همیشه و در این مقطع زمانی با برخی از دانشآموزان کنکوری مواجهیم که به هر دلیل نتوانستهاند در طول سال تحصیلی به اهداف درسی و رقابتی خود برسند و در مقایسه با سایر دوستان در مدرسه یا آزمونها، خود را عقبتر یا شکستخورده فرض میکنند. فقدان شخصیّتِ کنکوری لازم، هدفگذاری نامناسب، برنامهریزی غلط، عملکردِ پر فراز و نشیب، مشکلات حاشیهای و هر علّت دیگری ممکن است عامل این مسئله باشد. این دوستان که چندان نیز با برنامهی راهبردیِ آزمونها همراه نبودهاند و تلاشهاي نامنظّم و ناقصي داشتهاند، اکنون که در صددِ جبران برآمدهاند نگرانِ زمان باقيمانده تا کنکور بوده و ظاهرا کار را تمام شده فرض ميکنند. امّا دوستِ من، نگرانی و دستپاچگی شما مشکلی را حل نمیکند. هنوز دیر نشده، آرامش خود را حفظ کنيد و سپس تصميمتان را براي جديّت و پشتکار بيشتر نهايي سازيد:
ابتدا وضعیت فعلی خود را شناسایی کنید. چه کارهایی انجام دادهاید و چه کارهایی باقی مانده است؟ از کارهای انجام شده و مباحث خوانده شده، کدامها ناقص بوده و یا از کیفیتِ لازم برخوردار نیست؟ چه میزان زمانِ مفید در اختیار دارید؟ چه برنامهها و چالشهایی پیش رو است؟ لازمهی این مهم، واقعبینی است. خیالبافی و فرار از حقیقت فقط مسیر شما را طولانیتر خواهد نمود. شناخت صحيحِ جايگاه فعلی، کمک بسیار خوبی برای تشخیصِ جایگاه مطلوب و دردسترسِ بعدی خواهد بود.
پس از ارزيابيِ مجموع فعاليتهاي درسی قابل اتّکا یا هر چند ناچیز خود، آنها را طبقهبندي کنيد. به طور مشخص با توجه به وضعیت درسی خود در مدرسه، کارنامههای آزمون، کارنامهی مبحثی آزمونها و یا استنباط شخصی خویش، مباحث و سرفصلهای هر درس را به چهار دستهی معیّنِ تسلّط کامل، تسلّط نسبی، ضعف نسبی و ضعف کامل (شامل نخواندهها نیز میشود) تقسیم کنید تا ذهنتان شفاف شده و دامنهی فعالیّت شما اندازهگیری شود. در فرصت باقیمانده و خصوصا در دوران جمعبندی، تاکید بر نقاط قوّت و تثبیت آنها و تمرکز روی مباحث زودبازده و عمدتا مستقل، استراتژی اصلی شما خواهد بود.
سپس جهتِ هدفگذاری برای مباحثی که باید به آنها بپردازید نیاز به فعالیّتِ حیاتیِ «بودجه کِشی» دارید. برای این مهم، از جدول بودجهبندي کنکور در سالهاي گذشته کمک بگيريد و با مشورتِ لازم، بودجهي خودتان را براي کنکور بيرون بکشيد. همانطور که اشاره شد مشخصا شامل مباحثي ميشود که شما يا در آنها کموبيش تسلّط داريد و يا با توجه به زماني که در اختيار داريد، ميتوانيد آنها را تا پیش از دوران جمعبندی کنکور به تسلّطِ لازم برسانید و در طولِ دوران جمعبندی تثبیت نمائید. نکتهی مهم، گُزینش منطقیِ این مباحث با توجه به زمانِ اندکِ در اختیار و عدمِ رویاپردازی نابخردانه است. به خاطر داشته باشيد که اگر شما حداقل مطالب را با عُمق و کيفيت حداکثري به کنکور برسانيد، قطعا از خيلي از دانشآموزان که عکسِ اين موضوع در موردشان صدق ميکند پیشی خواهید گرفت.
حال تلاش کنید که این مباحث را مطابق با برنامهی راهبردي آزمونها نیز به پيش برده و محک بزنید و اگر در آزموني، مباحث هدفگذاريشدهی شما کمتر پوشش داده شد نگران نباشید و به اين فکر کنيد که مجموع مباحثي که داريد کار ميکنيد و درصدهای خامی که اکنون دارید، در خردادماه و دوران جمعبندی شکل کاملی به خود خواهند گرفت و نهایتا تا کنکور به يک متوسط آبرومند و قابلاعتنا ختم خواهند شد.
ميانگين درصد و چند از دهي که در هر درس نياز داريد تا در کنکور به رتبهاي مناسب برسيد حتّي در فرصتِ باقيمانده نیز قابلِ حُصول است. فقط کافيست تا به يک تعادل کلي در درصدها برسيد و اگر نميتوانيد در برخی درسها درصد بهتري کسب کنيد در ساير درسها و نقاط قوّتِ پايداري که داريد جبران کنيد. بديهي است که نبايد هيچ درسي در آزمونها و کنکور نزده و سفيد باقی بماند و یا فاصلهي زيادي با متوسطِ بقيهی درسها داشته باشد. چرا که درصدِ اُفت و عدم تعادل درصدی، تراز و رتبهی شما را به شدت پائین خواهد آورد. همچنین حتما به درسهای عمومی اهمیّت ویژهای بدهید.
از کارهاي عجيب و غريب، زمانبَر و نامربوط پرهيز کنيد. اتّکا به برنامههای حداکثری و فشردهای که معمولا تبلیغ میشوند، افزایش غیرمنطقیِ ساعت مطالعه بالاتر از توان و تعادل، کتابهای بیشتر، لوحهای آموزشی متنوع، کلاسهاي تمامنشدني و چند برنامهاي شدن در آزمون فقط ابهامِ شما را بیشتر و مسیرتان را دشوارتر خواهد نمود. مهمتر از همهي اين ها برنامهريزي مناسب و متناسب و آرامش و اميدي است که بايد داشته باشيد تا مسير خود را تا کنکورِ پیش رو صاف و هموار سازيد. نظم و شفافيّتي که ابتدا در ذهن و رفتار شما شکل ميگيرد و سپس به برنامهريزي و تلاش شما سرايت خواهد نمود به تدریج خوشبيني و آرامشي به شما ميبخشد که ميتوانيد اعتمادبهنفسِ از دست داده را نیز بازيابيد.
در دوران جمعبندي است که عيارِ واقعي شما و دیگران مشخص خواهد شد. تا آن موقع صبور بوده و هرگز دست از تلاش نکشيد. حتما شنیدهاید که در آن دوران رتبهها جابهجا خواهند شد. پس منطقی باشید و از آشفتهکاری و پراکندهخوانی اجتناب کنید که زمانِ کافی در اختیار ندارید. با توجه به مجموعِ شرایط، یک هدفگذاری منطقی و شُدني با حداقل بلندپروازی و حداکثر امیدواری انجام دهيد. این مهم به شما آرامش و اطمینانی میبخشد که روزِ کنکور از حداقل داشتههایتان، حداکثر استفاده را خواهید نمود. مطمئن باشید که آشفتگی و عدمِ دوراندیشیِ اکثرِ رقبایِ همبازه و مسائل روحی و روانیِ ناشی از آن، جایگاهِ شما را در این حوزهی رقابتی، هر چه بیشتر ارتقاء خواهد داد. دانشآموزانِ زیادی را سراغ داریم که با شرایطی مشابه، سرسختی نشان داده، کار را تمام شده فرض نکردند و نهایتا موفق هم شدند.