گزیده نکات روان‌شناسی (فرایندهای شناختی)

گزيده نکات روان‌شناسي (فرايندهاي شناختي)

يه سلام به دوستاي خوبم که درس روان‌شناسي رو دوست دارن و مي‌خوان توي کنکور سال 92، بالاترين درصدشون متعلق به اين درس باشه!

با توجه به اين‌که فصل سوم کتاب درسي روان‌شناسي يه فصل خيلي مهمه که هميشه سؤال‌هاي زيادي رو در کنکور سراسري به خودش اختصاص ميده؛ شايد بد نباشه در اين دوران جمع‌بندي، مهم‌ترين مطالب اين فصل رو با هم مرور کنيم!

اول از همه بگيد که «ادراک اطلاعات بينايي» چند مرحله داره؟

1- گيرنده‌هاي بينايي در شبکيه: ميله‌ها + مخروط‌ها

2- سلول هاي X و  y؛سلول‌هاي دوقطبي و گانگليون     

 3- تالاموس؛ هسته‌هاي جانبي بزرگ و کوچک

4- قشر خاکستري

هر کدوم از اون‌ها وظايف و ويژگي‌هاي خاص خودشون رو دارن که بايد اون‌ها رو خوب ياد بگيريد و مهم‌تر از اون، وظايف و ويژگي‌هاي مشترک اون‌ها رو بايد ياد بگيريد:

مخروط‌ها و سلول‌هاي X هسته‌هاي جانبي کوچک: هر سه «حساس به رنگ و جزئيات شيء» (برخلاف سلول‌هاي  y که کوررنگ هستن)

سلول‌هاي y و منطقه‌ي پنجم بينايي: «ادراک حرکت»

يا مثلاً اين اشتراک‌ها رو بايد بلد باشيد:

 حضور در شبکيه: ميله‌ها، سلول‌هاي y

حضور در لکه‌‌ي زرد: مخروط‌ها، سلول‌هاي x

و اما مي‌رسيم به قشر خاکستري مغز و لوب‌ها و نقش‌هاشون که بسيار مهم هستند و بايد اون‌ها رو با مثال ياد بگيريد.

1- لوب پس‌سري: ديدن

  2- لوب آهيانه‌اي: ادراک جنس اشياء (مثلاً نرمي پنبه و يا تيزي نوک سوزن) و چندبعدي ديدن

  3- لوب گيجگاهي: شنيدن موزيک و تشخيص چهره‌ي افراد

  4- لوب پيشاني: ادراک خطوط موازي ريل راه آهن، بستن بند کفش، تکلم و حافظه

توجه: شکل صفحه‌ي 80 کتاب درسي، بسيار بسيار مهمه و توصيه مي‌کنيم که ازش توي ذهنتون يه عکس يادگاري داشته باشيد.

براي اين‌که عکس خوشگل‌تري در ذهنتون از اين شکل داشته باشيد، ما شکل کتاب درسي رو با توضيحات بيش‌تر و کامل‌تر در زير براتون آورديم:

قشر خاکستري پيش‌پيشاني جايگاه خاصي براي ادراکات خاصي نيست و در دريافت اطلاعات حسي گوناگون از همه جاي بدن نقش داره (به قول خودمون: يه آچار فرانسه‌ي تموم عياره!) و از ديگر وظايف آن: تکلم، ثبات ادراکي، کنترل حرکات ظريف و حافظه

خطاهاي ادراکي: يا ناشي از ثبات ادراکي هستن مثل خطوط موازي ريل راه آهن، درختان دو طرف خيابان، پرسپکتيو تابلوهاي نقاشي  و يا ناشي از اثر زمينه هستن مثل شکل دو دايره‌ي هم اندازه‌ي محصور در دواير کوچک و بزرگ.

«توجه»

حالا مي‌رسيم به مبحث «توجه» که براي يادگيري اون به خود «توجه» نياز دارين!

يه چيزي رو توي پرانتز به ياد داشته باشيد: مثال شنيدن نام خود در جمع به بحث «توجه يا غفلت» مربوط مي‌‌شه و مثال «گفتن اعداد در گوش راست و چپ» که توي کتاب درسي اومده مربوط به مبحث «گلوگاه شناختي» ايه!

حالا بريم سر اصل مطلب: اگه گفتين چند نوع «توجه» داريم؟

ارادي يا کنترل‌شده: هدف مشخص، با انگيختگي و هشياري زياد، مطابق با انتظارات ما

غير ارادي و خودکار: تازه، غيرمنتظره و متباين؛ نامطابق با انتظارات ما؛ غالباً در مواجهه با اون‌ها مي‌گيم: «آن چيست؟»

 (معيار اين تقسيم‌يندي: نوع رابطه‌ي فرد با محيط)

 متمرکز: پردازش يک نوع اطلاعات

پراکنده: پردازش چند نوع اطلاعات به‌صورت هم‌زمان

(معيار اين تقسيم‌يندي: تعداد محرک)

عوامل مؤثر در توجه پراکنده:

1. تشابه دو تکليف (دو تکليف شنوايي مثلاً گوش دادن به موسيقي و گوش دادن به سخنان معلم در آن واحد دشواره! باور نداريد؟ امتحان کنيد!)

2. دشواري تکليف (توجه داريد که «دشواري» هم مثل خيلي چيزاي ديگه نسبيه!)

3. تمرين و مهارت (اون‌هايي که در رانندگي مهارت دارن، موقع رانندگي هم موسيقي گوش ميدن، هم با موبايل صحبت مي‌کنن، هم زير صندلي دنبال کيف پولشون مي‌گردن و خلاصه هزارتا کار رو با هم انجام ميدن اما اون‌هايي که تازه گواهينامه گرفتن فقط و فقط جلوشون رو نگاه مي‌کنن! و اين يعني تأثير تمرين در انجام هم‌زمان کارها)

4. نوع پردازش (وقتي يک تکليف توجه ارادي لازم داره با يه يک تکليف ارادي ديگه به‌طور هم‌زمان موفق اجرا نميشه اما يه تکليف ارادي و يه تکليف غير ارادي با هم کنار ميان و واسه هم مشکلي ايجاد نمي‌کنن)

تقسيم‌بندي حافظه:

1- افلاطون: قفس و پرنده

 2- ويليام جيمز: اوليه و ثانويه

  3- امروزه: رمزگرداني،نگهداري،بازيابي

اصول مهم در حافظه

اين اصول مهم را با مثال ياد بگيريد:

1- يادگيري ارادي: زماني که معلم نوع آزمون را مشخص کند

2- يادگيري عمقي و سطحي:

 چهار سطح يادگيري رو که مي‌شناسيد:

 ا) سطحي درجه اول: حروف يک لغت

2) سطحي درجه دوم: هم‌قافيه بودن دو کلمه

3) عمقي درجه اول: دسته‌بندي‌ها و طبقه‌بندي‌ها

4) عمقي درجه دوم: جمله‌سازي با کلمات

3-شباهت مراحل يادگيري و بازيابي (اصل زمينه): مطلبي که در شادي ياد گرفتيم در حالت شادي بهتر به ياد مياريم.

4- سرنخ‌هاي بيش‌تر يادآوري بهتر:

انواع يادآوري

1) به کمک سرنخ: قسمتي از اطلاعات را در اختيار داشتن (مثل حل جدول سودوکو!)

2) بازشناسي: تفکيک اطلاعات قديم از جديد (مثل يه سؤال تستي که يه گزينه‌ي درست و 3تا گزينه‌ي نادرست داره و اين شماييد که از بين اون‌‌ها بايد بيابيد پرتقال فروش‌ را!)

3) ياد‌آوري آزاد: يا همون يادآوري بدون سرنخ (يه سؤال تشريحي تشريحي)

همون‌طور که مي‌بينيد، يادآوري آزاد سخت‌تر از دو نوع ديگه و بازشناسي آسون‌تر از اون دوتاي ديگه است. (مطلب به همين آسوني، سؤال کنکور همين امسال بوده)

5-يادگيري فعال (اثر توليد): کلمات به هم ريخته‌اي رو که خودمون به هم چسبونديم و باهاشون جمله درست کريدم رو بهتر به ياد مياريم. (يعني هرچي بيش‌تر در فرايند يادگيري فعال و درگير باشي، بهتر به ياد مياري و به قول معروف: هرچي بيش‌تر پول بدي، بيش‌تر آش مي‌خوري!)

انواع حافظه:

نحوه‌ي انتقال اطلاعات در حافظه‌هاي سه‌گانه‌ي «حسي‌، کوتاه‌مدت و بلند‌مدت را با شکل ياد بگيريد. (اين شکل رو ديگه ما براتون نکشيديم و خودتون مي‌تونيد توي کتاب درسي ببينيدش)

تقسيم بندي حافظه‌ي بلندمدت (تقسيم‌بندي تولوينگ):

1- رويه اي: پايين ترين مرحله، اطلاعات رفتاري، يادگيري شرطي، مهارت هاي ادراکي و حرکتي مثا خياطي، دوچرخه‌سواري و ...

2- آماده سازي ادراکي: خصوصيات ادراکي - فيزيکي اشيا،بازيابي‌هاي نهان مثل اين جمله:" اِ اِ اِ من اينو قبلا يه جا ديدم ها!!!"، تبليغات تلوزيوني

3- معنايي: اطلاعات عمومي (مثلاً حافظيه در شيرازه)

  4-رويدادي: خاطرات شخصي (مثلاً در بچگي موهاي آبجي کوچيکت رو چندبار کشيدي و گريه‌اش رو درآوردي؟؟؟)

ساختارهاي مغزي حافظه:

لوب آهيانه‌اي: کوتاه‌مدت، کاري

لوب گيجگاهي: کلامي، غير کلامي

لوب پيشاني: زماني،کلامي و غير کلامي

لوب پس‌سري: بينايي

توجه: نقش لوب‌ها رو با نوع حافظه‌ي اون‌ها، با هم ياد بگيريد مثلاً: لوب آهيانه‌اي: ادراک پوستي و لامسه اي و حافظه‌ي کاري

توجه داريد که: حافظه‌ي کلامي و غيرکلامي در لوب پيشاني و گيجگاهي مشترکه.

اين فصل رو خوب بخونيد چون پر از نکته واسه سؤالاي کاملاً مفهوميه.

خب حالا با اين همه راهنمايي از طرف ما، بگيد توي کنکور سراسري قراره به چند سؤال از هر 10 سؤال درس روان‌شناسي جواب درست بدين؟؟؟؟؟

مريم احمدي؛ رتبه‌ي 5 کنکور سراسري سال 89