یکی از مهارتهای فراشناختی کنترل افکار منفی است. تنها روش برای این کار جایگزین کردن افکار منفی با افکار مثبت است. اگر تصمیم بگیرید که یک فکر منفی را از ذهن خود بیرون کنید، هیچ راهی ندارید به جز اینکه یک فکر مثبت را جایگزین آن کنید. پس بیایید با هم فکر کنیم که در این دوران ممکن است چه افکار منفی به ذهن ما بیاید و از اکنون برای آنها یک جایگزین مثبت انتخاب کنیم:
ممکن است نرسم همهی مطالب را قبل از روز کنکور بخوانم.
باید بدانید که تعداد زیادی از دانشآموزان نمیرسند همهی مطالب را تا روز کنکور بخوانند؛ اما مطالبی را که خواندهاند به طور عمیق یاد گرفتهاند. این افراد بسیار بهتر از کسانی که همهی مطالب را خواندهاند اما یادگیری عمیق نداشتهاند، نتیجه میگیرند. به مطالبی که خوانده و یاد گرفتهاید فکر کنید. این درسها و مباحث با رنگهای آبی و سبز در کارنامههای پنج نوع درس و مبحثی مشخص شدهاند.
ممکن است بسیاری از مطالب را که خوانده و آموختهام تا روز کنکور فراموش کنم.
اولاً فراموشی برخی از مطالبی که خوانده و یاد گرفتهاید، کاملاً طبیعی است. هیچ کس نمیتواند همهی مطالب را به طور کامل به ذهن بسپارد و همه حتماً بخشی از مطالب را فراموش میکنند. نکتهی مثبت این است که معمولاً میزان فراموشی بسیار کمتر از میزانی است که احساس میکنید. گاهی قبل از آزمون این احساس به شما دست میدهد که همهی مطالب را فراموش کردهاید؛ زیرا مطالب در حافظهی بلندمدت شما ذخیره شدهاند و بدون نقشهی راهنما دسترسی به آنها بسیار دشوار است. همین که شروع به خواندن صورت سؤالات میکنید، مطالب به طور خودکار بازیابی میشوند. درواقع صورت سؤالات مانند نقشهی راهنما عمل میکنند. از این آزمون به بعد به اغراقآمیز بودن احساس فراموشی توجه و دربارهی آن فکر کنید.
ممکن است سؤالات کنکور اغلب از مباحثی باشد که من بلد نیستم.
بودجهبندی سؤالات کنکور در طی سالهای متوالی نسبتاً ثابت بوده و هر سال نسبت به سال قبل تغییرات اندکی داشته است. این بدان معناست که تا حدود زیادی میتوان پیشبینی کرد که در کنکور از هر مبحث چند سؤال خواهد آمد. البته امکان غافلگیری هم وجود دارد ولی بسیار کم است. باید به رخدادی که احتمال آن زیاد است و شما برای آن آماده شدهاید فکر کنید؛ یعنی به مباحثی که بودجهی قابل توجهی دارند و شما هم آنها را بلد هستید.
ممکن است سؤالات کنکور خیلی دشوار باشد.
سطح دشواری سؤالات کنکور طی سالهای متوالی نسبتاً ثابت بوده است، اگرچه بعضی از درسها در بعضی از سالها بیش از اندازه دشوار بودهاند. نکتهی اساسی این است که اگر سؤالات دشوار باشد برای همه دشوار است. کنکور یک مسابقه است و نمرهی خام شما اهمیتی در تعیین جایگاه شما ندارد. اگر سؤالات یک یا چند درس دشوار باشد، نمرات خام همهی دانشآموزان افت میکند. در این شرایط دانشآموزانی نتیجهی بهتری میگیرند که تعداد کمتری پاسخ غلط داشته باشند. به این فکر کنید که چگونه میتوانید سؤالات دشوار را تشخیص دهید و از آنها عبور کنید.
ممکن است نتوانم به همهی سؤالات کنکور که بلد هستم، پاسخ دهم.
این اتفاق بسیار رایج است. همهی دانشآموزان این تجربه را دارند که در جلسهی آزمون نتوانستهاند به همهی سؤالاتی که بلد بودهاند، پاسخ دهند. اصطلاحاً نتوانستهاند همهی سواد خود را روی برگه بیاورند. فکر کردن راجع به اینکه بخشی از تلاشهای شما برای یادگیری مطالب و پاسخگویی به سؤالات هدر خواهد رفت بسیار رنجآور است، اما میتوانید به نیمهی پر لیوان فکر کنید. تا چه حد در بازیابی مطالبی که بلد هستید موفق عمل میکنید؟ بهترین روش برای اندازهگیری این شاخص هدفگذاری چند از ده است. اگر قرار است در یک درس از ده سؤال به پنج سؤال پاسخ دهید، اگر حتی فقط به سه یا چهار سؤال پاسخ دهید، 60 درصد تا 80 درصد نتیجهی مطلوب را کسب کردهاید. علاوه بر این ممکن است بتوانید به چند سؤال بسیار ساده از مباحثی که مسلط نیستید نیز پاسخ دهید.
ممکن است در جلسهی کنکور وقت کم بیاورم.
تنظیم وقت در جلسهی کنکور اهمیت بسیار زیادی دارد. در کانون هم برای آن روشها و ابزارهای زیادی طراحی شده است. از روش ضربدر و منها تا زمانهای نقصانی و هدفگذاری چند از ده که هر یک بهنوعی در تنظیم وقت در جلسهی کنکور مؤثرند. موضوعی که میتوانید به آن فکر کنید زمان بسیار زیادی است که در جلسهی کنکور اضافه خواهید آورد. اگر قرار باشد در یک درس به چهار سؤال از ده سؤال پاسخ دهید، وجه مقابل آن این است که میتوانید با خیال راحت از هر ده سؤال به شش سؤال پاسخ ندهید؛ یعنی میتوانید 100 درصد وقت آن درس را به 40 درصد سؤالات اختصاص دهید. اگر بتوانید با تشخیص زودهنگام سؤالات دشوار، از اتلاف وقت برای کلنجار رفتن با آنها اجتناب کنید میتوانید برای هر سؤال تا دو و نیم برابر حالت استاندارد وقت بگذارید. پس میتوانید با سعهی صدر و دقت مضاعف به این سؤالات پاسخ دهید. میتوانید به این فکر کنید که با چه روشی باید سؤالات دشوار را در یک نگاه شناسایی و از آنها عبور کنید.
ممکن است نتیجهی کنکور من برای رسیدن به رشته یا دانشگاه مورد نظرم کافی نباشد.
تصور بسیاری از دانشآموزان دربارهی رشتهها و دانشگاهها درست نیست. موارد متعددی بوده که دانشآموزی به دلیل رتبهی ضعیفتر از حد انتظار خودش مجبور به تحصیل در رشته یا دانشگاهی شده که مطلوبش نبوده، اما با گذر زمان و تحصیل در آن رشته و دانشگاه متوجه مزایای زیاد آن شده، به آن علاقهمند شده و درنتیجه در ادامهی تحصیل در مقاطع بالاتر یا بازار کار بسیار موفق شده است. پس میتوانید تا حد امکان دربارهی مزایای همهی رشتهها و دانشگاهها تحقیق و بررسی کنید تا دامنهی انتخابهای مطلوبتان را گستردهتر کنید. بدین ترتیب احتمال اینکه در یک رشته و دانشگاه مطلوب پذیرفته شوید بسیار بیشتر خواهد بود.
شما چه افکار منفی دیگری را میشناسید که میتواند برای شما مزاحمت ایجاد کند؟ چه افکار مثبتی را برای جایگزینی پیشنهاد میکنید؟