سلام خدمت دوستان عزیز کانونی . . . ! ! ! 🙋♂️
در این بخش قصد داریم مروری بر مطالب و نکات درس هفتم فلسفه یازدهم یعنی (( ابزارهای شناخت )) داشته باشیم .
امیدواریم مطالب ذکر شده ، شما را در یادگیری بهتر این درس ، یاری دهد .
 | دانشجوی رشته علوم قضایی دانشگاه علوم قضایی تهران رتبه 16 منطقه دو - کنکور انسانی 1400 |
ویژگی های مطلب :
🟡 درسنامه جامع 🟡
🟡 نکات تستی 🟡
🟡 تست شناسنامه دار و پاسخنامه تشریحی 🟡
حـس :
• یکی از اصلی ترین ابزارهای شناخت ، حواس پنج گانه است که دروازه ورود انسان به عالم طبیعت است . انسان از طریق حس ، موجودات و پدیده های عالم طبیعت را می شناسد .
• امکان خطا در شناخت حسی وجود دارد اما با این وجود ، شناخت حسی معتبر است و برای تصحیح خطاها از خود حس استفاده می کنیم .
• شناخت حسی آن قدر معتبر است که : الف) بر اساس آن زندگی می کنیم ب) از اشیای طبیعی استفاده می کنیم ج) نیازهایمان را برطرف می کنیم .
• یکی از نشانه های ارزش و اعتبار شناخت حسی ، توانایی تشخیص تفاوت ها و تمایز ها است . شناخت تفاوت های اشیا باعث می شود که انسان با استفاده از عقل خود ، از اشیای متفاوت ، استفاده های مختلف کند .
• شناخت حسی ، زمینه ی تفکر عقلی را فراهم می کند . ( به عنوان مثال ، عقل ، داده های دریافت شده توسط حواس را تجزیه و تحلیل می کند . )
• تشخیص تفاوت و تمایز اشیا ناشی از حواس است اما استفاده ی مختلف از اشیا متفاوت ناشی از عقل است .
عـقـل :
• انسان با قوه ی عقل ، تفکر و تعقل می کند و حقایقی را درمی یابد که با حواس نمی تواند به آنها پی ببرد . در واقع عقل ، قلمرو معرفتی گسترده تری از حس دارد . حقایقی را که عقل درک می کند ، شامل : الف) امور محسوس و طبیعی (مادیات) ب) امور نامحسوس و غیر طبیعی (مجردات) می باشد .
• شناخت عقلی سه بخش دارد : 1-شناخت تجربی 2-شناخت درون نگرانه 3-شناخت عقلی
• شناخت تجربی : عقل با استفاده از حواس و تحلیل عقلانی یافته های حسی می تواند به اسرار و رموز طبیعت پی ببرد و قوانین طبیعی را بشناسد . به این نوع شناخت که عقل با همکاری حس به دست می آورد ، (( شناخت تجربی )) می گویند .
• شناخت تجربی بر قواعد عقلی استوار است که عبارت اند از :
1-پدیده ها خود به خود پدید نمی آیند ، بلکه هر پدیده ای نیازمند علت است . (( اصل علیت ))
2-هر پدیده ، علتی ویژه دارد و از هر چیزی ، هر چیزی پدید نمی آید . (( اصل سنخیت میان علت و معلول ))
3-طبیعت ، همواره یکسان عمل می کند . به عنوان مثال ، آب همیشه خواص خود را دارد و این خواص متغیر نیستند .
• ارسطو ، شاگرد افلاطون ، از اولین دانشمندانی است که مبانی علوم تجربی را پایه گذاری کرد . او علاوه بر مهارت در فلسفه ، یک دانشمند علوم طبیعی هم است .
• ابن سینا نظرات ارسطو درباره اصل علیت را گسترش داد و ابعاد مختلف آن را مشخص کرد .
• منظور ابن سینا این است که نباید به دنبال کشف اصل علیت باشیم ، بلکه باید آن را پیش فرض تفکر و تعقل بدانیم و از طریق آن به دنبال کشف امور دیگر باشیم .
• شناخت درونی ( درون نگری ) : با عقل می توان صفات و ویژگی های درونی انسان را شناخت و به نوعی خود شناسی و درون نگری رسید . مثلاً شناخت روح ، اراده و اختیار ناشی از درون نگری است . لذا عقل می تواند حالات درونی نفس مثل شادی ، درد ، محبت ، عصبانیت و . . . را شناسایی کند .
• *نکته : علم به خود و احوال درونی ، به صورت مستقیم و حضوری و بی واسطه است .
• شناخت عقلی : عقل می تواند بدون استفاده از یافته های تجربی و صرفاً با تفکر و تعقل و استدلال ، به حقایقی پی ببرد و دانش هایی مثل ریاضی ، منطق ، فلسفه ، الهیات ، هندسه و . . . را پایه گذاری کند . به این دانش ها ، (( شناخت عقلی )) می گویند .
قـلـب :
• قلب یا دل می تواند بی واسطه به حقایقی برسد و معرفت کسب کند که به این نوع معرفت ، (( معرفت شهودی )) می گویند .
• معرفت شهودی از طریق : الف)تقویت ایمان ب)تعالی بخشیدن به نفس و تهذیب آن ج)کمال طلبی د)عبادت خالصانه هـ)به تدریج و گام به گام حاصل می شود .
• معرفت شهودی ، بی واسطه است ؛ یعنی بدون استفاده از تجربه و آزمایش و بدون استدلال عقلی در قلب ظاهر می شود .
• برای دریافت معرفت شهودی ، سیر و سلوک و تهذیب نفس ضروری است .
• علت نام گذاری معرفت شهودی این است که قلب انسان ، حقیقت را چنان درک می کند که گویا با چشم ، حقیقت را می بیند . مشاهدات عارف و سالک الی الله از آخرت ، سایر عوالم و فرشتگان در واقع نوعی شهود قلبی است .
• برترین شهود قلبی ، وحی الهی است .
• وحی مخصوص پیامبران است و خدا از طریق وحی و به واسطه پیامبران ، معارفی را در اختیار بشر قرار می دهد که به آن (( معارف وحیانی )) می گویند .
• دریافت کننده ی وحی ، پیامبران هستند و پیامبران آنچه را که از طریق وحی دریافت می کنند ، به سایر انسان ها منتقل می کنند .
• در شهود وحیانی ، خداوند کلمات و عبارات را بر قلب پیامبر نازل می کند و پیامبر آنها را بدون هیچ گونه دخل و تصرفی دریافت می کند .
• قرآن نمونه ای از کلام الهی است که خداوند از طریق وحی بر قلب آخرین پیامبر نازل کرده است . ما با تفکر و تعقل در قرآن ، به اندازه ی توانایی و درک و فهم خود می توانیم از حقایق آگاه شویم .
نکات تستی :
• علوم طبیعی و تجربی ( شناخت تجربی ) مبتنی بر قواعد و مبانی عقلی است .
• در علوم عقلی محض نیز امکان خطا و اشتباه وجود دارد .
• عقل هم می تواند بدون استفاده از حس به شناخت برسد ( شناخت عقلی ) و هم می تواند با استفاده از حس به شناخت برسد ( شناخت تجربی ) .
• یافته ها و نتایج شناخت عقلی ، اساس دانش های گوناگون بشری است .
🔴 تــســت 🔴
1-کدام عبارت درباره شناخت عقلی درست است ؟ (کنکور خارج 99)
1)یافته های آن ، اساس دانش های گوناگون بشری است .
2)اقسام مختلفی دارد که درون نگری ، یکی از آنها است .
3)نوعی درک بدون واسطه و بر اساس تأمل در خود است .
4)در برخی از موارد ، مستلزم بهره گیری از یافته های حسی است .
2-این گزاره که (( حواس بر خلاف عقل ، به تنهایی قادر به درک خطاهای خود نیستند )) با کدام یک از حیطه های زیر در معرفت شناسی ارتباط بیشتری پیدا می کند ؟ (کنکور داخل 1400)
1)ماهیت شناخت 2)امکان شناخت 3)ابزارهای شناخت 4)ارزش شناخت
3-بارزترین نشانه ی اعتبار شناخت حسی کدام است ؟ (کنکور خارج 1400)
1)عقل به کمک این شناخت ، اسرار و رموز طبیعت را می شناسد .
2)با استفاده از آن می توان خطاهای گوناگون حواس را تشخیص داد .
3)انسان نیازهای جسمانی خود را بر اساس یافته های آن برطرف می کند .
4)فقط با استفاده از این شناخت می توانیم تمایز و تفاوت چیزها را بفهمیم .
4-کدام گزینه درباره معرفت شهودی نادرست است ؟ (آزمون کانون 15 فروردین 99)
1)نوعی معرفت بی واسطه است . 2)از راه عقل و قلب به دست می آید .
3)به تدریج و گام به گام حاصل می شود . 4)برای دریافت آن ، سیر و سلوک لازم است .
5-در کدام گزینه گزاره درستی در مورد درون نگری مطرح نشده است ؟ (آزمون کانون 20 اردیبهشت 98)
1)از طریق آن انسان می تواند درباره روان خود به شناخت برسد .
2)انسان می تواند به صورت غیر حضوری معلومات قبلی خود را درک کند .
3)عقل انسان امکان تأمل در یافته های درونی خود را مهیا می کند .
4)شناخت اختیار و اراده ، نمونه ای از درون نگری است .
✅ پاسخنامه ✅
پاسخ گزینه 1 است . دقت کنید که در صورت سوال درباره ی شناخت عقلی سوال شده و نه عقل به عنوان یکی از ابزارهای شناخت . شناخت عقلی بدون استفاده از حس و تجربه و بدون درون نگری و صرفاً از طریق استدلال حاصل می شود . بنابراین چون شناخت عقلی متکی بر استدلال است ، بی واسطه نیست .
پاسخ طبق پاسخنامه سازمان سنجش گزینه های 3 و 4 است . در عبارت صورت سوال ، از یک سو به ابزارهای شناخت و از سوی دیگر به ارزش و اعتبار شناخت اشاره شده است .
پاسخ گزینه 3 است . دقت کنید که تشخیص تفاوت و تمایز اشیا منحصر به شناخت حسی نیست .
پاسخ گزینه 2 است . معرفت شهودی از راه عقل به دست نمی آید . معرفت شهودی مخصوص قلب یا دل است .
پاسخ گزینه 2 است . انسان بدون واسطه و به صورت حضوری ، معلومات قبلی خود را درک و در ذهن خود از آنها استفاده می کند .
تهیه کننده :
مـهـرشـاد ایـمـانـی نـسـب - دانشجوی رشته علوم قضایی
سپاس از توجه شما 🌹 🌹 🌹
