مقدمهای بر رشته شهرسازی
شهرسازی دانشی میانرشتهای است، که به بررسی کلیه روابط موجود در یک شهر و محیط پیرامونی آن، بهعنوان یک نظام پویا میپردازد. این رشته به منظور ایجاد حلقه واصل رشتههای عمران، معماری، اقتصاد، جامعهشناسی و تمام علوم مرتبط به مسائل شهری ایجاد گردید و در واقع پرکننده فضای خالی سیاستگذاری و هماهنگی علوم فنی و انسانی در پروژههای شهری میباشد. رشته شهرسازی از سال ۱۳۷۸ به عنوان یک رشته مستقل در میان رشتههای دانشگاهی مقطع کارشناسی کنکور ریاضی ـ فیزیک تأسیس شد. پیش از آن پذیرش دانشجو در رشته برنامهریزی شهری تنها در مقطع کارشناسیارشد با تغییر رشته از رشته معماری صورت میپذیرفت. دانشجویان این رشته باید تا حدودی با طراحی آشنا بوده و دارای ذوق و استعداد هنری نیز باشند. همچنین بایستی به مسائل اجتماعی و انسانی، اقتصادی و مسائل فنی علاقهمند باشند و در طی دوره تحصیل، بایستی کارهای تحقیقاتی و پژوهشی فراوانی انجام دهند. دانش آموختگان رشته شهرسازی و خصوصاً کارشناسی ارشد برنامهریزی شهری و طراحی شهری، توانایی طراحی سکونتگاهها و تهیه و ارزیابی طرحها و برنامههای شهری در قالب طرحهای جامع شهری، طرحهای تفصیلی، طرحهای جزئیات شهری، طرحهای آماده سازی زمین و خلاصه تمام طرحهای مربوط به سکونتگاههای انسانی را خواهند داشت. علاوه بر این تهیه و ارزیابی طرحهای کلان منطقهای و ملی مانند طرح آمایش سرزمین، طرح کالبدی ملی و طرحهای منطقهای، استانی و سکونتگاههای روستایی از تواناییهای دانش آموخته رشته شهرسازی خصوصاً در مقطع کارشناسی ارشد میباشد.
گرایشهای رشته شهرسازی
در مقطع کارشناسی ارشد، انتخاب گرایشهای رشته شهرسازی در کنکور هنر صورت میپذیرد که به دو رشته «طراحی شهری» و «برنامهریزی شهری و منطقهای و مدیریت شهری» تقسیم میشود. از سال ۱۳۹۱ رشته «برنامهریزی شهری و منطقهای» به سه گرایش «برنامهریزی شهری»، “برنامهریزی منطقهای» و «مدیریت شهری» تقسیم گردیده است که البته هر سه گرایش دارای یک کد و آزمون مشترک بوده و تنها در زمان انتخاب رشته به صورت سه گزینه مطرح میگردند.
مقاطع مختلف رشته شهرسازی و جایگاه رشته برنامهریزی شهری در یک نگاه
| رشته کارشناسی | شهرسازی | |||
| رشته های کارشناسی ارشد | مجموعه برنامه ریزی شهری و منطقه ای و مدیریت شهری | طراحی شهری | ||
| گرایشهای کارشناسی ارشد در هر رشته | برنامه ریزی شهری | برنامه ریزی منطقه ای | مدیریت شهری | طراحی شهری |
| رشته دکتری | شهرسازی/ شهرسازی اسلامی/ برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی منطقه ای، برنامه ریزی شهری و منطقه ای | |||
آینده شغلی و بازار کار رشته برنامهریزی شهری و منطقهای و مدیریت شهری
سازمانهای وابسته به مسائل سکونتی و شهری، ارگانهای پذیرنده مهندسان رشته برنامهریزی شهری و منطقهای و مدیریت شهری در بازار کار رشته شهرسازی میباشند. از جمله این سازمانها، وزارت راه و شهرسازی، سازمان ملی زمین و مسکن، شرکت عمران شهرهای جدید، مراکز تحقیقاتی مسکن و شهرسازی، استانداریها، بنیاد مسکن، شهرداریهای مناطق و نواحی شهری و سازمانهای وابسته به آنها مانند دفاتر نوسازی بافتهای فرسوده، سازمان نوسازی، سازمان زیباسازی شهری و سازمانهای پیشگیری از مدیریت بحران می باشند. همچنین شرکتهای مهندسی مشاور شهرسازی و معماری، به بازار کار رشته شهرسازی در بخش خصوصی وسعت چشمگیری بخشیده اند. به دلیل نوپا بودن تخصصهای برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی منطقه ای و مدیریت شهری در ارگانهای مربوطه، این رشته هنوز از بازار کار خوبی در میان سایر رشته های دانشگاهی برخوردار است. در ذیل به برخی از زمینههای کاری اشاره میشود:
– تهیه طرحهای شهری و منطقهای (جامع، تفصیلی، ساختاری، شهرستان، هادی)
– مشاوره در امور شهری و منطقهای به مدیران و مسئولان رده بالا.
۳) فعالیت در شهرداریها.
– فعالیت در استانداریها.
– فعالیت در وزارتخانههای مربوطه (مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، کشور).
– نظارت بر ساختمانهایی با ارتفاع بیش از ۸ طبقه بر طبق قانون.
– انجام پروژههای محوطه سازی، تفکیک زمین، طراحی محله و …
– برنامهریزی و طراحی شهرکهای گوناگون (مسکونی، صنعتی، تجاری)
– برنامهریزی و طراحی شهرهای جدید.
– مکانیابی عناصر و کاربریهای گوناگون شهری.
– توانایی راه اندازی و استفاده از سیستم GIS.
– فعالیت گروهی با سایر تخصصها در پروژههای گوناگون.
– فعالیت در مشاورههای خصوصی و نیمه خصوصی شهرسازی، معماری، راه و ساختمان، طراحی شهری، برنامهریزی منطقهای و…
بازار کار جهانی
این رشته در سطح جهانی دارای بازار کار فراوانی است و به علت نوپا بودن و همچنین به علت آنکه دارای زمینههای کاری متنوعی است، هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. بهعنوان نمونه کشور کانادا، بالاترین امتیاز را برای اشخاصی که دارای مدرک شهرسازی هستند، جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل،قائل است
مهارتهای موردنیاز رشته برنامهریزی شهری و منطقهای و مدیریت شهری
دانش شهرسازی به دلیل نو بودن و ماهیت میان رشتهای آن، طیف گستردهای از مباحث و فنون مختلف را در بر میگیرد. گستردگی زندگی شهری و شهرنشینی و برنامهریزی و مدیریت بخشهای مختلف این رشته، مهارتها و آگاهیهای کوچک و بزرگی را از دانشآموختگان و فعالان این رشته طلب مینماید. یک برنامهریز شهری از بدو ورود به این رشته، ضمن دارا بودن انگیزه و علاقه به فعالیت در آن، باید دانش و مهارتهای خود را در زمینههای مختلف و مرتبط کسب و تقویت نماید. در اینجا به برخی از مهارتهای موردنیاز برنامهریزان شهری برای حضور فعال و موفق در این رشته (چه برای تحصیل موفق و چه برای ورود به بازار کار) اشاره میگردد
علاقه و انگیزه کافی برای فعالیتهای مهندسی و مباحث شهرسازی
اصل مهم و بنیادی برای حضور و فعالیت در این رشته، داشتن علاقه و انگیزه کافی است.
داشتن درک و ذوق هنری
حوزه مهندسی شهرسازی تلفیقی از هنر و مهندسی است. با توجه به اینکه مخاطبان و طرف مقابل آنها، همه مردم شهر هستند، برای حصول نتیجه مطلوب و کسب رضایتمندی مردم باید مهندسی و ذوق و قریحه هنری توأمان باهم پیش روند.
داشتن اطلاعات کافی در حوزههای مختلف شهری، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و …
غنای رشته شهرسازی و برنامه ریزی شهری و رویارویی با مسائل مربوطه، مستلزم دارا بودن آگاهی و شناخت کافی از شرایط و بستر اجتماع، اقتصاد، فرهنگ و … شهر است. هر چقدر گستره آگاهیهای برنامهریزان شهری در این زمینهها وسیعتر و بیشتر باشد، قطعاً شناخت بهتر و در نتیجه راهکارهای مطلوبتری برای مسائل حاصل خواهد شد.
توانایی انجام کار تیمی
همکاری تیمی به اعضا امکان میدهد تا در بستری مشترک برای رسیدن به یک هدف مشخص تلاش کنند. افزایش بهرهوری، افزایش کیفیت کار، افزایش انگیزه، تقویت خلاقیت و نوآوری، تصمیمات کارآمد، پذیرش تصمیمها، سهم برابر برای ابراز نظر، حل بهتر مسائل و مشکلات، اشتراک گذاری تخصصها و مهارتها، توسعه فردی و یادگیری و … از جمله مزایای کار تیمی است. یکی از عوامل موثر برای موفقیت در رشته برنامهریزی شهری، کار تیمی است.
مهارتهای ارتباطی و مذاکرهای مناسب
با توجه به اینکه برنامهریزان شهری برای پیشبرد اهداف و انجام فعالیتهای خود مستقیماً با مردم و مسئولین ارتباط دارند، باید قدرت برقراری ارتباط مثبت، توانایی انجام مذاکره در راستای اهداف طرح، توانایی حفظ نظرات و متقاعدسازی منطقی و … را داشته باشند.
داشتن خلاقیت و نوآوری
در مواجهه با مسائل شهری و تغییرات همگام با پیشرفتهای جهانی که در زندگی شهری جاری و ساری هستند، خلاقیت و نوآوری برای برنامهریزان شهری به عنوان یک نقطه اثرگذار و مهم در ارائه طرحها و راهکارهای آنها به حساب میآید. داشتن خلاقیت برنامهریزان شهری به آنها کمک میکند که مورد توجه قرار گیرند و در رقابت با سایر افراد و گروهها در صدر باشند.پ
آشنایی با زبان انگلیسی
در دنیای کنونی، آشنایی با زبان انگلیسی به عنوان زبان گفتاری و نوشتاری بینالمللی از مهمترین ویژگیهای یک برنامهریز شهری است. مهارت در این زبان کمک می کند تا یک برنامهریز در ارتباطات بینالمللی با دانشگاهها، سازمانها و افراد، در جستجوی اطلاعات در بستر شبکه جهانی اینترنت و … موفق ظاهر گردد
سفرهای شهری داخلی و خارجی
سفر همیشه توأم با کسب تجربه است. در حوزه برنامهریزی شهری، سفر کردن به شهرهای مختلف داخلی و خارجی باعث الهام گرفتن از محیط، روشها و سبکهای مدیریت و برنامههای نقاط مختلف میگردد. برنامهریزان میتوانند با سفر به شهرها و نقاط مختلف و الگوبرداری از محیط و برنامهریزی مثبت آن نقاط، با تجریه و تحلیل و سازگار نمودن الگو با محل یا شهر موردنظر و اعمال تغییرات لازم، آنها را پیاده سازی و اجرا نمایند.
مهارتهای نرمافزاری
با توجه به پیشرفتهای روزافزون در زمینه فناوری اطلاعات، داشتن مهارتهای مختلف در این حوزه برای همه به ویژه برای برنامه ریزان شهری، امری لازم و ضروری به حساب میآید. برای برنامهریزان شهری در مواجهه با طرحها و برنامهها (محاسبات، تجزیه و تحلیل، مدلسازی، شبیهسازی، پیش بینی، نمایش و …) داشتن مهارتهای نرمافزاری امتیاز بسیار بزرگ و بااهمیتی به حساب میآید. در اینجا به برخی از نرمافزارهایی که کسب مهارت در آنها برای برنامهریزان شهری لازم و مناسب میباشد، اشاره میگردد:
Auto Cad : نرم افزار طراحیهای دو بعدی و سه بعدی و علوم مهندسی مرتبط با نقشه کشی
GIS : سیستم اطلاعات جغرافیایی و مجموعه نرمافزارهای این سیستم از جمله ArcMap، ArcCatalog و …
Google Earth: نرم افزار پیمایش، مدیریت و بررسی زمین در هر نقطه از کره زمین به صورت دوبعدی و سه بعدی
Adobe Photoshop : نرم افزار قوی و معروف گرافیکی جهت ویرایش تخصصی تصاویر و اشکال گرافیکی
MS Word: از مجموعه نرم افزاری آفیس که وظیفه ویرایش انواع متون را به عهده دارد (تایپ، طراحی جداول، لیست و …)
MS PowerPoint : از مجموعه نرم افزاری آفیس که وظیفه ساخت انواع اسلایدهای نمایشی جهت ارائه مطالب و محتوای موردنظر را ایفا می کند
MS Excel : از مجموعه نرم افزاری آفیس که وظیفه محاسبات ریاضی، توابع مختلف جبری، هندسی و آماری را به عهده دارد
CityEngine : نرم افزار ایجاد مدل سازی سه بعدی شهری
Revit : نرم افزار مدل سازی و طراحی نقشه های ساختمانی
مهارت جستجو در وب: جستجوی تخصصی اطلاعات موردنظر در شبکه جهانی اینترنت و آشنایی با ارسال و دریافت داده و فضای ابری و …