این مطلب شامل درسنامه با 5 تست چالشی از کتاب سه سطحی جغرافیا یازدهم، فصل چهارم میباشد.
در قسمت ضمیمه فایل درسنامه به همراه پاسخ تشریحی سوالات قرار داده شده است.
این مطلب توسط آرمین ساعد پناه تهیه شده است.
* گروه پشتیبانان ویژه کانون *
نواحی سیاسی
خط مبنا، پایینترین حدّ جزر در دریاست.
به آبهای پشت خطّ مبنا (به طرف ساحل) آبهای داخلی میگویند که کشور مجاور دریا مالک آنهاست.
از خط مبنا به سمت دریا تا حدود 12 مایل دریایی (هر مایل دریایی برابر با 1852متر است) دریای سرزمینی نامیده میشود که آن هم متعلق به کشور مجاور دریاست اما سایر کشورها در آن منطقه حق عبور و مرور بدون ضرر را دارند.
* نکته مشابه: آبهای آزاد به بخشهایی از دریا گفته میشود که در مالکیت هیچ کشوری قرار ندارند. در آبهای آزاد کشتیرانی، فعالیت نظامی، ماهیگیری، ایجاد تأسیسات و تحقیقات برای همه کشورها آزاد است؛ مشروط به اینکه مُخلّ دریانوردی بینالمللی نباشد.
شهری: یک سکونتگاه باید دارای مصوبه هیئت دولت و شهرداری باشد تا به آن «شهر» اطلاق شود – ساکنان آن بیشتر به خدمات و صنعت اشتغال دارند – نیاز به خدمات بسیار – تفاوت زیاد در ارزش و آداب و رسوم مردم.
......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 16/9/97
426- خط مبنا … حد جزر در دریاست و از خط مبنا به سمت دریا تا 12 مایل دریایی، نامیده میشود که …
1) بالاترین ـ آبهای داخلی ـ کشور مجاور دریا مالک آنها است.
2) بالاترین ـ دریای سرزمینی ـ کشتیرانی، فعالیت نظامی و ماهیگری برای همة کشورها آزاد است، مشروط به اینکه مخلّ دریانوردی بینالمللی نباشد.
3) پایینترین ـ دریای سرزمینی ـ سایر کشورها در آن منطقه، حق عبور و مرور بدون ضرر دارند.
4) پایینترین ـ آبهای داخلی ـ متعلق به کشور مجاور دریاست.
کشور: یک ناحیۀ سیاسی مستقل که دارای سرزمین مشخص، جمعیت دائمی و مقیم و حکومت مرکزی است و بر امور داخلی و خارجی خود حاکمیت دارد.
سرزمین: فضا و قلمرو جغرافیایی.
جمعیت: ملّت؛ مردم کشور.
حکومت: همان نظام سیاسی است که وظیفه ادارۀ امور سرزمین و جمعیت را بر عهده دارد.
حاکمیت: داشتن استقلال و بینیاز بودن از نظارت دولتهای خارجی.
.......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 7/1/98
428- کدام عبارت بیانگر مفهوم «سرزمین» است و نظام سیاسی یک سرزمین کدام است؟
1) واحدی سیاسی با شخصیت بینالمللی ـ حکومت 2) فضا و قلمرو جغرافیایی یک کشور ـ حکومت
3) واحدی سیاسی با شخصیت بینالمللی ـ حاکمیت 4) فضا و قلمرو جغرافیایی یک کشور ـ حاکمیت
خط مرزی در رودها:
خط منصف، خطی است که از وسط رودخانه عبور میکند و فاصلۀ مرز از هر دو ساحل به یک اندازه است.
خط تالوِگ، عمیقترین نقاط بستر رود را به هم متصل میکند.
در رودهای قابل کشتیرانی، تالوِگ بهترین خط مرزی است.
در خط مرزی تالوِگ، هر دو کشور حق کشتیرانی در دو طرف را دارند.
......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 20/1/98
436- چه تعداد از عبارات زیر دربارة رودها به عنوان مرز، درست است؟
الف) خط منصف عمیقترین نقاط بستر رود را به هم متصل میکند.
ب) در رودهای قابل کشتیرانی، تالوگ بهترین خط مرزی است.
ج) خط تالوگ خطی است که از وسط رودخانه میگذرد و فاصلة مرز از هر دو ساحل به یک اندازه است.
د) در خط مرزی تالوگ، هر دو کشور حق کشتیرانی در دو طرف آن را دارند.
1) 4 2) 3 3) 2 4) 1
کشورهای طویل: کشورهایی هستند که طول آنها حداقل شش برابر عرضشان باشد.
کشورهای طویل: نروژ – شیلی
کشور چند تکه: اندونزی
کشور جمع و جور: لهستان
کشورهای محاطی: لسوتو – سوازیلند
کشور دنبالهدار: تایلند
.......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 7/1/98
439- کشورهای طویل با طول حداقل … برابر عرضشان شناخته میشوند که … نمونهای از این نوع کشورهاست و کشورهای … در درون کشور دیگری محصور شدهاند و … نمونهای از این نوع کشورها است.
1) پنج ـ شیلی ـ محاطی ـ آفریقای جنوبی 2) شش ـ تایلند ـ حائل ـ آفریقای جنوبی
3) پنج ـ تایلند ـ حائل ـ سوازیلند 4) شش ـ شیلی ـ محاطی ـ سوازیلند
نظریههای ژئوپلیتیکی:
راتزل: نظریه فضای حیاتی را مطرح کرد- برای عامل موقعیت جغرافیایی اهمیت قائل بود- معتقد بود در کشمکش بر سر قدرت، دولتهای بزرگ پیروز میشوند و کشورهای کوچک را ضمیمۀ خاک خود میکنند.
مکیندر: مکیندر معتقد بود بخش عمدۀ خشکیهای جهان، سه قارۀ به هم چسبیدۀ آسیا و اروپا و آفریقاست و جزیرۀ جهانی نام دارد- وی در این جزیرۀ جهانی، منطقۀ خشکی اوراسیا را قلعۀ جهان میدانست و میگفت این منطقه برای قدرتهای دریایی، غیرقابل دسترس است- برخی معتقدند نظریۀ هارتلند یا قدرت خشکی مکیندر در سیاستهای جنگ طلبانۀ آلمان و بروز جنگهای جهانی اول و دوم بیتأثیر نبوده است.
آلفرد ماهان : نظریۀ قدرت دریایی را مطرح کرد- وی فضاهای دریایی و اقیانوسی را در شکلگیری قدرت جهانی و کنترل و محاصرۀ قدرت مؤثر میدانست.
......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 5/11/97
450- در ارتباط با نظریههای ژئوپلیتیکی، کدام عبارت با مفهوم روبهرویش هماهنگی ندارد؟
1) نظریة فضای حیاتی را در قرن نوزدهم مطرح کرد. ← راتزل
2) این نظریه در سیاستهای جنگطلبانة آلمان و هجوم این کشور به کشورهای مجاور و بروز جنگهای اول و دوم جهانی بیتأثیر نبوده است. ← نظریة هارتلند
3) در کشمکش بر سر قدرت، دولتهای بزرگ پیروز میشوند و کشورهای کوچک را ضمیمة خاک خود میکنند. ←نظریة مکیندر
4) نظریة قدرت دریایی را مطرح و برای تبدیل شدن یک کشور به یک قدرت دریایی شش شرط پیشنهاد کرد. ← ماهان
پاسخ ها
426- گزینة «3»................................................................................................................................................
خط مبنا «پایینترین» حد جزر در دریاست و از خط مبنا به سمت دریا تا 12 مایل دریایی «دریای سرزمینی» نامیده میشود که آن هم متعلق به کشور مجاور دریاست اما سایر کشورها در آن منطقه حق عبور و مرور بدون ضرر دارند.
(جغرافیا (2)، نواحی سیاسی، صفحة 131)
428- گزینة «2».................................................................................................................................................
«فضا و قلمرو جغرافیایی یک کشور»، سرزمین آن است. نظام سیاسی در واقع همان حکومت است که وظیفة ادارة امور سرزمین و جمعیت را برعهده دارد.
(جغرافیا (2)، نواحی سیاسی، صفحة 128)
436-گزینة «3».................................................................................................................................................
عبارات (ب) و (د) درست است.
بررسی سایر عبارات:
الف) خط تالوگ عمیقترین نقاط بستر رود را به هم متصل میکند.
ج) خط منصف خطی است که از وسط رودخانه میگذرد و فاصلة مرز از هر دو ساحل به یک اندازه است.
(جغرافیا (2)، نواحی سیاسی، صفحة 130)
439- گزینة «4»................................................................................................................................................
کشورهای طویل به کشورهایی گفته میشود که طول آنها حداقل شش برابر عرضشان باشد؛ مانند شیلی و نروژ. کشورهای محاطی کشورهایی هستند که در درون یک کشور دیگر محصور شدهاند؛ مانند «لسوتو» و «سوازیلند».
(جغرافیا (2)، نواحی سیاسی، صفحة 150)
450-گزینة «3».................................................................................................................................................
راتزل از مباحث خود چنین نتیجه میگرفت که در کشمکش بر سر قدرت، دولتهای بزرگ پیروز میشوند و کشورهای کوچک را ضمیمة خاک خود میکنند.
(جغرافیا (2)، نواحی سیاسی، صفحههای 143 تا 145)
