس موسسان ، رضاخان به عنوان پادشاه ایران تعیین شد.
* همزمان با سلطنت قاجار ، دوره نوینی از غارت کشور ایران به دست بیگانگان آغاز شد که به آن استعمار نو می گویند.
اقدامات رضاخان پس از به سلطنت رسیدن
1. بازگشت به حکومت استبدادی
رضاشاه به قانون اهمیتی نمی داد و همواره تصمیمات فردی خود را در مملکت اجرا می کرد و شخصیت هایی که آزادی خواه بودند یا مخالف استعمار بودند را از صحنه سیاست حذف کرد.
2. ایجاد ارتش منظم
اهداف رضاشاه از ایجاد ارتش منظم ، تمرکز قدرت سیاسی در دست حکومت ، سرکوب قیام ها و شورش های مردم و تامین اهداف و نیروی نظامی انگلستان بود. در این زمینه رضاشاه ارتش را نوسازی کرد و قانون نظام وظیفه عمومی را به تصویب رساند.
3. احداث راه آهن سراسری
از جمله اقدامات رضاشاه ، احداث راه آهن متصل کننده بندر ترکمن به بندر شاهپور بود. رضاشاه علی رغم تصویب مجلس در خصوص راه آهن غرب – شرق ، تصمیم فردی خود را عملی کرد و با هدف انتقال سریع نیروهای انگلیسی ، راه آهن را از جنوب به شمال متصل کرد.
4. اسکان اجباری عشایر
رضاشاه با هدف مهارکردن نیروی رزمی عشایر ، آن ها را یکجا نشین کرد و منجر به کاهش رونق دامداری و نیازمند شدن کشور از نظر دامی به بیگانگان شد.
5. یک شکل کردن لباس و کشف حجاب
رضا شاه به بهانه تمدن ، تجدد و مبارزه با کهنه پرستی اقدام به یک شکل کردن لباس ها و برداشتن حجاب بانوان کرد. وی اعتقاد داشت راه پیشرفت کشور تقلید از فرهنگ غرب است و این فرهنگ توسط رضاشاه گسترش یافت. رضاشاه با سفر به ترکیه و دیدار با آتاترک تصمیم به مبارزه با تمامی سنت های اسلامی گرفت که کشف حجاب موجب قیام مردم مشهد در مسجد گوهرشاد گردید.
اقدامات رضاشاه برای تضعیف روحانیت و اسلام
* دستور به تعطیلی دفترخانه های شرعی
* دستور برای کنارگذاشتن لباس های مخصوص روحانیت
* ممنوع کردن دخالت روحانیون در امور اجتماعی
* قدغن کردن عزاداری برای سیدالشهدا
* جلوگیری از انجام آداب مذهبی
شهادت آیت الله سید حسن مدرس
آیت الله سید حسن مدرس از مخالفان جدی و سرسخت رضاشاه بود که آرزوی نجات ایران از چنگال استبداد و استعمار را داشت. رضاشاه با توجه به خطری که از جانب آیت الله سید حسن مدرس وی را تهدید می کرد اقدام به تبعید کردن وی کرد. آیت الله سید حسن مدرس به خواف تبعید شد و سال های زیادی را در آنجا زندانی بود و سرانجام به کاشمر منتقل شده و در همان جا مسموم و به شهادت رسید.
گرایش به آلمان
انگلستان برای کمک آلمان و جلوگیری از افتادن آلمان به دام کمونیست ، از کشورهای تحت سلطه خود خواست که با آلمان روابط صنعتی و تجاری برقرار کنند و در نتیجه این دستور رضاشاه درهای ایران را به روی سرمایه داران آلمانی گشود.
برای رزرو مشاوره و رفع اشکال درسی و شرکت در کلاس های کنکوری با مشاوران سایت برترها بر روی لینک زیر کلیک کنید یا با شماره تماس 0216463 داخلی1174(حیدریان) تماس بگیرید.
