معرفی چند درس مهم زبان فارسی (3) برای کنکور (به همراه نمونه سوالات کنکوری از هر مبحث)
دوستان کنکوری سلام
در این مطلب مشاوره تلاش کردیم مهمترین مباحث کنکوری درس زبان فارسی (3) را مطرح کنیم و برای هر مبحث نمونه سوالاتی از كنكورهاي سراسري بیاوریم. البته این نکته مهم را مد نظر داشته باشید که کنکور، امتحانی غیر قابل پیشبینی است و ما در اینجا فقط پر سوالترین مباحث را طبق کنکور چند سال اخیر برای شما ذکر میکنیم.
درس دوم (شمارش واج، واژه و تکواژ)
شمارش واجها و واژهها و تکواژها از مباحث مهم کتاب شماست. برای پاسخگویی به این سوالات تلاش کنید تا جایی که میتوانید واژهها را به بخشهای کوچکتر تقسیم کنید تا برای شمارش تکواژها دچار مشکل نشوید. در ضمن به کسرههای اضافی و فعلهای بدون شناسه دقت کنید.
نمونه سوال از کنکور 92
عبارت «هر انسانی بپذیرد آنچه پیغمبر وی گفته است، از اهل شریعت است و هر انسانی به جای آوَرَد، اهل طریقت است.» بهترتیب چند تکواژ و چند واژه است؟
1) سی و پنج، بیست و دو 2) سی و پنج، بیست و سه
3) سی و چهار، بیست و سه 4) سی و شش، بیست و دو
درس سوم (گذرا کردن فعلها)/ درس هفتم (تشخیص اجزای جمله/ ساختمان فعل)
تشخیص اینکه فعل، گذراست یا ناگذر و اینکه گذرا به مفعول است یا ...، از مواردی است که در این سوالات میآید. فهرستی از فعلهای گذرا در پایان کتاب زبان فارسی (3) شما آمده است؛ آنها را به خاطر بسپارید و درضمن اگر فعلها جداگانه پرسیده شدند، شما جملاتی ساده با آنها در ذهنتان بسازید و ببینید با مفعول معنای آنها کامل میشود یا متمم یا هر دو. پرسشهای درس هفتم، معمولاً در جمله میآید و این، کار را برای شما ساده میکند. تأکید میکنم در اینگونه سؤالات به دنبال فعل بگردید و ببینید فعل به چه چیز نیاز دارد. در تشخیص ساختمان افعال نیز ابتدا نقشهای سایر اجزای جمله را پیدا کنید.
نمونه سوال از کنکور 94
جمله مرکّب زیر در صورت تأویلیافتن به یک جملهی ساده، چند جزئی میشود؟
«یکی از مقتضیّات تمدّن است که صاحبان چندین هنر غالباً به یک هنر خاصّ خود که در آن مهارت دارند، شهرت مییابند.»
1) سهجزئی با متمّم 2) چهارجزئی دو مفعولی
3) چهارجزئی با متمّم و مسند 4) سهجزئی اسنادی
*****
نمونه سوال از کنکور 95
در متن زیر، چند فعل «ناگذر» یافت میشود؟
«قیس از ناامیدی سر به بیابان گذاشت، یکه و تنها میرفت لیلی لیلی میگفت. برای رفع تنهایی، یک روز بچّه آهویی گرفت و یواشکی پایش را شکست که نرود، بعدها هر چه آهو گیر میآورد، پاهایشان را میشکست تا یک گلهی بزرگ فراهم شد.»
1) دو 2) سه 3) چهار 4) پنج
***
نمونه سوال از کنکور 91
با توجّه به متن: «ادبيات پايداري چهرهي انسانيِ عامّي دارد و به هنگام ترسيم اشكال مختلفِ تضادهاي زندگي انسان، در هيچ قالب ملّي يا چارچوب اجتماعي خاص نميگنجد. شعر و داستان مقاومت، مرزهاي قومي را ميشكافد و مخاطب آن ژرفاي وجدان عامّ بشري است.»، اجزاي تشكيلدهندهي جملات بهترتيب كدام است؟
1) سهجزئي گذرا به مفعول، سهجزئي گذرا به مفعول، سهجزئي گذرا به مفعول، سهجزئي گذرا به مسند
2) سهجزئي گذرا به متمّم، چهارجزيي گذرا به مفعول و متمم، سهجزئي گذرا به مفعول، دوجزئي (ناگذر)
3) سهجزئي گذرا به متمّم، سهجزئي گذرا به متمّم، چهارجزيي گذرا به مفعول و متمّم، سهجزئي گذرا به مسند
4) سهجزئي گذرا به مفعول، سهجزئي گذرا به متمّم، سهجزئي گذرا به مفعول، سهجزئي گذرا به مسند
درس هشتم و دهم (تاریخ ادبیات و آرایههای ادبی)/ درس بیست و یک (مرجع شناسی)
این دو درس را از نظر تاریخ ادبیات خوب بخوانید. در این دو درس (در سایر درسها هم این موارد را ببینید و به خاطر بسپارید مانند پاورقی درس شانزده)، ذیل بخشهایی که از کتابهای مختلف آمده است (هم در متن درس و هم در خودآزماییها)، نام آثار و نویسندگانی ذکر شده که به خاطر سپردن آنها الزامی است. البته در اینگونه سوالات، اغلب چند نمونه از سایر کتابهای ادبیات مانند ادبیات پیش دانشگاهی آورده میشود.
پیشنهاد میکنیم درس مرجعشناسی را فهرستوار بخوانید. به این ترتیب که نام هر اثر و پدیدآورنده آن را ذیل مرجع تحقیق در یک برگه بنویسید و هر روز فقط به آن نگاه کنید یا روی دیوار اتاقتان نصب کنید. خواهید دید که با این روش نیازی نیست زمان زیادی برای حفظ کردن آن صرف کنید.
نمونه سوال از کنکور 95
نویسنده چند اثر درست معرّفی شده است؟
(نامههای آسیاب من: آلفونس دوده) (سیرت رسول الله: رفیعالدین اسحاق همدانی) (ریحانةالادب: رضا قلیخان هدایت) (داستان باستان: احسان یارشاطر) (افسانهها: بهرام بیضایی) (تاریخ رجال ایران: مهدی بامداد)
1) دو 2) سه 3) چهار 4) پنج
از درس دهم هم برخی سالها سؤالاتی شبیه سوالات آرایههای ادبی آمده است.
نمونه سوال از کنکور 94
در کدام بیتها هر دو آرایهی استعاره و جناس، وجود دارد؟
الف) اهل دل گر جان بر آن سرو روان افشاندهاند/ از نسیـم گلشـن وصـلـش روان پروردهانــد
ب) آن خط عنبرشکن بر برگ گل دانی چراست؟ / نافهی مشک است کاندر جیب نسرین کردهاند
ج) خلـق را از لعـل میگـون تو مسـتی دادهانـد / عقـل را از چشـم فتّـان تو مفتـون کردهانـد
د) سنبلش غــارت ایمان نکنــد چون نـکنــد / لب لعلـش مدد جــان نکنــد چون نــکنـد
هـ) آن سهــی سرو روان از ســر پا ننشینــد / تا منِ دلشــده را بــی سر و بــی پا نـکنـد
1) الف ـ ب ـ هـ 2) الف ـ ب ـ ج
3) ب ـ د ـ ج 4) ج ـ هـ ـ د
درس نهم (وابستهها)
کل مباحث این درس مهم هستند از وابستههای پسین و پیشین گرفته تا متمم اسم، وابستههای وابسته و نقشهای تبعی. توصیه میکنیم تستهای سالهای گذشته کنکور(با استفاده از کتاب زرد کانون) در این درس را با دقت ببینید و با نوع سوالات آشنا شوید.
نمونه سوال از کنکور 90
در متن زير، چند وابستهي پسين وجود دارد؟
«دگرگونيهاي پيدرپي سياسي، روابط اجتماعي و فرهنگي، ورود عناصري تازه در قلمرو انديشه، آشنايي با مكتبهاي فكري و ادبي اروپا، زمينهساز تحوّلاتي در جامعهي ايراني شد كه تأثير آنها را در نوشتههاي منثور، با نثرهاي سادهي داستاني، بهويژه داستانهاي كوتاه جمالزاده و طنز پرتحرّك و مردمي دهخدا، شاهد هستيم.»
1) سيويك 2) بيستونه 3) بيستوهشت 4) سي
درس یازدهم و پانزدهم (ساختمان واژهها)
تشخیص درست ساختمان واژهها هم در پاسخ به سؤالات این دو درس به شما کمک میکند و هم در شمارش واژه و تکواژ(درس دوم). در کتاب شما فهرستی از وندهای پر کاربرد زبان فارسی آمده است؛ همچنین فهرستی از واژگان ترکیبی. اگر ساختار آنها را یاد بگیرید(تأکید میکنم یاد بگیرید و فقط حفظ نکنید) میتوانید بهسادگی از پس چنین سوالاتی برآیید.
دو نمونه سوال از کنکور 90
در متن:
«حسّ شرافتمندي، مناعت، ميهندوستي، عدم اطاعت از زور و سركشي در برابر ستمگري و اهميّت جانبازي، رادمردي و آزادگي در سراسر شاهنامهي فردوسي به بهترين وجه يافت ميشود.»، بهترتيب چند واژهي «مشتق، مركّب و مشتق ـ مركّب» وجود دارد؟
1) شش ـ يك ـ هفت 2) شش ـ دو ـ شش 3) پنج ـ يك ـ شش 4) پنج ـ يك ـ هفت
***
در بين واژههاي زير، ساختمان چند واژه بهترتيب، از «صفت + اسم + وند» تشكيل شده است؟
«نوآموزي، چهارراه، هيچكاره، تازهوارد، رنگينكمان، هزارساله، سرخگون، دادگستري، سهپايه، دورافتاده»
1) يك 2) دو 3) سه 4) چهار
دستورهای تاریخی (درس هفده، نوزده، بیست و بیست و دو)
شاید از سادهترین و نمرهآورترین مباحث مهم زبان فارسی، بخش دستور تاریخی است. درمجموع چهار درس را دربرمیگیرد. مباحثی مانند: انواع «را»، جابهجایی ضمایر و اجزای جملات، تشخیص زمان افعال (بهویژه امر و التزامیها) از مباحثی که مورد سوال واقع شدهاند. برگرداندن جملات، عبارات و اشعار داده شده به زبان امروزی میتواند به شما در رسیدن به پاسخ درست کمک کند.
نمونه سوال از کنکور 95
در کدام عبارت تمام افعال به شیوهی دستور تاریخی، مضارع التزامیاند؟
1) یعقوب تیغ برگرف و بجنبانید آن مردمان بیشتر بیهوش بگشتند.
2)جنگی پیوستند چنانکه آسیا بر خون بگشت و هر دو لشگر بکوشیدند.
3) هرگاه فرزندان سوی او خوردنی آوردندی او بهری بنهادی پس سوی او بردی.
4) باید که وی نیز هم بر این رَوَد و میان دل را به ما می نماید و صواب و صلاح کارها میگوید.
***
نمونه سوال از کنکور 91
در همهي ابيات بهاستثناي بيت …، مفعول، مقدّم بر ساير اركان جمله است.
1) گر خون من و جملهي عالم تو بريزي / اقرار بياريم كه جرم از طرف ماست
2) جان در قدم تو ريخت سعدي / وين منزلت از خداي ميخواست
3) روز رويش چو برانداخت نقاب شب زلف / گفتي از روز قيامت شب يلدا برخاست
4) درد دل دوستان، گر تو پسندي رواست / هرچه مراد شماست، غايت مقصود ماست
ویرایش
شاید این بخش برای شما کمی دشوار باشد زیرا «ویرایش» از مباحث مهم است با نکاتی ظریف که با خواندن چند صفحه چندان نمیتوان آن را آموخت. اما شما سعی کنید چند نکته مهمی که در این درس مطرح شده، به همراه نکاتی که ذیل «یادآوری» در کتابتان آمده، خوب بیاموزید. خارج از این مباحث برای شما سوالی طرح نخواهدشد.
نمونه سوال از کنکور 95
در کدام عبارت غلط نگارشی یافت میشود؟
1) نوگلی در چمن میخندید و از خجالت سرخ میشد.
2) من از شنیدن سخنان استاد بهرهمند و مشتاق شدم.
3) چون قوهی حرکت نداشتم، گفتم: آن کیف را از روی میز بیاور.
4) صنعت نمایش که میراث یونان است، در دنیای متمدّن، مقام بلندی دارد.
املاها
لازم به توضیح نیست که خواندن و یادگرفتن املا از واجبترین واجبات است. البته بسیاری از کلمات املای زبان فارسی در کتاب ادبیات فارسی هم وجود دارد و نکته مهم اینکه، اغلب در کنکور از واژههایی به شما املا داده میشود که همآوا دارند متل (بهر و بحر)، (نقض و نغز)، (ثواب و صواب) و ... . بنابراین سعی کنید با معنی کردن اشعار و عبارات به املای درست برسید. نکته مهم دیگر اینکه گاه از همخانواده کلماتی که در کتاب خواندید، استفاده میشود.
نمونه سوال از کنکور 90
در متن «در احكام مروّت قدر به چه تعويل جايز توان داشت؟ و بارها بر سر جمع با او ثناها گفتهام و ذكر خرد و ديانت و اخلاص و امانت او بر زبان رانده، اگر آن را خلافي روا دارم به تناقض قول و راي منسوب گردم و عهد من در دلها بيقدر شود.»، چند غلط املايي يافت ميشود؟
1) يك 2) دو 3) سه 4) چهار
***
نمونه سوال از کنکور 91
در متن «چون قوتي در اين بيغوله هست، پيِ غولان ظلال رفتن و خيال محال پختن نشان خامي است. آزادمرد از قبض و بسط امور دنيا آنگه برون آيد كه ترتيب امور معاد را بر همهي مهّمات راجح داند.»، چند غلط املايي وجود دارد؟
1) يك 2) دو 3) سه 4) چهار
***
نمونه سوال از کنکور 91
در کدام گروه از واژگان زیر غلط املایی يافت نميشود؟
1) منازعت و مکاوحت ـ اسوهی حسنه ـ پیک عجل ـ صور خیال
2) برههی تاریخی ـ مآثر حسنه ـ عهود و مواثیق ـ ماء معین
3) انذار مشرکان ـ مفاسای عوارض ـ توجّع و تحسّر ـ عصابه و دستار
4) واژگان مهجور ـ طیرهی عقل ـ برائت استهلال ـ سرهنویس
برای مشاهده پاسخ تشریحی سوالات کنکور به کتاب زرد کانون مراجعه کنید.
موفق و پیروز باشید.
نويسنده: اعظم نورينيا (مسئول درس ادبيات عمومي آزمونهاي كانون)
