دوستان خوب کنکوری سلام و عرض ادب
من فاطمه حسینی هستم رتبه 291 کنکور 99 و دانشجوی روانشناسی دانشگاه علوم توانبخشی تهران. درصد من در درس علوم وفنون کنکور 70 درصد بود. در این مطلب به بیان خلاصه درس اول فنون دوازدهم میپردازیم. این درس حفظیات زیادی دارد و باید حتما چندین باز مرور شود از طرفی حجم آن نیز زیاد است و با وجود این خلاصه میتوانید در زمان کمتری آن را مرور کنید. امیدوارم که مطلب مفیدی براتون باشه :))
علوم و فنون دوازدهم درس اول
◀️زمان: از انقراض صفویه تا آغاز سلطنت فتحعلی شاه قاجار( افشاریه، زندیه، ابتدای قاجار)
◼️رشد و شکوفایی: کم
◼️وضعیت: روی برگرداندن از سبک هندی، وجود تاثیراتی از سبک هندی و مکتب وقوع
🔴"مشتاق اصفهانی" + چند تن دیگر ( در زمان نادرشاه و کریم خان زند) => اداره "انجمن ادبی اصفهان"
◀️زمان: روی کار آمدن قاجار و تثبیت حکومت مرکزی(دوره بازگشت)
◼️وضعیت:بازگشت به شیوه گذشتگان و پیروی از اسلوب کهن و استفاده از سبک خراسانی و عراقی به دلیل فقر فرهنگی و ادبیات
🔴"عبدالوهاب نشاط" => انجمن ادبی نشاط
🔴"فتحعلی شاه در تهران" => انجمن ادبی خاقان
◼️ هدف انجمن ها: رهایی شعر از انحطاط
روش: تقلید از آثار پیشینیان
نتیجه: پیدایش سبک بازگشت
◼️سبک بازگشت: حد واسط سبک هندی و دوره بیداری
🔴معروف ترین شاعر: هاتف اصفهانی
🟢قصیده سرایان(سبک خراسانی و سلجوقی): صبای کاشانی، قاآنی شیرازی، سروش اصفهانی
🟢غزل سرایان( سبک عراقی و حافظ و سعدی): نشاط اصفهانی، فروغی بسطامی، مجمر اصفهانی
◼️عوامل موثر در ایجاد نهضت بازگشت:
🔵ارتباط مجدد اهل ذوق با ادبیات کهن به دلیل تاراج کتابخانه اصفهان و افتادن کتاب های کتابخانه سلطنتی به دست مردم
🔵توجه به ادبیات در دربار قاجار و رونق شعر و مدح
🔵تضعیف جامعه بر اثر شکست ایران از روسیه
نوآوری و تکامل: کم
◼️اهمیت: شعر را از سستی به وجود آمده در اواخر سبک هندی نجات دادند و دچار ضعف بیشتری نشد
🟥شاعران:
🟠صبای کاشانی: پرچمدار و شاخص دوره بازگشت، مهارت در مثنوی، قصیده، غزل
◾️آثار: گلشن صبا(تقلید از بوستان سعدی)، خداوند نامه(حماسه ای مذهبی از معجزات و دلیری های امام علی)
◾️نمونه:به نام خداوند بینش نگار/ خردآفرین، آفرینش نگار
🟠عبدالوهاب نشاط اصفهانی: مهارت در نظم و نثر، قصاید بلند دارد اما در "غزل سرایی" ویژه و کم نظیر است.
◾️آثار: گنجینه نشاط
◾️نمونه: هوای خود چو نهادم رضای او چو گزیدم/ جهان و هرچه در او، جز به کام خویش ندیدم
⬅️زمان: اواسط دوره قاجار(دوره بیداری)
◼️وضعیت: توجه به عوامل عقب افتادگی ایران، انتقاد از شعر، به وجود آمدن موضوعات جدید و لزوم تغییر شعر برای بیان مسائل تازه، ورود اصطلاحات و لغات عربی، مردمی شدن شعر، توجه بیشتر به محتوا تا جنبه های شاعرانه و آرایه های ادبی و لفظی
◼️سفر شاهان به فرنگ، انتشار افکار آزادی خواهانه و روشن فکرانه تحصیل کردگان و روشن فکران، تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی=> تشویق به ایجاد تحول و نو گرایی => ایجاد حرکت ضد استبداد و استعمار => صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدینشاه در ۱۳۲۴
◼️ عوامل موثر در بیداری جامعه:
🟡جنگ ایران و روسیه
🟡توجه به امکانات فنی دنیا
🟡تلاش عباس میرزا برای روی آوردن به دانش و فنون نوین
🟡اعزام دانشجویان ایرانی برای تحصیل به خارج
🟡رواج صنعت چاپ، روزنامه نویسی، ترجمه کتاب های غربی
🟡تاسیس دارالفنون و آموزش دانش های جدید
⬅️ادبیات بیداری:
🔵علت پیدایش: نقد شرایط موجود توسط ملک الشعرای بهار، نسیم شمال، آخوندزاده، طالبوف، آقاخان کرمانی
🔵ویژگی: گویای اوضاع اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی
🔵 مفاهیم اصلی: آزادی ، وطن، قانون خواهی، مبارزه با استبداد + حقوق اجتماعی، برانگیختن احساسات ملی، فراگیری علوم جدید، پیکار با بیگانه، انتقاد از نابسامانیها، نفی عقاید خرافی، حقوق زنان
🟥شعر دوره بیداری: استفاده از زبان محاوره برای اینکه قابل فهم باشد و با مردم ارتباط برقرار کند، نهضت ساده نویسی + نهضت آزادی خواهی، شعر: بیان هنرمندانه واقعیات و وسیله ای برای بهبود زندگی، از طریق روزنامه و مطبوعات در اختیار مردم قرار میگرفت.
⚠️رواج بیشتر شعر در تهران به دلیل تمرکز فعالیت های سیاسی و مطبوعاتی در تهران
روزنامه نسیم شمال: توسط سید اشرفالدین ، انتشار در رشت، در تهران بیشتر خوانده میشد.
بعد از تهران=> "تبریز"
◼️شاعران
🟥محمد تقی بهار( ملکالشعرا): آشنایی با زبان فارسی و ادبیات کهن + مسائل روز جامعه، سبک خراسانی، زبان حماسی، تدریس در دانشگاه، فعالیت در سیاست و روزنامه نویسی
🔴آثار: احزاب سیاسی ایران، سبک شناسی، تاریخ تطور نظم فارسی، دیوان اشعار، تصحیح های ارزشمند، مقالات علمی
🔴نمونه: من نگویم که مرا از قفس آزاد کنید/ قفسم برده به باغی و دلم شاد کنید
🟧ادیب الممالک فراهانی(میرزا محمد صادق امیری فراهانی): ملقب به ادیب الممالک توسط مظفر الدین شاه، فعالیت اصلی: روزنامهنگاری، سردبیر روزنامه مجلس، تمرکز بر قصیده، مضامین وطنی، سیاسی، اجتماعی،
🟠آثار: دیوان شامل قصاید، ترجیع بند و مسمط که اوضاع روزگار را بیان میکند.
🟠نمونه: جنگ ننگ است در شریعت من/ جز پی پاس دین و حفظ وطن
🟨سید اشرفالدین گیلانی: مشهور به نسیم شمال، شعر ساده و عامیانه، زبان ساده و طنز آمیز در راه مبارزه با استبداد و عشق به وطن، چاپ در روزنامه نسیم شمال
🟡آثار: شعر ای قلم(انتقادی)
🟡نمونه: غلغلی انداختی در شهر تهران ای قلم/ خوش حمایت میکنی از شرع قرآن ای قلم
🟩ایرجمیرزا: تعبیرات عامیانه، شعر ساده و روان، طنز، هجو، هزل، اندیشه های نوگرایی داشت اما چون از نوادگان فتحعلی شاه بود و به سبب تفکرات شخصیاش در ردیف شاعران آزادی خواه جای نمیگیرد، ترجمه های منظوم از اشعار غربی
🟢آثار: قلب مادر
🟢نمونه: داد معشوقه به عاشق پیغام/که کند مادر تو با من جنگ
🟦عارف قزوینی: موسیقی دان، برانگیختن مردن با ترانه ها و تصنیف های میهنی، شعر ساده، مضامین وطن دوستی و ستیز با نادانی
🔵نمونه: از خون جوانان وطن لاله دمیده/از ماتم سرو قدشان سرو خمیده
🟪فرخی یزدی: به سبب آزادی خواهی به زندان افتاد، تحت تاثیر سعدی و مسعود سعد، نماینده مردم یزد در دوره هفتم مجلس، جانش را در راه آزادی فدا کرد
نمونه: آن زمان که بنهادم سر به پای آزادی/ دست خود ز جان شستم از برای آزادی
🟫میرزاده عشقی: شاعر، روزنامه نگار، نمایشنامه نویس، نظریه پرداز، افشاگری اعمال رجال خائن در روزنامه "قرن بیستم" ، به سبب بی پروایی در بیان اندیشه های سیاسی توسط رضا خان ترور شد.
🟤آثار: نمایشنامه منظوم ایده آل( سه تابلوی مریم)
🟤نمونه: گر این چنین به خاک وطن شب سحر کنم/ خاک وطن چو رفت چه خاکی به سر کنم
⬅️نثر دوره بیداری:
◼️ویژگیها: سادگی و بیپیرایگی، رواج روزنامه نگاری، ترجمه، ادبیات داستانی(به دلیل ارتباط با اروپا و تغییر مخاطب نوشته ها)
◼️نویسندگان: قائم مقام فراهانی، ناصر الدین شاه قاجار، طالبوف، آقا خان کرمانی، زینالعابدین مراغه ای، دهخدا
🟦موضوعات و حوزه های ادبی:
🔵روزنامه نگاری: چاپ مطالب نویسندگان در روزنامه در قالب مقاله، دربردارنده مطالب سیاسی اجتماعی و علمی
⚠️مهم ترین روزنامه ها:
🔴صور اسرافیل(مدیریت میرزا جهانگیر خان صور اسرافیل)،
🔴 نسیم شمال(مدیریت اشرف الدین گیلانی که مسائل سیاسی اجتماعی را با لحنی انتقادی و طنزآمیز بیان میکرد)
⚠️مهم ترین مجلهها:
🟢مجله بهار( نشریه ای ادبی توسط میرزا یوسف خان اعتصامی پدر پروین اعتصامی)
🟢مجله دانشکده و نوبهار( با مدیریت ملک الشعرای بهار)
🟥داستان نویسی(رمان نویسی): در ادبیات کلاسیک فارسی سابقه ندارد و محصول یک قرن گذشته است، رمان نویسی با ترجمه رمان های تاریخی غربی شروع شد
⚠️توجه به رمان های تاریخی زیرا=> ۱_باستان گرایی و روحیه کاوشگرانه در شناخت هویت گذشته و ۲_ در مقایسه با روزنامه نگاری یا رمان سیاسی دردسر کمتری داشت
🔴رمان نویسان: محمد باقر خسروی(شمس و طغرا)
حسن خان بدیع(شمسالدین و قمر و داستان باستان)
🟧نمایشنامه نویسی: در دوره ناصر الدین شاه با سفر به اروپا رواج یافت و در ادب کهن سابقه ندارد
⚠️اولین نمایشنامه نویس:میرزا آقا تبریزی
زبان نمایشنامه ها ساده، روان، عوام فهم
🟩ترجمه: موثر در رشد آگاهی ایرانیان، ترجمه آثار اروپایی با تاسیس چاپخانه زمان فتحعلی شاه آغاز شد
⚠️مهم ترین ترجمه: میرزا حبیب اصفهانی، سرگذشت حاجی بابای اصفهانی(اثر جیمز موریه) را ترجمه کرد.
🟪تحقیقات ادبی و تاریخی:به علت توجه با روزنامه نویسی جاذبه نداشت
🟣نمونه: تاریخ بیداری ایرانیان نوشته ناظم الاسلام کرمانی با موضوع تاریخ مشروطه
⬅️نویسندگان:
🟨قائم مقام فراهانی: نويسنده و سیاست مدار، اقدامات سیاسی و ادبی، تغییر سبک نگارش از تکلف و تصنع به اصطلاحات رایج و آمیخته به شعر و ضرب المثل، تقلید از گلستان سعدی، عبارات کوتاه و مسجع، احیا کننده نثر فارسی
🟡اثر: منشآت
🟡نمونه: مخدوم مهربان من، از آن زمان که رشته مراودت حضوری گسسته و شیشه شکیبایی از سنگ تفرقه و دوری شکسته.....
🟦علامه علی اکبر دهخدا: شعر و نثر، همکاری با روزنامه صور اسرافیل، چاپ نوشته های طنز آمیز سیاسی اجتماعی در آن، انتشار روزنامه سروش در استانبول، رواج نثر ساده و عامیانه و کاربرد آن در نوشته های محمد علی جمالزاده و صادق هدایت
🔵آثار: لغت نامه( مفصل ترین کتاب لغت فارسی)،
امثال و حکم
🔵نمونه: ننه،هان! این زمین روی چیه؟ روی شاخ گاو، گاو روی چیه؟ روی ماهی.....
تست۱: انجمن ادبی خاقان توسط چه کسی تاسیس شد؟
۱) مشتاق اصفهانی
۲) عبدالوهاب نشاط
۳) فتحعلی شاه
۴) صبای کاشانی
تست۲: کدام گزینه از ویژگی های ادیب الممالک فراهانی است؟
۱) فعالیت اصلی او روزنامهنگاری بود، در سبک خراسانی و به زبان حماسی شعر میسرود.
۲) سر دبیر روزنامه مجلس بود، دیوان او شامل قصاید، ترجیع بند و مسمط هایی است که اوضاع روزگار خودش را بیان میکند.
۳) از طریق مظفر الدین شاه ملقب به ادیب الممالک فراهانی شد، با زبان فارسی و ادبیات کهن به خوبی آشنا بود.
۴) نماینده مردم یزد در دوره هفتم مجلس شد، مقالاتش در روزنامه نسیم شمال به چاپ میرسید.
تست۳: کدام گزینه نادرست است؟
۱) قائم مقام فراهانی، تکلف و تصنع را در سبک نگارش از بین برد.
۲) داستان نویسی در ادبیات کلاسیک فارسی سابقه ندارد.
۳) ترجمه آثار اروپایی با تاسیس چاپخانه در زمام فتحعلی شاه آغاز شد.
۴) سرگذشت حاجی بابای اصفهانی توسط میرزا حبیب اصفهانی تالیف شد.
تست۴: کدام گزینه از جمله عوامل موثر در بیداری ایرانیان در اواسط دوره قاجار "نیست"؟
۱) جنگ ایران و روسیه
۲) اعزام دانشجویان ایرانی برای تحصیل در خارج
۳) روی کار آمدن قاجار و تثبیت حکومت مرکزی
۴) توجه به امکانات فنی دنیا
پاسخ تستها:
۱) گزینه ۳
۲) گزینه ۲
۳) گزینه ۴
۴) گزینه ۳
فاطمه حسینی |رتبه ۲۹۱| درصد ۷۰ در درس علوم و فنون ادبی کنکور۹۹
روانشناسی دانشگاهعلومتوانبخشیتهران