آشنایی با رشته های دانشگاهی- کتابت و نگارگری
معرفی رشته کارشناسی نگارگری:
کتابت، فن آوری سنتی و دستی تولید نسخ خطی است که شامل هنرهایی مانند : خوشنویسی ، تذهیب ، نگارگری ، جدول کشی و صحافی می باشد. کتابت و نگارگری یکی از ارکان اصلی هنرهای سنتی ایران به حساب میآید که آگاهی از آن کمک شایانی به شناخت هنر و تمدن ایرانی و اسلامی میکند.
برای حفظ این هنر اصیل ایرانی باید دانش آن از سوی اساتید صاحب نام این حوزه به علاقه مندان انتقال یابد. رشته کتابت و نگارگری با این هدف ایجاد شده است. این رشته از دو کلمه کتابت و نگارگری تشکیل شده که منظور از کتابت گرایش خوشنویسی و منظور از نگارگری گرایشهای مینیاتور (نگارگری) تذهیب و تشعیر ونقاشی قهوه خانه ای(خیالی نگاری)است.
از اهداف اصلی رشته کتابت و نگارگری می توان به موارد زیر اشاره کرد :
حفظ و تقویت فرهنگ بومی و ملی با توجه به اصالتها
بالابردن کیفیت هنر کتابت و نگارگری و قانونمندشدن روشهای آموزشی و توسعه و رونق این هنر
احیاء، حفظ و ترویج هنر کتابت و نگارگری به منظور اشاعه فرهنگ و هنر اصیل اسلامی ایرانی
آموزش علوم نظری و عملی این هنر برای تربیت هنرمندان و کارشناسان آگاه و متعهد در جهت حفظ میراثهای فرهنگی
ایجاد زمینه مطالعاتی و تحقیقاتی برای بررسی همه جوانب این هنر
نگارگری مفهوم عام دارد و روش و سبک های مختلفنقاشی ایرانی را شامل می شود.تاریخچه ی نقاشی ایرانی(نگارگری) را می توان در هزاره های پیش از میلاد بر آثار به جای مانده از سکونت انسان در غارها و سفالینهها مشاهده نمود.
نقش و نگارهاي ايراني، نمايانگر دانش و تفكر اقوام گذشته است و نقاشي آنان، تأثير شرايط مختلف اقليمي، آداب و رسوم و عادات و باورهاي آن ها را براي نسل هاي بعدي بازگو مي كند. اين نقش ها و نگارهاي كهن، در طي قرن ها به تدريج تكامل پيدا كرده اند.
سرفصل دروس و تعداد واحدهای رشته نگارگری:
تعداد کل واحدها :135واحد
دروس عمومی :21واحد
دروس پایه :32واحد
دروس اصلی :36واحد
دروس تخصصی :32واحد
دروس اختیاری :8واحد
پایان نامه :6واحد
برای این که درک درستی از مفهوم کتابت و نگارگری داشته باشیم باید به آثار مکتوبی چون قرآن با نسخه قدیمی از دیوان حافظ وشاهنامه فردوسی رجوع کرد. نگارگری یا نقاشی فرآیندی است که طی آن رنگ بر روی یک سطح مانند کاغذ یا بوم ایجاد نقش میکند و اثری خلق میشود. نگار ( نگاریدن و نگارشتن ) در فرهنگها با معانی متعددی چون نقش و نقاشی به کار رفته است.
در رشته کتاب و نگارگری،هنرها،دانشگاه هنر اسلامی است و کار دانشجو با رنگ وقلم و کاغذ و مرکب و دوات قلم مو است. از آنجایی که این رشته شاخه های مختلفی از هنر را دربرمیگیرد، در چهار گرایش مختلف نگارگری، طراحی سنتی و تذهیب، خوشنویسی و خیالی نگار در مقطع کارشناسی ارائه می شود. هر گرایش دارای 32 واحد تخصصی است.
رشته نگارگری:
گرایش نگارگری همان مینیاتور است که نوعی نقاشی خاص مشرق زمین، بخصوص نقاشی ایرانی است. در آن جزئیات با ریزهکاریهای خاص نشان داده میشود. در مینیاتور رنگ، جنبهی تزئینی دارد و در آن قواعد مناظر و کالبدشناسی رعایت نمیشود. و منظره ها اغلب خیالی است.
گرایش طراحی سنتی و تذهیب:
طراحی سنتی از فرم ها و نقوش سنتی (اسلیمی و اختیاری) در قالب شکل های گیاهی،جانوری و ترکیبات پیچیده ی هندسی است. به شیوه ی ایرانی طراحی واین نقوش انتزاعی در فرش ،سفال ، فلززنی، فلز و چوب به کار برده می شود.
این طرح ها و نگاره ها نشان دهنده ی فرهنگ،آداب و رسوم و سنت های رایج در یک جامعه است،که به مرور زمان تغییر می یابد.
تذهیب نیز به معنای زراندود کردن و طلا کاری با نقوش الهام گرفته از طبیعت است.از این هنر تزئینی برای تزئین کتبی مثل دیوان اشعار شاعران و بخصوص قرآن مجید در هنر کتاب آرایی استفاده می شود.تذهیب دارای نقوش منظم و هندسی است که با خطوط مشکی وآب طلا تزئین می شود.
گرایش خوشنویسی:
خوشنویسی یکی از هنرهای اصیل و کهن است که در کشور ما سابقهی طولانی دارد.خوشنویسی به معنی زیبانویسی یا نوشتن همره با خلق زیبایی است. در خوشنویسی علاوه بر نگارش یک متن، سعی در خلق اثری هنری با ارزش زیبایی شناخنه میشود.
خوشنویسی تقریبا در تمام فرهنگها به چشم میخورد، اما در مشرق زمین و بویژه در سرزمینهای اسلامی از جمله ایران جزو هنرهای بصری ارزشمند به حساب میآید. در خوشنویسی اندازه هرحرف ونسبت آن با سایر حروف با دقت بالایی معین شده است.
گرایش خیال نگاری:
خیال نگاری همان نقاشی قهوه خانه ای است که فی البداهه روی روی پرده های شبیه خوانی در قهوه خانه ها نقاشی می شده است. از دوره صفوی که نخستین قهوه خانه در ایران تاسیس شد، قهوه خانه در ایران تاسیس شد. قهوه خانه نوعی پایگاه های فرهنگی هنری حساب میآمد.
نقاشی ها برروی پرده کشیده می شد و نقالان از روی آن داستان تعریف می کردند و هنر پرده خوانی نیز از همان جا شکل گرفت.
فارغالتحصیلان رشته «نگارگری» علاوه بر تولید آثار هنری و یا راهاندازی کارگاه شخصی میتوانند به عنوان طراح یا نقاش در مراکز تولید انیمیشن یا پروژههای تصویری فعالیت کنند.
*سطح آموزشی مهارتها
هنرجویان در این رشته علاوه بر گذراندن دروس عمومی، 6 استاندارد مهارت شغلی را گذرانده و در انتهای هر استاندارد به تواناییهای ذیل دست مییابند:
1ـ استاندارد طراحی نقوش ختایی و اسلیمی: هنرجو پس از گذراندن این استاندارد به توانایی شناخت مبانی هندسه نقوش سنتی و هندسی، طراحی انواع ختایی و اسلیمی و ترکیببندیهای آن دست مییابد.
2ـ استاندارد طراحی نقوش هندسی: هنرجو پس از گذراندن این استاندارد به توانایی شناخت مبانی هندسه نقوش سنتی و هندسی دست مییابد.
3ـ استاندارد طراحی نقوش جانوری: هنرجو پس از گذراندن این استاندارد به توانایی شناخت و طراحی انواع نقوش جانوری که در تلفیق با نقوش دیگر و گرفت و گیرهای تصویری مؤثر است، دست مییابد.
4ـ استاندارد طراحی نقوش فرنگی: نقوش فرنگی در کنار نقوش سنتی ایرانی فضای وسیع تری جهت ایجاد نگارههای تازه گشوده است که هنرجو با فراگیری این نقوش بر تواناییهای تصویرسازی خود می افزاید.
5ـ استاندارد پاپیه ماشه: هنرجو در این مبحث درسی به نحوه تکنیک نقاشی لاکی بر سطوح چوبی یا مقوایی یا هر سطح ضخیمتر از کاغذ دست پیدا میکند.
6ـ استاندارد نگارگری: در این استاندارد هنرجو با تلفیق تمام تکنیکها و آموزشهای قبلی قادر خواهد بود به خلق نگارهای کامل یا چهرهسازی در نگارگری بپردازد.
از اهداف اصلی رشته کتابت و نگارگری می توان به موارد زیر اشاره کرد :
نقش و نگارهاي ايراني، نمايانگر دانش و تفكر اقوام گذشته است و نقاشي آنان، تأثير شرايط مختلف اقليمي، آداب و رسوم و عادات و باورهاي آن ها را براي نسل هاي بعدي بازگو مي كند. اين نقشها و نگارهاي كهن، در طي قرنها به تدريج تكامل پيدا كردهاند.
تهیه شده در گروه هنر کانون - نسیم پوراحمد