نمایش در یونان باستان
منبع: کتاب آبی خلاقیت نمایشی قلمچی
گلشن اسکندری رتبه 5 کنکور سراسری، دانشجوی سینما دانشگاه هنر تهران
آزمون 7 آبان ماه 1400
تراژدی نویسان یونان: اشیل – سوفکل - اوریپید
اشیل: قدیمی ترین نمایشنامه ی موجود از یونان متعلق به اشیل است. اشیل 80 نمایشنامه دارد که تنها 7 نمایشنامه از او به دوران ما رسیده است.
پارسیان، مخالفان هفتگانه تب، اورستیا، پرومته در بند، ملتمسان و آگاممنون (ساقی ها/ الهگان انتقام / اومیندز)
آگاممنون یک تریلوژی (سه گانه) است.
نوآوری مهم اشیل ← وارد کردن بازیگر دوم به تراژدی است.
اکثر تراژدیهای اشیل، به استثنای پارسیان، به صورت سه گانه یا تریلوژی نوشته شده اند.
موضوع نمایشنامه اورستیا (تنها سه گانه موجود یونانی) ← تحول فرایافت عدالت را، که در آن قدرت غیر شخصی را گرفته، نشان می دهد؛ و تا آخر سه گانه زنجیره ای از گناه و مکافات وجود دارد. در این سه گانه، اشیل آرمانهای متناقض عدالت را بدان گونه که در اعمال انسان نهفته است همه را در یک اصل تمام شمول آشتی دهد، بازی با خوشی به پایان می رسد.
نکته: شخصیتهای نمایشنامه های اشیل درگیر مسائل کیهانی هستند، گاه آنان را فوق بشری می شناسند. شخصیتهای نمایشنامه های اشیل عموما ویژگیهای کمی دارند، اما همین ویژگیها قاطع و نیرومند و کاملا متناسب با بازی و حرکت صحنه اند.
نکته: اشیل، درام نویسی مذهبی و فلسفی است، او تئاتری ترین تراژدی نویس یونانی محسوب می شود.
اشیل از نمادهای بصری، رقص های غیرمعمول دسته جمعی و لباس های پرزرق و برق و گرانقیمت استفاده های زیادی می کند. اگر چه اشیل در فن دراماتیک خود تا حدی ابتدایی است، اما عظمت درک و تعقل او به ندرت همتایی داشته است.
اشیل نخستین تراژدی نویسی است که پس از تس پیس هنر تراژدی را تکامل بخشید.موضوع غالب نمایشنامه های اشیل رویایی خدایان با یکدیگر و مساله تقدیر است.اشیل در آثارش به عمیق ترین مسائل مذهبی و اخلاقی همچون سرشت خدایان مساله شر و مسئولیت انسانی می پردازد.
تعریف تریلوژی(سه گانه) : سه نمایشنامه ی مستقل،حول و حوش یک موضوع که هر سه توسط یک شخص نوشته شده اند.
سوفوکل در مقایسه با اشیل، در نمایشنامه هایش تاکید اصلی ره روی یک شخصیت قرار دادو از نقش همسرایان کاست. شخصیتهای سوفوکل پیچیده هستند، اما از دیدگاه روانشناسی دارای انگیزه های روشنی هستند. قهرمانان سوفوکل نجیبند اما بی گناه نیستند. آنها ابتده درگیر بحرانی می شوند که آنان را وادار به تحمل مشقات زیاد و سرانجام خودکشی می کند. در آخر درمی یابند که در پس حوادث قوانینی فراتر از قوانین انسانی حاکم است.
در تراژدیهای سوفوکل کل ترکیب کار به دقت انتخاب شده است؛ صحنه ها همواره از یک تعلیق به اوج می رسد؛ و بازی و حرکت در آثار او روشن و منطقی است. از افکت های پرزرق و برق در آثار سوفوکل خبری نیست، و برخورد و اوج نهایی در نمایشنامه های او، تقریبا از نیروی دراماتیک خود صحنه حاصل می شود.
سوفکل، دومین تراژدی نویس و ماهرترین نمایشنانه نویس یونان است.
سوفکل برخلاف اشیل به مداخله خدایان و سرنوشت بشر متوسل نمیشود.نمایشنامه های سوفکل به دلیل شخصیت پردازی روانشناسانه اهمیت دارد.
اقدامات سوفوکل:
(افزودن بازیگر سوم به صحنه-کاستن از گروه همسرایان و ثابت نگه داشتن آنها-کنار گذاشتن سبک نمایش سه بخشی و نوشتن تراژدی کامل)
انواع نمایشنامه های سوفکل : ادیپ شهریار(کامل ترین تراژدی یونان)، اودیپ در کونولوس، آنتیگونه، آژاکس، الکترا، زنان تراخیس، فیلوکتتس
اوریپید: به شدت از خدایان انتقاد می کرد. درنمایشنامه های اوریپید یک زن نقش محوری را دارد.آثارش در مقایسه با آثار سوفکل و اشیل رئالیستی تر هستند. درآثارش عنصر تصادف راهبر جهان است.
اوریپید برای اولین بار به عشق های زمینی و انسانی پرداخت.
انواع نمایشنامه های اوریپید : مده،آلسست،ایون،هلن،زنان تروا،هیپولیت،ایفی ژنی درتاوریس
عدم استقبال از آثار اوریپیددر دو علت اساسی قابل ذکر است:
علت اول: اوریپید به مسائلی می اندیشد که در آن روزگار مناسب صحنه نبودند؛ عشق فدرا به ناپسری خود ، جنایت مده آ نسبت به فرزندانش، شهوت پاسیفای به یک گاو نر و رانده شدنش و برخورد واقعگرایانه و زمینی با انگیزه های روانی در آن زمان شایسته ی تراژدی شناخته نمی شدند.
نکته: شخصیتهای اوریپسد اغلب دریافت خدایان از عدالت را مورد تردید قرار می دهند. در نمایشنامه هایش چنین نشان می دهد که خدایان منشا همه مذلتها هستند و نه بهروزیها.
نکته: در آثار اوریپید گاه چنین می نمایاند که تصادف راهبر جهان است و اینکه انسانها بیش از خدایان به ارزشهای اخلاقی ارج می نهند.
علت دوم: عنصر وحدت بخش در تراژدیهای اوریپید، اندیشه است و چون مضمون اثار او به آسانی به چنگ نمی آید، لذا مضمون و مبنای حرکت دراماتیک در نمایشنامه های او مبهم می ماند.
نمایش ساتیر
در سده پنجم پیش از میلاد، تراژدی نویسات یونان ناچار بودند در نوعی کمدی نویسی مهارت یابند. زیرا برای شرکت در مسابقه ی دیونوسیای لازم بود یک نمایش ساتیر ارائه دهند.
نمایش ساتیر نامش را از گروه همسرایان همراه دیونوسوس گرفته است که نیمه انسان و نیمه حیوان بودند. ساتیر در اصل به نمایشی می گویند که تقلید مسخره آمیزی از اسطوره (دهن کجی به خدایان یا قهرمانان و ماجراهای آنان) باشد. ساخت ساتیر شبیه به تراژدی است. با این تفاوت که زبانی روزمره و محاوره ای دارد. ساتیر عموما پس از پایان یک تراژدی جدی و سنگین، به عنوان پایانی مفرح و آرامش بخش اجرا می شده است. ساتیر(درام ساتیریک): ساتیر نمایش خنده داری است که به هجو و مسخره کردن خدایان،الاهگان و شخصیت های حماسی و اسطوره ایی می پردازد.
5 تست از مبحث نمایش در یونان
منبع:کتاب آبی خلاقیت نمایشی قلم چی
کدام یک از گزینه های زیر درباره "سوفوکل" درست نیست؟
1) شخصیت های نمایش نامه های او، ویژگی های کمی دارند. اما همین ویژگی ها قاطع، نیرومند و متناسب با بازی و حرکت صحنه اند.
2) قهرمان آثار وی نجیب اند، ولی بیگناه نیستند.
3) از افکت های پرزرق و برق تصویری در آثار او خبری نیست.
4) استفاده از بازیگر سوم و کاهش تعداد همسرایان از ابداعات اوست.
گزینه 1 صحیح است.
تحلیل سوال: شخصیت های آثار سوفوکل پیچیده هستند اما از نظر روانشناختی دارای انگیزه های روشنی هستند. گزینه 1 از خصوصیات آثار اشیل است.
کدام گزینه در مورد اشیل درست نیست؟
1) قدیمی ترین نمایشنانه موجود یونانی منسوب به اشیل است.
2) وارد کردن بازیگر سوم به نمایش را به اشیل نسبت می دهند.
3) اکثر تراژدی های اشیل به صورت تریلوژی نوشته شده است.
4) شخصیت های آثار اشیل ویژگی های کمی دارند، اما همین ویژگی ها قاطع و نیرومند هستند.
گزینه 2 صحیح است.
تحلیل سوال: اشیل، نخستین تراژدی نویسی است که پس از تس پیس هنر تراژدی را تکامل بخشید.
موضوع غالب نمایشنامه های اشیل رویایی خدایان با یکدیگر و مساله تقدیر است.اشیل در آثارش به عمیق ترین مسائل مذهبی و اخلاقی همچون سرشت خدایان مساله شر و مسئولیت انسانی می پردازد. از جمله اقداماتش، وارد کردن بازیگر دوم به صحنه است. وارد کردن بازیگر سوم به صحنه از اقدامات سوفکل است. اکثر تراژدی های اشیل، تریلوژی( سه گانه) هستند.
کدام گزینه در ارتباط با "ازوپ" نادرست است؟
1) ازوپ دومین نویسنده ی مشهور یونان است.
2) از او داستان هایی که از زبان حیوانات روایت شده به جا مانده است.
3) مردم یونان او را مانند لقمان حکیم می دانند.
4) داستان های او معمولا بلند و حماسی هستند.
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: ازوپ دومین نویسنده پرتوان یونانی است. داستان های کوتاه او که معمولا مسایل اخلاقی و اجتماعی را بیان می کند به صورت ضرب المثل بین مردم رواج داشته است.
کدام گزینه درباره ی تعریف ساتیر صحیح نیست؟
1) ساتیر، تقلید مسخره ای از اسطوره ها بود.
2) ساتیر، نمایشی بل ساختار کمدی بود اما درباره موضوعات اسطوره ای نوشته می شد.
3) ساتیرها، در اسطوره های یونان، ملازمین دیونیزوس بودند.
4) برای کم کردن هیجان ناشی از غم بدفرجامی قهرمان تراژدی، ساتیری با شخصیت های مضحک و پایان مفرح اجرا می شود.
گزینه 2 صحیح است.
تحلیل سوال: ساتیر نمایشی است، با ساختاری مانند تراژدی؛ اما درباره ی موضوعی اسطوره ای نوشته می شد. الهگان، خدایان و شخصیتهای اسطوره ای، در نمایش ساتیر به هجو کشیده می شدند. آنها در اسطوره های یونان، ملازمین دیونیزوس بودند. نمایش ساتیر، تقلید مسخره از شخصیتهای اسطوره ای، محسوب می شد.
کدام مورد از اقدامات "اشیل" است؟
1) وارد کردن بازبگر سوم به صحنه
2) استفاده از نمادهای بصری و لباس های پرزرق و برق
3) اولین رنگ آمیزی در صحنه
4) تثبیت تعداد همسرایان
گزینه 2 صحیح است.
تحلیل سوال: اشیل بازیگر دوم را وارد صحنه کرد. اشیل از نمادهای بصری، رقص های غیرمعمول دسته جمعی و لباس های پرزرق و برق زیاد استفاده می کرد. سه گزینه دیگر از اقدامات سوفوکل است.
کدام یک از گزینه های زیر از خصوصیات آثار "اوریپید" نیست؟
1) نمایش نامه های اوریپید ارزش های مرسوم را مورد سوال قرار می دهد.
2) شخصیت های اوریپید اغلب دریافت خدایان را از عدالت مورد تردید قرار می دهد.
3) تمالیات واقع گرایانه اوریپید در شخصیت پردازی، گفتگو و لباس به آثارش تعادل می بخشید.
4) اشعار نمایش نامه های اوریپید بخاطر زیبایی و روشنی مشهود گشته است.
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: اشعار نمایش نامه های سوفوکل به خاطر زیبایی و روشنی مشهور گشته است.