- دوستان عزیز سلام.
درسنامهی زیر از کتابهای سبز و آبی درک عمومی هنر، توسط خانم گلشن اسکندری، رتبهی 5 منطقهی 3، دانشجوی رشتهی سینمای دانشگاه هنر تهران و پشتیبان ویژهی گروه هنر تهیه شده.
برای گرفتن مشاوره از ایشون میتونید با تلفن 0216463 و داخلی 1191 در تماس باشید.
- تمدن اژه تقریبا همزمان با تمدن های میان رودان و مصر ظهور کرد.
- تمدن اژه، پیشتاز در نخستین تمدن اروپایی از اهمیت ویژه برخوردار است. جزیره کرت، مرکز باستانی این تمدن به شمار می رود.
- هنر جزیره کرت به عنوان هنر مینوسی نام گذاری شده و مناطق میان جزیره کرت و یونان به عنوان هنر سیکلادی و فرهنگ میسنی به فرهنگ هلاسی شهرت یافته و نام گذاری شده است.
- تمدن اژه، توسط مینوسی ها و میسنی ها شکل گرفت. اژه ای ها بعد از گذر دوره نوسنگی (روستا نشینی)، وارد دوره شهر نشینی شدند.
- مینوسی ها به دلیل نزدیکی و روابط تجاری با میان رودان و مصر، در جذب و انتقال تجارب مصر و میان رودان به سرزمین خود و انتقال به یونان نقش مهمی داشتند. تمدن اژه در شکل گیری تمدن یونان نقش مهمی ایفا کرد. هنر اژه با وجود تاثیرات شرقی از شخصیتی مستقل و نوظهور برخوردار است.
هنر مینوسی
هنر مینوسی شامل سه دوره است:
دوره پیشین یا آغازین ← دوره پیش از کاخ ها با سفال ها و پیکره هایی که تقلید از نمونه های مصری است. به عنوان مثال: پیکره نوازنده چنگ نواز
دوره مینوسی میانه ← با ایجاد کاخ ها همراه است. پیشرفت فنی این دوره تحول سفالگری و کاربرد چرخ سفالگری است. بر روی این سفالیته ها بازتاب زندگی طبیعی همراه با طرح جانوران دریایی (هشت پا) است.
دوره مینوسی جدید ← با ساخت کاخ های جدید آغاز شد. این دوره شاخص عصر طلایی تمدن کرت است. بزرگترین کاخ این دوره، کاخ کنوسوس است.
کاخ کنوسوس بدون نقشه از پیش تعیین شده ساخته شده است.
هنر میسنی
[با نابود شدن تمدن کرت (مینوسی ها)، میسنی ها روی کار آمدند. میسنی ها هم به دست دوریسی ها (دوری ها) که دارای سلاح های آهنی بودند سقوط کرد و دوران عصر ظلمت چند صد ساله در پی انهدام فرهنگ و تمدن اژه آغاز شد]
تمدن میسن به نقل هومر، به تمدن سرشار از طلا شهرت دارد و دلیل آن علاقه میسنی ها به طلا و گنجینه ها است.
میسنی ها توجه خاصی به دژ و پناه گاه نظامی داشتند. نمونه شاخص و برجسته معماری آنها، دژ میسن (ارگ تیرینس)
دژ میسنی یا ارگ تیرینس بر مبنای نقشه حساب شده ساخته شده است ولی کاخ کنوسوس کرت در دوره مینوسی بدون نقشه از پیش تعیین شده ساخته شد.
مشهورترین نمونه کنده کاری دوره میسن ← دروازه شیران است.
نمونه مشابه دروازه شیران (دژ یا ارگ تیرینس)میسنی: دروازه شیران تمدن هیتی ها (حتیان) در بغاز کوی ترکیه و طرفین دروازه های کاخ آشوریان.
میسنی ها مقابرشان را لانه زنبوری می ساختند. درون مقابر مقادیری خنجر مفرغی مرصع شده و نقاب چکش کاری شده کشف شده است. این نقاب ها ویژگی چهره متوفی را واقع گرایانه ثبت کرده است.
شاهکار طلایی پر ارزش تمدن میسن، جام طلای وافیو است.
نمونه های سفالگری میسن تفاوت آشکاری با نمونه های مینوسی دارد. از نمونه سفال های تمدن میسنی، ظروف جنگاوران است.
دوره های هنر یونان
هنر یونان از آغاز تا انجام به چهار شیوه یا دوره تقسیم می شود:
دوره هندسی ← دوره شکل گیری
دوره باستان ← دوره خاورمآبی
دوره کلاسیک ← عصر طلایی
دوره هلنی ← یونانی مآبی
دوره هندسی یا دوره شکل گیری: این دوره مرحله شکل گیری تمدن یونان است. به واسطه استفاده از طرح های هندسی این دوره را دوره هندسی نام نهادند.
در این دوره نخستین بازیهای المپیک برگزار شد و این زمان، آغاز تاریخ مستند یونان (سال 776 ق.م) است.
هنر دوره هندسی ← سفال با نقوش هندسی، جانوری و انسانی است که تصاویر انسانی و جانوری ساده و به شکل هندسی نقاشی شده است.
اصلی ترین تجلیات هنری این دوره در شکل ظروف سفالین با نقوش هندسی و پیکره های مفرغی ساده و اولیه ظاهر گشته است.
مهمترین اتفاق در دوره هندسی، نگارش دو حماسه ایلیاد و ادیسه هومر بود. داستان های این دو حماسه یونانی، موضوع نقاشی های روی سفال بود.
گلدان دیپلون (با نقش مراسم تدفین) از نمونه های عالی دوره هندسی است.
دیپلون نام گورستانی در آتن است که آثار قرون 8 و 9 ق.م از آن به دست آمده است.
نقاشی های یونان با فرم های هندسی و انتزائی شروع شد و با تاثیر پذیری از خاور نزدیک (مصر و میان رودان) به پختگی رسید و در ادامه با طبیعت گرایی، اصول کلاسیک را پی ریزی نمود.
منطقه آتیکا، به لحاظ ساخت بهترین کوزه ها و زیباترین نقوش شهرت دارد.
ویژگی های تندیس سازی دوره هندسی:
وجود تندیس های کوچک از جنس گل و مفرغ به صورت نمادین و اسطوره ای. این تندیس های کوچک به معابد و پرستشگاها و گورستانها پیش کش می شدند. این تندیس ها شامل جانورانی چون گاو، اسب و انسان بود.
دوره باستان (خاورمآبی) آرکائیک
دوره کهن یا باستان، با ارتباط و تاثیر پذیری یونان از هنر مصر و خاورمیانه و گرایشات شرقی آغاز شد و نوع ایستادن آیینی هنر مصری در پیکره های یونانی ظاهر شد.
نکته: ویژگی چهره پردازی دوره باستان ← لبخندهای قراردادی و مصنوعی (معروف به لبخند کهن وش) + تزئیینات پیچیده گیسوان است. مثال: دختر جوان پپلوس، آکروپولیس آتن
در دوره باستان دو شیوه رایج در نقوش ظروف سفالین حاصل شد ← ظروف سرخ گون و سیاه گون
در دوره باستان، سفالینه های از نظر ساخت ظریف تر شدند و تصاویری از صحنه های روزمره مردم و تاریخ افسانه ای به روش سیاه گون (رنگ سیاه بر زمینه سرخ) نقاشی شد.
سفالگران در دوره باستان به اندازه نقاشان به کار خود افتخار می کردند و نامشان را بر سفال ها حک می کردند.
در دوره باستان یونانی در تندیس سازی روش کنده کاری و سنت تندیس سازی مصری ها را در پیش گرفتند.
یونانی ها برای تندیس هایشان روش کنده کاری روی سنگ را از مصری ها فرا گرفتند همچنین از سنت تندیس سازی مصری (حالت ایستادن با پای چپ جلو و مکعب نمایی قالب بدن) تاثیر گرفتند تنها تفاوت در این بود که تندیس ساز یونانی تلاش کرد تمام جزئیات بدن را نشان دهد.
تندیس های یونانی هوشیار و هیجان زده و سرشار از جنبش با نگاه مستقیم بود. نمونه برجسته تندیس سازی یونانی در دروه باستان (خاورمآبی) ← تندیس الهه هرا (الاهه ازدواج) از سنگ مرمر است.
در دوره باستان علاوه بر تندیس های مرمرین، تندیس های از جنس سفال و سنگ های متخلخل ساخته می شد. این سنگها ناصاف بودند و برای رفع این مشکل تندیس ها را رنگ آمیزی می کردند. به عنوان نمونه: پیکره دختر جوان، آکروپولیس آتن
نقشه معابد یونانی، مربع مستطیل با سقف شیروانی و دورستونی است، نمای بالای ورودی معبد، شکلی مثلثی دارد که سنتوری نامیده می شود. یونانی ها تنها در سنتوری های (شکل مثلثی بالای ورودی معبد) معابد اقدام به حجاری و نقش برجسته می کردند.
سه نوع ستون معماری یونان:
شیوه دوریسی: این ستون ها، ساده و کم پیرایه هستند. این ستون در معبد معروف زئوس در المپیا و معبد پارتنون در آکروپولیس به کار رفته است.
سر ستون دوریسی، قطور و مدور است و دارای شیارهای عمودی است و در قسمت بالا به پیشانی ساده و کم نقشی ختم می شود.
شیوه ایونیایی: ستون های ایونیایی باریک تر و بلندتر از ستون های شیوه دوریسی هستند. تغییر ضخامت در ستون های ایونیایی کمتر از ستون های دوریسی است و بیرون نشستگی سرستون ها را یکدست تر نشان می دهد.
در شیوه ایونیایی، عناصر تزئیینی بیشتری نسبت به دوریسی حضور دارد خصوصا بخش طوماری و بالشتکی سرستون ها.
از نمونه های شیوه دوریسی: معبد ارختئوم در آکروپولیس آتن
شیوه دوریک در معماری: جدی، سنگین و نیرومند است.
شیوه ایونی (ایونیک) در معماری: نرم و دلپذیر است.
دوره کلاسیک یا عصر طلایی
دوره کلاسیک اوج هنر یونان است. شیوه کلاسیک بزرگترین ارمغان هنر یونان به جهان است.
در دوره کلاسیک مجسمه سازی، سکه سازی و کنده کاری روی سنگهای قیمتی رواج پیدا کرد.
سمبل معماری کلاسیک ← معبد پارتنون است که به شیوه دوریک (دوریسی) ساخته شده است.
تندیس های شاخص دوره کلاسیک یونان:
تندیس دیسک پران
نکته: هدف مجسمه ساز در ساخت تندیس دیسک پران، نشان دادن حالت خاصی از آرامش در بدن انسان و چهره بیانگر وقار و تفکر و خویشتن داریست.
تندیس مفرغی زئوس (خدای آسمان) در حال پرتاب نیزه
سنگ قبر هگسو
در دوره کلاسیک، ساخت سنگ مزار مورد توجه قرار گرفت.
ویژگی نقاشی های دیواری دوره کلاسیک ← توجه به عمق نمایی است.
یونانی های دوره کلاسیک در نقوش برجسته، ژرف نمایی در تندیس و نمایش حالات بدن مورد توجه بود و از پارچه و لباس برای نشان دادن عمق و پر کردن فضا استفاده شد.
در دوره کلاسیک پیکره ها خود را از اصول و قراردادهای رایج رها کردند. در دوره کلاسیک شاهد استفاده جدی از تندیس ها به عنوان عناصر تزئیینی بنا هستیم. به عنوان نمونه: پیکره های سنتوری معبد زئوس در المپیا
دوره هلنی یا یونانی گری
این دوره از زمان مرگ اسکندر یا مرگ ارسطو آغاز شد و تا صدر مسیحیت به دوره هلنی شهرت دارد.
در این دوره هنر یونان با هنرهای محلی سرزمین های خاورمیانه در هم آمیخته شد و آثاری متاثر از هنر یونانی و سبکهای محلی به وجود آمد.
ویژگی معماری و پیکره سازی دوره هلنی یا یونانی گری:
1)تاکید بر احساسات و عواطف انسانی
2)فرد گرایی
3)شکل گیری الگوی جدید معماری با ستون های کورنتی با تزئینات برگ کنگر
در هنر دوره هلنی، شباهت های فردی اهمیت بسزا دارد و تاکید به کمال زیبایی جسمانی حفظ می شود و اسلوب پرداختن به جامه و چین و شکن پیچیده تر نمایان می شود.
در دوره هلنی در تندیس ها، شبیه سازی مورد توجه قرار گرفت. در این دوره، تندیس سازان به واقهیات زندگی انسان های عادی توجه کرده و احساس انسان را به شکل هیجان، نگرانی، حسرت و رنج و پیروزی مجسم ساختند.
آثار دوره هلنی:
پیکره دموستنس
پیکره مردی از قوم گل در ناحیه پرگامون ترکیه
تندیس و آرامگاه ماوسولوس در هالیکارناسوس
تندیس الهه پیروزی
تست
کدام گزینه درباره هنر و تمدن اژه ای صحیح است؟
1) از اثار کشف شده ی این دوره قبور سنگی، تندیس سازی، نقاشی دیواری و سفال های منقوش است.
2) نقاشی های دیواری، تنوعی از شکل های ساده هندسی تا طبیعت گرایی را نشان می دهد.
3) برای اولین بار در این دوره نام هنرمند سفالگر روی اثر درج شد.
4) در هنر اژه ای، تاثیرات میان رودان و مصر را می توان دید.
تحلیل سوال: تمدن اژه در شکل گیری تمدن یونان نقش مهمی داشت. تقریبا همزمان با تمدن های میان رودان و مصر ظهور کرد.
تمدن اژه، پیشتاز در نخستین تمدن اروپایی از اهمیت ویژه برخوردار است. جزیره کرت، مرکز باستانی این تمدن به شمار می رود.
مینوسی ها به دلیل نزدیکی و روابط تجاری با میان رودان و مصر، در جذب و انتقال تجارب مصر و میان رودان به سرزمین خود و انتقال به یونان نقش مهمی داشتند.
سوال کنکور 1400
تندیس های انسانی زاویه دار، ساده و هندسی بودند. و نقاشی های دیواری، تنوعی از شکل های ساده هندسی و طبیعت گرایانه بودند. هنر اژه با وجود تاثیرات شرقی از شخصیتی مستقل و نوظهور برخوردار است.
سفالگران در دوره باستان به اندازه نقاشان به کار خود افتخار می کردند و نامشان را بر سفال ها حک می کردند.
کدام گزینه از ویژکی های معماری معابد یونانی نیست؟
1) اغلب به طرح مربع مستطیل است.
2) شکل مثلثی به نام سنتوری در ورودی ساختمان قرار دارد.
3) دارای سقف شیروانی و دور ستونی هستند.
4) روی ستون ها حجاری حجاری و نقش برجسته کار می کردند.
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: نقشه معابد یونانی مربع مستطیل با سقف شیروانی و دورستونی است، نمای بالای ورودی معبد، شکلی مثلثی دارد که سنتوری نامیده می شود. به عنوان نمونه: معبد دلفی
کدام یک از آثار زیر، مربوط به دوران شکل گیری تمدن یونان است؟
1) دروازه شیران 2) جام های وافیو 3) گلدان دیپلون 4) پیاله دو دسته ی گزنوکلس
گزینه 3 صحیح است.
تحلیل سوال: دوره هندسی دوره شکل گیری: گلدان دیپلون (با نقش مراسم تدفین) از نمونه های عالی دوره هندسی است. اصلی ترین تجلیات هنری این دوره در شکل ظروف سفالین با نقوش هندسی و پیکره های مفرغی ساده و اولیه ظاهر گشته است. مشهورترین نمونه کنده کاری دوره میسنی ها ← دروازه شیران است که بر مبنای نقشه حساب شده ساخته شده است.
پیاله دو دسته گزنوکلس متعلق به دوره باستان( کهن) تمدن یونان است.
شاهکار طلایی پر ارزش تمدن میسنی ها ← جام طلای وافیو است.
کدام مورد صحیح نیست؟
1) در دوره کلاسیک یونان، مجسمه سازی و کنده کاری روی سنگ های قیمتی رواج یافت.
2) محتوای هنر روم باستان، تبلیغات سیاسی است.
3) در دوره کهن یونان، شاهد رواج ظروف سرخ گون و سیاه گون هستیم.
4) هنر روم باستان از لحاظ شکل و محتوا ادامه هنر یونان است.
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: در دوره کلاسیک یونان، مجسمه سازی، سکه سازی و کنده کاری روی سنگهای قیمتی رواج پیدا کرد.
در دوره باستان ( کهن) دو شیوه رایج در نقوش ظروف سفالین حاصل شد ← ظروف سرخ گون و سیاه گون است.
هنر رومی، از لحاظ شکل ← ادامه هنر یونان و تلفیقی از سنتهای یونانی و اتروسک و دیگر سنن هنری بیگانه است.
هنر رومی از لحاظ محتوا ← تبلیغات سیاسی در خدمت نظامی گری و سلطه جویی امپراتوری وسیع روم است.
کدام گزینه به ویژگی تندیس های انسانی هنر اژه ای اشاره دارد؟
1) با حالتی خشک و همراه با اصل تقابل
2) زنده، پرتحرک و جاندار
3) ارائه ی تصویری آرمانی و اهمیت به نمای روبه رو
4) ساده، هندسی و زاویه دار
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: تندیس های انسانی زاویه دار، ساده و هندسی بودند. و نقاشی های دیواری، تنوعی از شکل های ساده هندسی و طبیعت گرایانه بودند. هنر اژه با وجود تاثیرات شرقی از شخصیتی مستقل و نوظهور برخوردار است.
در کدام دوره، داستان های حماسه ایلیاد و ادیسه هومر، موضوع نقاشی سفالینه های یونانی قرار گرفت؟
1) هندسی 2) باستانی 3) کلاسیک 4) هلنی
گزینه 1 صحیح است.
تحلیل سوال: شیوه هندسی ← دوره شکل گیری
مهمترین اتفاق در دوره هندسی، نگارش دو حماسه ایلیاد و ادیسه هومر بود. داستان های این دو حماسه یونانی، موضوع نقاشی های روی سفال بود. اصلی ترین تجلیات هنری این دوره در شکل ظروف سفالین با نقوش هندسی و پیکره های مفرغی ساده و اولیه ظاهر گشته است. گلدان دیپلون (با نقش مراسم تدفین) از نمونه های عالی دوره هندسی است.
بنای تئاتری میلتوس متعلق به کدام دوره هنری یونان است؟
1) هندسی 2) باستان 3) کلاسیک 4) هلنی
گزینه 3 صحیح است.
تحلیل سوال: تئاتر میلتوس از آثار معماری دوره کلاسک یونان است. تئاتر یا تماشاخانه های سر گشاده دوره کلاسیک، به شکل نیم دایره در شیب تپه ها با ردیف های نیمکت سنگی و محل نمایش شکل دایره ای یا نیم دایره ای داشت.