ایران‌شناسی: برج‌های دوگانه‌ی خرقان

در مسیر جاده‌ی قزوین به همدان، در نزدیکی شهر آوج و در فاصله‌ی یک‌کیلومتری روستای حصار، دو برج آجری از دوره‌ی سلجوقی به یادگار مانده

ایران‌شناسی: برج‌های دوگانه‌ی خرقان

در مسیر جاده‌ی قزوین به همدان، در نزدیکی شهر آوج و در فاصله‌ی یک‌کیلومتری روستای حصار، دو برج آجری از دوره‌ی سلجوقی به یادگار مانده که با فاصله‌ی کمی از یکدیگر قرار دارند و به برج‌های دوگانه‌ی خرقان مشهورند. برج‏هاي خرقان در محوطه‌ی وسيعي قرار دارند و از بسياري جهات با هم شباهت دارند؛ اما برج شرقي، قديمي‏تر از برج غربي است. گره ‌چینى و نقوش هندسى آجرکارى دوره‌ی سلجوقى، در این بنا به حد کمال رسیده ‌است و اجرای آجرکاری این برج‌ها حاکی از خبرگی سازندگان آن است.

بناي برج شرقي داراي نقشه‌ی هشت‌ضلعي با ستون‏هاي مدور در هشت گوشه است. نماي خارجي برج به‌تمامي از آجرهاي تزیيني است. وجود همين نماي آجري است که منظره‌ی برج را به‌صورت يکي از زيباترين و چشمگيرترين آثار معماري قرن پنجم ايران درآورده است.

بناي برج غربي از نظر طرح و نقشه به بناي قديمي‏تر بسيار شباهت دارد. نقشه‌ی آن نيز هشت‌ضلعي است و در گوشه‏ها، ستون‏هاي مدور کار گذاشته شده است. در اين برج، ارتفاع ستون‏ها کمي بيشتر از برج قبلي است و تا روي ساقه‌ی گنبد ادامه يافته و چنين به نظر می‌رسد که به يک کلاهکِ گنبدي‌شکل ختم مي‏شده‏اند. در اين بنا، معمار به جاي دو راه‏پله‌ی مارپيچي، يک راه‏پله ساخته است. در بالاي ستوني که راه‏پله‌ی مارپيچي درون آن ساخته شده است، پنجره‏اي مستطيل‌شکل با قوس جناغي در پوشش خارجي گنبد قرار دارد تا نور لازم را در مسير راه‏پله تأمين کند.

* کتاب مطالعات اجتماعی پایه‌ی هشتم در صفحه‌ی 87 به توصیف رونق معماری در دوره‌ی سلجوقی پرداخته و عکسی از برج‌های خرقان در شهر آوج در استان قزوین را به تصویر کشیده است.



منبع :

Menu