انواع سلول هاي عصبي
نورون ها را از لحاظ ميلين دار بودن و نبودن، قطر فيبر و عملکرد و شکل ظاهري تقسيم بندي مي کنند که در ذيل به شرح آن ها مي پردازيم.
عملکرد:
از نظر عملکردي نورون ها را مي توان به سه دسته ي نورون هاي حسي، نورون هاي حرکتي و نورون هاي رابط يا بينابيني تقسيم بندي کرد:
نورون هاي حرکتي پيام عصبي را از مراکز فرماندهي به سمت هدف که مي تواند سلول ماهيچه و يا يک غده باشد منتقل مي کند.نورون حسي همان نوروني است که در نخاع قرار دارد و پيام هاي حسي را به سمت مراکز فرماندهي ارسال مي کند.
نورون هاي رابط يا بينابيني به دو دسته تقسيم مي شوند:
از نظر ظاهري:
بر اساس شکل ظاهري نورون ها را به تک قطبي، تک قطبي کاذب، دوقطبي، چندقطبي تقسيم بندي مي کنند.
در نورون تک قطبي، از يک قسمت سلولي يک شاخه خارج مي شود و بعد به چند شاخه تقسيم مي گردد.
در نورون تک قطبي کاذب: قسمت خارج شده از سلول به دو شاخه تقسيم مي شود و به شکل T در مي آيد.
در نورون هاي چند قطبي نيز چندين شاخه از آن ها خارج مي شود.
از نظر ميلين دار بودن يا نبودن و قطر:
از اين منظر به سه دسته تقسيم بندي مي شوند:
نورون هاي ميلين دار A که داراي بيشترين قطرند و بيشترين سرعت انتقال پيام را نيز دارند.
نورون هاي ميلين دار B که در سيستم عصبي خودکار ديده مي شوند.
نورون هاي بدون ميلين C که کمترين قطر را داشته و در نتيجه کم ترين سرعت را نيز دارا مي باشند.
هر کدام از اين انواع نورن هاي A,B,C تسيم بندي مي شوند که خارج از حوصله اين طرح است.
سلول هاي گليال:
اين سلول ها در لابه لاي نورون ها قرار دارند و نقش محافظتي دارند. تعداد آن ها 15-10 برابر نورون هاست. اين سلول ها
نيز به دو قسمت محيطي و مرکزي تقسيم بندي مي شوند.
نوع محيطي همان سلول هاي شوان هستند در ساختن ميلين در رشته هاي عصبي محيطي نقش دارند.
الف) ميکروگليا:
همان سلول هاي ماکروفاژي اند که هم در ماده خاکستري و هم در ماده سفيد ديده مي شوند و داراي زوايد زياد هستند.
ب) اوليگودندروسيت ها:
اين سلول ها نيز هم در ماده سفيد و هم در ماده خاکستري قرار دارند. آن هايي که در ماده سفيد هستند کارشان ساختن ميلين براي سلول هاي سيستم عصبي مرکزي است.
ج) آستروسيت ها:
اين سلول ها از بقيه سلول ها بزرگ ترند و تعدا آن ها نيز بيشتر است و داراي اعمالي مانند ترميم سيستم عصبي مرکزي، تغذيه نورون ها، جلوگيري از تداخل سيناپس ها با هم ، حذف پتاسيم هاي اضافي مايع خارج سلولي، حذف برخي نوروترانسميترها از شکاف سيناپسي
دو نکته:
1) روند ميلين سازي در سلول هاي اليگودندروسيت در سيستم عصبي مرکزي به اين شکل است که هر کدام چند سلول عصبي را ميلين دار مي کنند اما در سلول هاي شوان هر کدام فقط يک سلول را ميلين دار مي کنند.
2) در نوروگليا ها، پتانسيل عمل ايجاد نمي گردد.