بسم الله الرحمن الرحیم
زمینه ها و ویژگی های حماسه – فارسی دوازدهم – گذر سیاوش از آتش – مطابق با آزمون 6 اسفند 1400
تهیه شده توسط: آرمین عبدالحسینی ، رتبه 29 کنکور 1400 ، دانشجوی رشته حقوق دانشگاه تهران
حماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت است و در اصطلاح ادبی ، شعری است که با ویژگی های داستانی ، قهرمانی ، ملی و خرق عادت سروده شده است.
* زمینه داستانی: هر حماسه در بستری از حوادث و رویدادها شکل می گیرد. حماسه مجموعه ای از حوادث و اتفاقات است. برای یافتن زمینه داستانی حماسه ، باید ویژگی های داستانی را بیابیم یعنی شخصیت و حرکت و دیالوگ و ... را مشاهده کنیم.
مثال از زمینه داستانی:
چو رهام گشت از کشانی ستوه / بپیچید زو ، روی و شد سوی کوه
جهاندار سودابه را پیش خواند / همی با سیاوش به گفتن نشاند
نخستین دمیدن سیه شد ز دود / زبانه برآمد پس از دود ، زود
حبیب خدای جهان آفرین / نگه کرد بر روی مردان دین
کنون رزم سهراب و رستم شنو / دگر ها شنیدستی این هم شنو
* زمینه قهرمانی: شاعر حماسه سرا ، با بهره گیری از واژگان و زبان حماسی می کوشد انسانی را به تصویر بکشد که از نظر توانایی های جسمی و روحی از دیگران متمایز باشد. برای یافتن زمینه قهرمانی حماسه ، باید شخصیت های قهرمان (رستم ، سهراب ، اسفندیار ، سیاوش و ...) را در بیت بیابیم یا عملی که قهرمانانه است و حاصل نیروی بسیار زیاد جسمی و روحی است در بیت مشاهده کنیم.
مثال از زمینه قهرمانی:
زنی بود بر سان گُردی سوار / همیشه به جنگ اندرون ، نامدار
مرا مادرم نام ، مرگ تو کرد / زمانه مرا پتک ترگ تو کرد
سیاوش چنین گفت کای شهریار / که دوزخ مرا زین سخن گشت خوار
* زمینه ملی: شاعر حماسه سرا بر آن است که اخلاق فردی و اجتماعی و عقاید فکری و مذهبی یک ملت را در قالب حوادث قهرمانی و در زمینه ای از واقعیات به نمایش بگذارد. واقعیاتی که ویژگی های اخلاقی نظام اجتماعی ، زندگی سیاسی و عقاید آن جامعه را در مسائل فکری و مذهبی در بر می گیرد. برای یافتن زمینه ملی حماسه ، باید مطالبی که مربوط به مراسمات اجتماعی ، اعتقادات ایرانیان ، تمدن و اخلاق و مذهب ، بحث های دینی و فلسفی ، جشن های ایرانی ، پادشاهان ایرانی ، درفش کاویانی ، عید نوروز ، حضور مردم در اجتماع و ... را بیابیم.
مثال از زمینه ملی:
همان کاوه آن بر سر نیزه کرد / همان گه ز بازار برخاست گرد
پراگنده کافور بر خویشتن / چنان چون بود رسم و ساز کفن
ز هر در ، سخن چون بدین گونه گشت / بر آتش یکی را بباید گذشت
بدو داد شاه ، اختر کاویان / بر آن سان که بودی به رسم کیان
* زمینه خرق عادت: طرح حوادث ، انسان ها و موجوداتی که با منطق عینی و تجربه علمی هم سازی ندارند. رویدادهای غیرطبیعی و بیرون از نظام عادی می باشد. برای یافتن زمینه خرق عادت در حماسه ، باید اشاراتی از این دست را بیابیم: سیمرغ ، دیو سپید ، رویین تن بودن اسفندیار ، عمر هزار ساله زال ، عبور از آتش به سلامت.
مثال از زمینه خرق عادت:
بماناد تا جاودان بهمنم / چو گم شد سرافراز رویین تنم
چو او را بدیدند برخاست غو / که آمد ز آتش برون شاه نو
چو آید به دیو سپید آگهی / کز ارژنگ شد روی گیتی نهی
یکی چاره دانم من این را گزین / که سیمرغ را یار خوانم برین
چرا رزم جستی ز اسفندیار / که او هست رویین تن نامدار
برای رزرو مشاوره و رفع اشکال درسی و شرکت در کلاس های کنکوری با مشاوران سایت برترها بر روی لینک زیر کلیک کنید یا با شماره تماس 0216463 داخلی1174(حیدریان) تماس بگیرید.
مطالب مرتبط: