اقسام استدلال استقرایی (درس پنجم)
- استدلال تمثیلی:سرایت و تعمیم ویژگی های یک چیز به چیزی دیگر، با توجه به مشابهت ظاهری میان آنها.
- برای رسیدن به نتیجه از تمثیل استفاده می کند.
- از یک مقدمه جزئی ، به مقدمه جزئی دیگری می رسیم(با مشابهت ظاهری).
- استدلالی ضعیف است و نتایج آن احتمالی است.
- می تواند موجب مغالطه تمثیل ناروا شود.(هنگامی که مشابهت دو چیز بسیار کم و فقط ظاهری باشد، این مغالطه رخ می دهد.)
- در استدلال تمثیلی ، از اصطلاح قوی و ضعیف استفاده می شود.
- استقرای تعمیمی: استدلالی است که درآن حکم چند مورد جزئی را به کل مجموعه نسبت می دهیم.
- استقرا در لغت به معنای تتبع و جست و جو است.
- جامعه آماری: مجموعه ای است که در آن استقرای تعمیمی انجام می دهیم و نمونه های آماری را از آن انتخاب می کنیم.
- نمونه آماری: هرکدام از موارد جزئی از جامعه که آنها را برسی می کنیم.
- نمونه تصادفی: اگر نمونه هارا به صورت تصادفی برای تحقیق انتخاب کنیم ، به آن نمونه تصادفی می گوییم.
- سیر این نوع قضیه از جزئی به کلی است.
- در این نوع استدلال نیز از اصطلاح قوی و ضعیف استفاده می کنیم.
- روش استقرا بر اساس مشاهده و برسی تجربی نمونه هاستو دانشمندان علوم تجربی از این روش ها در تحقیقاتشان استفاده می کنند.
- استقرای تعمیمی قوی شرایطی دارد:1- نمونه ها تصادفی باشند.2-نمونه ها متفاوت بوده و بیانگر همه طیف های مختلفی باشند که در جامعه آمارس وجود دارند.
استنتاج بهترین تبیین:نوعی استدلال استقرایی است و به همین دلیل نتیجه آن قطعی نیست و احتمالی است.
- در این روش احتمالات مختلف برسی می شودو با حذف تبیین های اشتباه به بهترین تبیین دست می یابیم.
- در این نوع استدلال ، مثل یک کاراگاه عمل میکنیم.
- برای برسی فرضیه های علمی از این استدلال استفاده می کنیم.
- در زندگی روزمره نیز کاربرد فراوانی دارد.
- از برسی موارد جزئی ، یک حکم کلی می گیریم.
- نتیجه استنتاج بهترین تبیین همواره احتمالی است نه قطعی.
- استدلال قیاسی:استدلال از کل به جزء(از احکام کلی ، نتیجه جزئی گرفته می شود.)
- هر قیاسی از دو مقدمه و یک نتیجه تشکیل می شود.
- قیاس دو نوع دارد: اقترانی و استثنایی.
- در قیاس ، مقدمات از نتیجه حمایت قطعی می کنند.
- تنها قیاس و استقرای تام نتایج قطعی دارند.
نمونه تست:
کدام گزینه از یک مقدمه جزئی ، یک نتیجه کلی گرفته است؟
الف)دیشب برف سختی بارید. حتما زمین مثل پیست اسکی یخ بسته است.
ب)کتابم را همینجا روی میز گذاشتم.حتما برادرم آن را با خود به مدرسه برده است.
ج)عشق مانند آتش است.یک لحظه در دل روشن می شود و زود خاموش می شود.
د)پس از برسی نمرات 5نفر از دانش آموزان یک کلاس، پی به کیفیت بالای تدریس در این کلاس بردیم.
پاسخ: د
قضیه حملی(درس ششم)
قضیه چیست؟
- جمله خبری معناداری که قابلیت صدق و کذب دارد.
- قضیه دو نوع است:
1-حملی: قضیه ای که در آن به ثبوت یا نفی چیزی برای چیزی حکم می شود.
2-شرطی:قضیه ای که در آن به اتصال یا انفصال میان دو نسبت حکم می شود.
نکته : جملات انشایی، امر، نهی ، پرسشی ، تعجبی و.... قابلیت صدق و کذب ندارند . بنابر این قضیه محسوب نمی شوند.
قضیه حملی
- جزئی بودن موضوع قضیه----»شخصیه
- کلی بودن موضوع قضیه-----»محصوره:
- هر الف ب است. موجبه کلیه
- بعضی الف ب است. موجبه جزئیه
- هیچ الف ب نیست. سالبه کلیه
- بعضی الف ب نیست. سالبه جزئیه
- کمیت قضیه : سور در قضایای محصوره ، مشخص کننده دامنه مصادیق موضوع می باشد.
- قضیه کلی با سور «هر ، هیچ»
- قضیه جزئی با سور« بعضی»
- کیفیت قضیه:
- افعال ثبوتی(است -بود-شد-گشت-گردید)----»موجبه
- افعال سلبی(نیست-نبود-نشد-نگشت-نگردید)-----»سالبه
- اجزای قضیه محصوره به ترتیب:
- سور
- موضوع
- محمول
- نسبت یا رابطه(فعل اسنادی جمله)
نمونه تست:
کدام یک از گزینه های زیر قضیه شخصیه نیست؟
الف)دانش آموزان کلاس الف، به مباحثه پرداختند.
ب)فیلسوفان نخستین ، حدودا 5 نفر بودند.
ج)مریم میرزاخانی، عبد الحسین زرین کوب و علی جوان ، از جمله اندیشمندان و بزرگان معاصر ایران هستند.
د)25 درصد از آراء در این هفته، متعلق به زنان است.
پاسخ: الف
