سلام
امیدوارم که حالتون خوب و کیفتون کوک باشه!
امروز هم با بخش دیگری از کتاب منطق درخدمتتون هستیم.
با ما همراه باشید تا نکاتش رو خوب یاد بگیریم.
اقسام و شرایط تعریف
1- تعریف لغوی (تعریف لفظی):
استفاده از لغات و اصطلاحات مترادف و آشنا برای شنونده را تعریف لغوی گویند که این شیوه در لغتنامهها به کار میرود؛ مانند تعریف بهمن به اندیشة نیک (به: خوب و نیک، من: نفس و اندیشه).
2- تعریف از طریق ذکر مصادیق:
ذکر نمونهها یا ارائة تصاویری از مصادیق مفهوم موردنظر یا موارد شبیه به آن، تعریف از طریق ذکر مصادیق نام دارد؛ مانند تعریف خودنویس به وسیلهای شبیه به خودکار با بدنة فلزی که پس از مدتی استفاده، نیازمند پر کردن جوهر بهصورت دستی است.
3- تعریف مفهومی:
در این روش، خصوصیات یک مفهوم را به خصوصیت مشترک با سایر مفاهیم مشابه (امر عام) و خصوصیات خاص آن شیء (امر خاص) دستهبندی میکنیم و به تعریف شیء میپردازیم. تعریف را با مفهوم عامتر آغاز میکنیم و سپس مفهوم خاصتر را بیان میکنیم.
شرایط تعریف صحیح
1- واضح بودن: در تعریف باید از واژههای آشنا برای شنونده استفاده کرد؛ به عبارتی باید از مفاهیم روشنتر و شناختهشدهتر بهره برد. بنابراین باید در تعریف از به کار بردن الفاظ مبهم و نامأنوس، ایهام و استعاره پرهیز کرد؛ مانند تعریف ماه به «سبب نقرهای آسمان» یا تعریف قیمتی به «ثمین» که واضح نیستند، پس تعریف معتبر محسوب نمیشود.
2- جامع بودن: (یعنی شامل بودن) تعریف باید تمامی مصادیق مفهوم موردنظر را در برگیرد و به اصطلاح«جامع تمام افراد» باشد؛ مانند تعریف مثلث به شکلی که دارای سه ضلع مساوی است که همة انواع مثلث را در بر نمیگیرد و لذا شرط جامع بودن را دارا نیست و تعریف معتبری نمیباشد.
3- مانع بودن: تعریف باید تنها به مصادیق مفهوم موردنظر صدق کند و به مصادیق مفاهیم دیگر صدق نکند، در اصطلاح تعریف باید «مانع اغیار» باشد؛ مانند تعریف انسان به حیوان راستقامت که غیرانسان را هم شامل میشود؛ مانند پنگوئن، پس تعریف مانع نیست و معتبر نمیباشد.
اقسام استدلال استقرایی
1- استدلال قیاسی: که در آن مقدمات، ضرورتاً نتیجه را در پی دارند.
2- استدلال استقرایی: که در آن مقدمات، از نتیجة حمایت نسبی میکنند.
1) تعریف استقرای تمثیلی:
در صورتی که از مقدمات جزئی (به دلیل مشابهت ظاهری با امری دیگر) به نتیجة جزئی دیگری برسیم، استدلال را تمثیلی مینامند؛
مغالطة تمثیل ناروا:
استقرای تمثیلی، استدلال ضعیفی است و نتایج آن احتمالی میباشد، زیرا به صرف مشابهت ظاهری میان دو امر جزئی نمیتوان احکام یکی را بر دیگری تسری داد. در این صورت استدلال تمثیلی میتواند باعث ایجاد مغالطه شود؛
مثال: این استدلال که: نمک و گچ هر دو سفیدند، پس گچ نیز مانند نمک شور است. این استدلال مغالطة «تمثیل ناروا» است.
1) تعریف استقرای تعمیمی:
در صورتی که از مقدمات جزئی به نحو نسبی به نتیجهای کلیتر برسیم، استدلال را «استقرایی» مینامند. در این استدلال از مشاهده چند مورد جزئی به حکم کلی دست مییابیم.
نمونه سوال تستی:
کدام عبارت دربارة تمثیل و استقرای تمثیلی نادرست است؟
1) در علوم مختلف، از مشابهت و تمثیل برای توضیح بهتر مطالب استفاده میشود.
2) مشابهت و تمثیل، در موارد زیادی از جمله ادبیات، روانشناسی و صنایع هوایی کاربرد دارد.
3) از آنجا که استدلال تمثیلی براساس تخمین بیان شده، نمیتوان از آن نتیجة یقینی بهدست آورد.
4) استدلال تمثیلی ضعیف است، زیرا به صرف مشابهت ظاهری میان دو چیز، نمیتوان احکام یکی را به دیگری سرایت داد.
پاسخ: گزینة 3
در علوم مختلف از مشابهت میان پدیدههای مختلف برای توضیح بهتر مطالب استفاده میکنند؛ مانند ادبیات، روانشناسی و صنایع هوایی. استدلال تمثیلی، استدلالی ضعیف است و نتایج آن احتمالی است، چرا که به صرف مشابهت ظاهری میان دو امر جزئی نمیتوان احکام یکی را بر دیگری تسرّی داد.
توضیح نکات درسی:
مبنای استقرا براساس تخمین بنا شده است نه تمثیل.
خب اینم لینک دفترچه جامع که میدونم خیلی منتظرش بودین.
