سلام خدمت دوستان پرتلاش کنکوری
این مطلب شامل آزمون تاریخ ادبیات از علوم و فنون ادبی دهم و یازدهم است که توسط یاسین مهدیان، رتبه 41 منطقه 3 و دانشجوی آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان تهیه شده است.
1- آرایه های بیت زیر کدام اند؟ «سراسری 99»
«تو داری طاق ابرویی که جفتش نیست در عالم o تویی آن کس که در عالم به جفت ابروان طاقی»
1) تشبیه، تضاد، ایهام، جناس تام 2) تشبیه، مجاز، ایهام تناسب، تضاد
3) پارادوکس، جناس ناقص، کنایه، اغراق 4) استعاره، ایهام، اغراق، پارادوکس
2- آرایه های مقابل همۀ ابیات کاملاً درست است؛ به جز: «سراسری 99»
1) مشو درهم رخت گر شد کبود از سیلی اخوان o که بی این نیل از چشم خریداران خطر داری (مجاز، تلمیح)
2) حرص در هنگام پیری از غلاف آید برون o بال و پر پیدا کند چون مور ماند بیشتر (استعاره، اسلوب معادله)
3) حرف حق گفتن به خون خویش فتوی دادن است o پنبه چون حلّاج از مستی ز مینا بر مدار (ایهام، استعاره)
4) تا روی کند عیش و طرب پشت به خُم ده o تا پشت کند محنت و غم روی به می کن (تضاد، حسن تعلیل)
3- آرایه های «اغراق، تشبیه، حس آمیزی، حسن تعلیل و کنایه» به ترتیب، در کدام گزینه آمده است؟ «سراسری 99»
الف) تو کز سنگین رکابی لنگری، سامان کشتی کن o که بر خار و خس ما هر کفی ساحل تواند شد
ب) کامت شکرین باد که هر رخنه ای از دل o شیرین ز شکرخند تو چون کنج دهن شد
ج) ریحان که رخ گلشن ازو تازه و تر بود o از تازگی خط تو تقویم کهن شد
د) شد شوق من به الفت لیلی یکی هزار o هر وحشی که با من دیوانه رام شد
هـ) بوی خوش آهوی تو بر دشت گذر کرد o داغ جگر لاله ستان ناف ختن شد
1) ج، الف، د، ب، هـ 2) د، هـ ، ب، الف، ج 3) د، ج، ب، هـ ، الف 4) هـ ، ب، د، ج، الف
4- کدام بیت، فاقد استعاره و دارای «تشبیه و جناس» است؟ «خارج 99»
1) آن زمان کان ماهِ رخشان خورآیین رخ نمود o باغ، بر گلچهر گشت و کاخ، پر اورنگ بود
2) چه غم ز حربه و حربِ عرب چو مجنون را o مقیم بر در لیلی مقام خواهد بود
3) تا زدی در دل من خیمه به اقبال غمت o شادی از جان من غمزده بگریخته است
4) دانی که بر عذار تو خال سیاه چیست؟ o زاغی که بر کنارۀ باغی نشسته است
5- آرایه های بیت زیر، کدام است؟ «خارج 1400»
«مهمی که راز من از پرده آشکارا کرد o هنوز صورت او زیر پرده پنهان است»
1) استعاره - ایهام - کنایه - تضاد 2) کنایه - ایهام تناسب - تکرار - متناقض نما
3) تضاد - استعاره - کنایه - واج آرایی 4) جناس همسان - استعاره - پارادوکس - مجاز
6- در کدام بیت همۀ آرایه های «تشبیه، استعاره، ایهام تناسب و حس آمیزی» یافت میشود؟ «سراسری 1400»
1) پای خوابیده به فریاد نگردد بیدار o بند با عاشق بیدل چه تواند کردن
2) از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر o یادگاری که در این گنبد دوّار بماند
3) بر لب کوه جنون خندۀ شیرین بهار o نقش زخمی است که از تیشۀ فرهاد شکفت
4) هر کاو نکاشت مهر و ز خوبی گلی نچید o در رهگذر باد نگهبان لاله بود
7- در همۀ ابیات همۀ ارکان تشبیه یافت میشود؛ به جز: «خارج 1400»
1) گویی شب هجر تو چو بخت سیه من o از تار سر زلف تو آموخته تاری
2) من از لب میگون تو مستی طلبیدم o شد حاصلم از چشم خمار تو خماری
3) رقص آیدم از ساز تو چون زهرۀ چنگی o ای لعبت تنبوری و ای آفت تاری
4) پیش رخ روشنتر از آیینه ات ای ماه o خورشید کشد آرزوی آینه داری
8- آرایه های «کنایه - جناس - ایهام تناسب - استعاره - لف و نشر» به ترتیب، در کدام ابیات آمده است؟ «سراسری 1400»
الف) بر آن سرم که جفای تو را به جان بخرم o در این معامله گر عمر من وفا بکند
ب) من مات صورت تو که در کارگاه حسن o خورشید را گدا و تو را ماه میکشند
ج) مژه و ابروی او دیدم و با دل گفتم o که به جان از پی آن تیر و کمان باید رفت
د) کس مبادا به سیه روزی ما در ره عشق o که فلک تیره شد از تیرگی کوکب ما
هـ) بیزلف سرکشش سر سودایی از ملال o همچون بنفشه بر سر زانو نهاده ایم
1) الف - د - ج - هـ - ب 2) د - الف - ب - هـ - ج 3) د - هـ - ج - الف - ب 4) هـ - د - ب - الف - ج
9- آرایه های روبه روی کدام ابیات، درست است؟ «سراسری 1400»
الف) عمری است که چون خاک جگر تشنۀ عشقم o و ایام به من جرعه جامت نرسانید (مجاز، تشخیص)
ب) در بزم ز رخسار دو صد شمع برافروز o وز لعـل شـکربار می و نقـل فـرو ریـز (لف و نشـر، موازنه)
ج) عشق را در پردۀ ناموس دیدن مشکل است o شمع را در پردۀ فانوس دیدن مشکل است (موازنه، تشخیص)
د) شکوه تاج سلطانی که بیم جان در او درج است o کلاهی دلکش است اما به ترک سر نمی ارزد (جناس، کنایه)
1) الف - ب 2) ج - د 3) ب - ج 4) الف - د
10- در همۀ ابیات آرایۀ مجاز به چشم میخورد؛ بهجز: «خارج 1400»
1) میرود صبح و اشارت میکند o کاین گلستان خندهواری بیش نیست o2) هزار نکتۀ باریکتر ز مو اینجاست o نه هر که سر بتراشد قلندری داند o3) من و تو غافلیم و ماه و خورشید o بر این گردون گردان نیست غافل o4) از تلاوت بر تو حق دارد کتاب o تو از او کامی که میخواهی بیاب o
پاسخنامه:
سوال 1: گزینــــۀ 1
تشبیه: طاق ابرو / تضاد: «جفت» و «طاق» / ایهام: «جفت» اول ایهام دارد: 1- همانند 2- زوج، مخالف فرد، دو چیز از یک نوع / جناس تام: «طاق» اول: محراب، «طاق» دوم: تک، بیهمتا (جُفت ها هم در معنای ایهامی میتوانند جناس تام داشته باشند.)
نکته: طاق اول میتواند ایهام باشد، اما با توجه به معنی بیت، طاق دوم ایهام تناسب دارد.
سوال 2: گزینــــۀ 4
تضاد: «روی» و «پشت»، «عیش» و «غم»، «طرب» و «محنت» / فاقد حسن تعلیل
تشریح سایر گزینه ها:
گزینۀ «1»: مجاز: «چشم» مجاز از نگاه / تلمیح: اشاره به داستان حضرت یوسف و برادرانش
گزینۀ «2»: استعاره: حرص همچون شمشیری دانسته شده که از غلاف بیرون میآید. / اسلوب معادله: مصراع دوم در حکم مصداقی برای مصراع اول است.
گزینۀ «3»:ایهام: «حلّاج»: 1- پنبهزن 2- حسینبن منصور حلاج / استعاره: «مینا» استعاره از جام شراب (مینا، در معنای استعاری میتواند استعاره از حقیقت و درستی نیز باشد)، همچنین «پنبه» را نیز میتوان دارای معنای استعاری دانست.
سوال 3: گزینــــۀ 3
بیت «د»: اغراق: بزرگنمایی در انس با معشوق (یکی هزار بودن الفت با معشوق)
بیت «ج»: تشبیه: تشبیه خط معشوق به ریحان (تشبیه تفضیل)
بیت «ب»: حس آمیزی: شکرخند
بیت «هـ»: حسن تعلیل: شاعر دلیل شکل گیری داغ خوشبوی گل لاله (قسمت سیاه در مرکز گل لاله) را با علتی ادبی و غیرواقعی (گذر معشوق از دشت) بیان کرده است.
بیت «الف»: کنایه: «سنگین رکاب بودن» و «سامان کشتی کردن»
سوال 4: گزینــــۀ 4
فاقد استعاره / تشبیه: خال سیاه معشوق به زاغ و عذار (چهره و سیما) معشوق به باغ تشبیه شده است. / جناس: «زاغ» و «باغ»
تشریح سایر گزینه ها:
گزینۀ «1»: استعاره دارد (ماه رخشان استعاره از معشوق است.)
گزینۀ «2»: فاقد استعاره / فاقد تشبیه / جناس: «حربه» و «حرب»، «مقیم» و «مقام»
گزینۀ «3»: استعاره دارد (گریختن شادی استعاره و تشخیص است.)
سوال 5: گزینــــۀ 3
تضاد: «آشکارا» و «نهان» / استعاره: «ماه» استعاره از معشوق / کنایه: «آشکار کردن راز از پرده» کنایه از فاش کردن / واج آرایی: تکرار واج (ز، ر)
سوال 6: گزینـــۀ 3
تشبیه: «کوه جنون»
استعاره: «خندۀ بهار» استعاره و تشخیص است.
ایهام تناسب: «شیرین»: 1- مطبوع و خوشایند 2- معشوقۀ فرهاد کوهکن، که در این معنا با «فرهاد» و «کوه جنون» تناسب دارد.
حس آمیزی: «شیرین بودن خنده» حس آمیزی دارد.
سوال 7: گزینـــۀ 4
در گزینۀ «4»، تشبیه تفضیلی وجود دارد که میگوید رخ تو از آینه روشن تر است و ادات تشبیه ندارد.
تشریح سایر گزینه ها:
گزینۀ «1»: مشبه: شب هجر تو / مشبه به: بخت سیه من / وجه شبه: تار بودن / ادات: چو
گزینۀ «2»: مشبه: لب / مشبه به: می / وجه شبه: مستی آور بودن / ادات: گون
گزینۀ «3»: مشبه: «م» در آیدم / مشبه به: زهره / وجه شبه: رقص آمدن / ادات: چون
سوال 8: گزینـــۀ 2
بیت «د»: کنایه: «سیه روزی» و «تیره شدن فلک»
بیت «الف»: جناس: «جفا» و «وفا»، «بر» و «سر»
بیت «ب»: ایهام تناسب: «مات» و «شاه» در معنای اصطلاحات شطرنج، ایهام تناسب دارند. (واژۀ «صورت» هم در معنای صورت فلکی با واژۀ «خورشید» میتواند ایهام تناسبی را برقرار سازد.)
بیت «هـ»: استعاره: «زلف سرکش» و «سر بر زانو نهادن بنفشه» هر دو استعاره و تشخیص هستند.
بیت «ج»: لف و نشر: لف 1: مژه، لف 2: ابرو، نشر 1: تیر، نشر 2: کمان
سوال 9: گزینــــۀ 4
بیت «الف»: مجاز: «جام» (مصراع دوم) مجاز از محتویات درون جام است. / تشخیص: «جگر تشنۀ عشق بودن خاک» استعاره و تشخیص است.
بیت «ب»: فاقد لف و نشر و موازنه
بیت «ج»: موازنه دارد. / فاقد تشخیص. در این بیت، «جامۀ فانوس» به معنای پوشش فانوس است و جامه به معنای لباس انسان نیست.
بیت «د»: جناس: «در» و «درج» / کنایه: «ترک سر» کنایه از فدا شدن و جان باختن است.
سوال 10: گزینـــۀ 1
طبق عرف کنکور سراسری، طراح کنکور، استعارۀ مصرحه که همان مجاز به علاقۀ شباهت است را مجاز حساب نمیکند. در این بیت، «گلستان» استعارۀ مصرحه از دنیا است.
تشریح سایر گزینه ها:
گزینۀ «2»: «سر» مجاز از موی سر
گزینۀ «3»: «ماه و خورشید» مجاز از کل ستاره ها و سیّاره ها
گزینۀ «4»: «کتاب» مجاز از قرآن و محتویات و سوره ها و آیه های آن
برای رزرو مشاوره و رفع اشکال درسی و شرکت در کلاس های کنکوری با مشاوران سایت برترها بر روی لینک زیر کلیک کنید یا با شماره تماس 0216463 داخلی1174(حیدریان) تماس بگیرید.
