این مطلب شامل درسنامه با 5 تست چالشی از کتاب سه سطحی زیست پایه ، فصل 4 زیست دهم و فصل 2 زیست یازدهم میباشد.
در قسمت ضمیمه فایل درسنامه به همراه پاسخ تشریحی سوالات قرار داده شده است.
این مطلب توسط نگین کیانی تهیه شده است.
* گروه برترهای کانون *
آناتومی قلب انسان
قلب انسان در داخل قفسة سینه قرار گرفته از دو بطن و دو دهلیز تشکیل شده است که دهلیزها در سطح بالاتری از بطنها قرار دارند ولی دیواره بطنها ضخیمتر است.
ترتیب ضخامت دیواره حفرههای قلب:
دهلیز راست < دهلیز چپ < بطن راست < بطن چپ
قلب در کل با 9 سرخرگ و سیاهرگ بزرگ مرتبط است که خون را بین قلب، ششها و اندامهای بدن به گردش درمیآورند:
1- 4 سیاهرگ ششی (2 عدد از شش راست و دو تا از شش چپ) خون را به دهلیز چپ میبرند که روشن است.
2- دو بزرگ سیاهرگ زبرین و زیرین که خون تیره را از اندامها به دهلیز راست قلب میآورند.
3- یک سیاهرگ کرونر که خون قلب را پس از پایان غذارسانی به آن به طور مجزا به دهلیز راست میبرد.
4- دو سرخرگ آئورت که بزرگترین رنگ بدن میباشد و خون را از بطن چپ به اندامها میبرد.
نکات:
سرخرگ ششی که به شش چپ میرود، از جلوی آئورت عبور میکند ولی سرخرگ ششی که به شش راست میرود، از پشت آن میگذرد.
بین بطن و دهلیز در هر طرف قلب دریچه دهلیزی بطنی داریم و بین سرخرگ و بطن دریچه سینی
دریچه سینی ابتدای سرخرگ بالاتر از دریچه دهلیزی بطنی میباشد.
تعداد سرخرگهای مرتبط با حفرة قلب دو عدد و سیاهرگها 7 عدد است.
هر حفرة قلب خون را در خلاف جهت قرارگیری آن در قلب به حرکت درمیآورد.
از قسمت قوس آئورت، سه عدد انشعاب برای خونرسانی به سر و گردن جدا میشود.
نوک و رأس قلب در امتداد دیواره بطن چپ قرار دارد.
............................................................................................................................
180- کدام گزینه برای تکمیل جملة مقابل نامناسب است؟ «به طور معمول در انسان ...، مستقیماً خون ... میکند»
1) سه سیاهرگ ـ تیره را به یکی از حفرات قلب وارد
2) چهار سیاهرگ ـ روشن را به یکی از حفرات قلب وارد
3) دو سرخرگ ـ تیره را از دو حفرة قلب خارج
4) یک سرخرگ ـ روشن را از یک حفرة قلب خارج
آناتومی حواس ویژه بدن:
گیرنده همه حواس ویژه انسان در سر قرار میگیرد.
الف) چشم: در حفره استخوانی کاسه چشم قرار دارد. شامل 3 لایه بیرونی (صلبیه + قرنیه)، میانی (مشیمیه، اجسام مژگانی و عنبیه) و داخلی (همان شبکیه و حاوی گیرنده نوری و نورونها) میباشد.
مهم: عدسی، زجابیه و زلالیه متعلق به هیچ کدام از لایههای چشم نیستند. هر سه محیطهای شفاف درون چشماند. با این تفاوت که عدسی زنده ولی زجاجیه و زلالیه غیرزندهاند.
هیچ یک از لایههای گره چشم آن را به طور کامل نمیپوشاند. عصب بینایی آکسون است.
ب) گوش: از سه بخش گوش خارجی، میانی و داخلی تشکیل شده است.
گوش میانی محفظة استخوانی و پر از هوا میباشد که به طور کامل توسط جمجمه محافظت میشود، دارای سه استخوان کوچک است شامل (بهترتیب) از خارج به داخل:
الف) استخوان چکشی بزرگترین استخوان گوش میانی و متصل به پرده صماخ
ب) سندانی: استخوان دوم گوش میانی و متصل به چکشی و رکابی
پ) رکابی: کوچکترین استخوان گوش میانی از یک طرف متصل به استخوان سندانی و از طرف دیگر کف آن روی دریچه بیضی قرار دارد. دارای بخش حلقه مانند در ساختار خود است.
نکته: استخوان صندانی دو مفصل دارد ولی رکابی و چکشی هر کدام یک مفصل با هم برقرار میکنند.
پ) زبان و بینی: گیرندههای عصبی در بینی، نورونهای دو قطبی هستند که آکسون آنها از بخش غربالی جمجمه عبور کرده و به پیاز بویایی میرسد. با سلولهای عصبی آنجا سیناپس تشکیل میدهد ولی آنچه به عنوان عصب بویایی میشناسیم آکسون یاختههای عصبی پیاز بویایی است.
در بخشهای مختلف دهان و برجستگیهای زبان جوانههای چشایی وجود دارد. هر جوانة چشایی تعدادی یاختة پشتیبان دارد، یاختههای گیرندة چشایی مژکدار و تنها یک هستند. تعداد یاختههای پشتیبان میتواند یکی بیشتر از گیرنده چشایی باشد. در اطراف جوانة چشایی یاختههای سنگفرشی داریم و مژکهای یاختههای گیرنده چشایی درون منفذ جوانه چشایی دیده میشوند.
............................................................................................................................
467- کدام عبارت زیر درست است؟
1) آکسونهای گیرندههای بویایی و بینایی، عصب بویایی و بینایی را تشکیل میدهند.
2) اختلاف تعداد یاختههای پشتیبان و گیرندههای چشایی در جوانههای چشایی دهان میتواند، به اندازة نصف تعداد گرههای عصبی مغز پلاناریا باشد.
3) استخوانی از گوش میانی که در ساختار خود حفره دارد با دو استخوان کوچک دیگر این بخش از گوش، مفصل شده است.
4) قطورترین استخوان گوش میانی، با بخش نازک استخوان سندانی، مفصل تشکیل داده است.
واکنشهای تشکیل پخته:
مرحله اول: ترشح پروترو میناز: یاختههای بافتی رگها و گروههای آسیب دیده این آنزیم را ترشح میکنند.
مرحله دوم: تبدیل پروترومبین به ترومبین تحت تأثیر این آنزیم
مرحله سوم: تبدیل فیرینوژن به فیبرین: این کار توسط ترومبین که نوعی آنزیم فعال است روی میدهد.
مرحله چهارم: تشکیل لخته: رشتههای فیبرین در خون محلول هستند و در نهایت گویچههای قرمز و پلاکتها را دربرگرفته و لختة خونی ایجاد میکنند.
آنزیم پروترومبین از + ترومبین + پپسین آنزیم برون یاختهای هستند ولی تشکیل شدن مورد اول و سوم برخلاف دوم درون سلولی است.
تنظیم میان ژن ترومبین و فیبرین پس از ترجمه در مایع از یاخته روی میدهد.
............................................................................................................................
229- به طور معمول در انسان، واکنش تشکیل ... سلولی است.
1) فیبرین همانند پپسین، برون 2) ترومبین برخلاف پپسین، درون
3) پروترومبیناز برخلاف رنین، درون 4) فیبرینوژن برخلاف پروترومبیناز، درون
منظور از مهرهدار بالغی که قلب دو حفرهای دارد، ماهی است.
بررسی گردش خون ماهی:
قلب ماهی دو حفرهای (یک بطن و یک دهلیز) است. از درون قلب سگها خون تیره عبور میکند سرخرگی که از قلب ماهی جدا میشود. خون تیره و سرخرگی که از آبشش منشأ میگیرد، خون روشن دارد. قلب ماهی در پایین بدن بین دو بالة سینهای و شکمی قرار میگیرد. دهلیز از بطن کوچکتر بوده و دیواره نازکتری دارد ولی بالاتر از بطن قرار دارد.
مسیر گردش خون ماهی:
دهلیز => دریچه بین دهلیز و بطن => بطن => مخروط سرخرگی => سرخرگ شکمی => مویرگ آبشش => سرخرگ پشتی => مویرگ عمومی بدن => سیاهرگ شکمی => سینوس سیاهرگی
سرخرگ پشتی خون روشن دارد ولی سرخرگ شکمی خون تیره دارد.
گردش خون ماهی ساده است، تمام مهرهداران سامانه گردشی بسته دارند، خون در ماهی ضمن یک بار گردش در بدن یک بار از قلب دو حفره میگذرد، مزیت آن انتقال خون یکباره به تمام مویرگهای اندامهاست.
............................................................................................................................
234- در مهرهدار بالغی که دارای قلب دو حفرهای است ....
1) سرخرگها تنها خون پر اکسیژن دارند.
2) سلولهای ایمنی همگی در مغز استخوان جانور تولید میشوند.
3) گویچة قرمزی که از آبششها خارج میشود با عبور از یک شبکة مویرگی به دهلیز باز میگردد.
4) در سطح شکمی، فقط سیاهرگ و در سطح پشتی، فقط سرخرگ وجود دارد.
بیماریهای چشمی: نزدیکبینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی میباشد.
دو مورد اول میتوانند ناشی از تغییر قطر کرة چشم باشند یا ایجاد اختلال در عملکرد عدسی چشم در آستیگماتیسم هم یا قرنیه و یا عدسی چشم غیر یکنواخت میشود ولی پیرچشمی تنها به دلیل کاهش انعطافپذیری عدسی رخ میدهد که با عینک ویژه قابل اصلاح است.
بیماری نزدیک بینی:
عدسی واگرا برای اصلاح استفاده میشود، پرتوهای نور اجسام دور در جلوی شکبیه تشکیل میشود. این بیماری میتواند ناشی از حجم کرة چشم باشد.
بیماری دوربینی:
در آن کرة چشم میتواند کوچکتر شود و با عدسی همگرا در مان میگردد.
............................................................................................................................
490- کدام گزینه، عبارت زیر را به طور مناسب کامل میکند؟
«نوعی بیماری چشم در انسان به علت ... فاصلة قرنیه تا لکة زرد ممکن است ایجاد شود. این بیماری که با استفاده از عینک با عدسی واگرا اصلاح میشود، میتواند ...»
1) کاهش ـ موجب اختلال در تشکیل تصویر اجسام دور بر روی شبکه شود.
2) افزایش ـ تغییر در انحنای بخش شفاف جلوی کرة چشم نیز بروز یابد.
3) کاهش ـ باعث متمرکز شدن پرتوهای نور در جلوی شبکیه است.
4) افزایش ـ در اثر افزایش همگرایی عدسی چشم نیز ایجاد شود.
پاسخ ها
180-گزینه «3»...........................................................................................................................................................
یک سرخرگ ششی خون تیره را از بطن راست خارج میکند.
بررسی سایر گزینهها:
گزینه «1»: بزرگ سیاهرگ زیرین، بزرگ سیاهرگ زبرین و سیاهرگ کرونری خون تیره را به دهلیز راست وارد میکنند.
گزینه «2»: چهار سیاهرگ ششی خون روشن را به دهلیز چپ وارد میکنند.
گزینه «4»: سرخرگ آئورت خون روشن را از بطن چپ خارج میکند.
467-گزینه «2»...........................................................................................................................................................
در جوانههای چشایی، یاختههای پشتیبان یک واحد از گیرندههای چشایی بیشتر است و مغز پلاناریا از دو گره عصبی تشکیل شده است.
تشریح گزینههای نادرست:
گزینه «1»: آکسون یاختههای عصبی لایة داخلی شبکیه و آکسون نورونهای پیاز بویایی بهترتیب عصب بینایی و بویایی را تشکیل میدهند.
گزینه «3»: استخوان رکابی بخش حلقه مانند دارد که تنها با یک استخوان کوچک دیگر مفصل شده است.
گزینه «4»: استخوان چکشی، قطورترین استخوان گوش میانی است که با بخش ضخیم (نه نازک) استخوان سندانی مفصل تشکیل داده است.
229-گزینه «1»...........................................................................................................................................................
تبدیل پپسینوژن به پپسین در حفرة معده (خارج سلول) و تبدیل فیبرینوژن به فیبرین نیز در پلاسما یا مادة زمینهای خون (خارج سلول) صورت میپذیرد.
234-گزینه «3»...........................................................................................................................................................
قلب دو حفرهای در ماهیهای بالغ دیده میشود. خون روشنی که از آبششها خارج میشود، تنها با عبور از یک شبکة مویرگی در بافتهای بدن به دهلیز وارد میشود.
490-گزینه «4»...........................................................................................................................................................
بیماری نزدیکبینی چشم در انسان با استفاده از عدسی واگرا اصلاح میشود. این بیماری که میتواند به علت افزایش اندازة کرة چشم نسبت به اندازه طبیعی یا افزایش همگرایی عدسی چشم ایجاد شود، باعث متمرکز شدن پرتوهای نور اجسام دور در جلوی شکبیه میشود.
بررسی سایر گزینهها:
گزینههای «1» و «3»: بیماری نزدیکبینی به علت افزایش انداة طبیعی کرة چشم (افزایش فاصلة قرنیه تا لکة زرد) ایجاد میشود.
گزینة «2»: بیماریهای دوربینی و نزدیکبینی میتوانند به علت تغییر در اندازة طبیعی کرة چشم و یا تغییر در میزان همگرایی عدسی چشم ایجاد شوند و ارتباطی با تغییر در انحنای قرنیه ندارند.
