این مطلب شامل درسنامه با 5 تست چالشی از کتاب سه سطحی زیست شناسی پایه، مبحث گوارش میباشد.
در فایل ضمیمه درسنامه به همراه پاسخ تشریحی سوالات قرار داده شده است.
این مطلب توسط امیرمنصور بهشتی تهیه شده است.
* گروه پشتیبانان ویژه کانون *
مولکولهای حاصل ازگوارش لیپیدها به مویرگ لنفی و سپس به خون وارد میشوند. این مولکولها درکبدیا بافت چربی ذخیره میشوند.درکبد از این لیپیدها ، مولکولهای لیپوپروتئین (ترکیب لیپیدوپروتئین) ساخته می شود که لیپیدها را در خون به بافتها منتقل میکنند. گروهی ازلیپوپروتئین ها کلسترول زیادی دارند و به آنها لیپوپروتئین کم چگال (LDL) میگویند. درگروهی دیگر ، پروتئین ازکلسترول بیشتراست که لیپوپروتئین پرچگال (HDL) نام دارند. زیاد بودن لیپوپروتئین پر چگال نسبت به کم چگال، احتمال رسوب کلسترول در دیواره سرخرگها را کاهش میدهد. چاقی،کم تحرکی و مصرف بیش ازحدکلسترول، میزان لیپوپروتئینهای کم چگال را افزایش میدهد.
..................................................................................... سه سطحی زیست شناسی پایه
49- لیپوپروتئینهای پرچگال … لیپوپروتئینهای کمچگال …
1) همانند ـ احتمال رسوب کلسترول در دیوارة سرخرگها را کاهش میدهد.
2) همانند ـ از ترکیب لیپید و پروتئین درون کبد ساخته میشوند.
3) برخلاف ـ نسبت کلسترول به پروتئین بیشتری دارند.
4) برخلاف ـ در انتقال نوعی لیپید به بافت نقش دارند.
پستانداران نشخوارکننده، نظیر گاو و گوسفند، معدۀ چهار قسمتی دارند در این جانوران،معده، شامل کیسة بزرگی به نام سیرابی؛ بخشی به نام نگاری؛ یک اتاقک لایه لایه بهنام هزارلا و معدة واقعی یا شیردان است. این جانوران به سرعت غذا را میخورند تا در فرصت مناسب یا مکانی امن، غذا را با نشخوارکردن به دهان برگردانند و بجوند. ابتدا غذای نیمه جویده بلعیده و وارد سیرابی میشود و در آنجا به کمک میکروبها تا حدی گوارش مییابد. در نشخوارکنندگان، وجود میکروبها برایگوارش سلولز ضروری است. سلولز مقدار زیادی انرژی دارد ولی اغلب جانوران فاقد توانایی تولید آنزیم برای گوارش آنها هستند. تودههای غذا سپس به نگاری وارد و به دهان برمیگردند. دراین زمان غذا به طورکامل، جویده و دوباره به سیرابی وارد میشود؛ بیشتر حالت مایع پیدامیکند و سپس به نگاری جریان مییابد. موادازآنجا به هزارلا رفته، تاحدودی آبگیری وسرانجام به شیردان وارد میشوند. در این محل آنزیمهای گوارشی واردعمل میشوند و گوارش ادامه پیدا میکند
نکته: در معده چهارقسمتی گاو ترشح آنزیمهای گوارشی در دو محل سیرابی و شیردان مشاهده میشود ولی دقت کنید که ترشح آنزیمها از یاختههای بدن گاو فقط در شیردان صورت میگیرد (آنزیمهای موجود در سیرابی از باکتریها ترشح میشوند.)
..................................................................................... سه سطحی زیست شناسی پایه
53- کدام عبارت نادرست است؟ بخشی از معدة گاو …
1) که به دم نزدیکتر است، دارای باکتریهای تجزیه کنندة سلولز است.
2) که محتویات آن وارد مری میشود، با ترشح آنزیم باعث هضم سلولز میشود.
3) که ترشحکنندة آنزیمهای گوارشی است، موجب تجزیة پروتئینهای گیاهی میشود.
4) که مسئول جذب آب است، محتویات خود را وارد شیردان میکند.
لوزالمعده دارای دو مجرا است یک مجرای مجزا و یک مجرای مشترک با صفرا که به ابتدای روده باریک تخلیه میشوند بنابراین در مجرای مشترک آنها هم محتویات صفرا و هم محتویات شیره پانکراس یافت میشود.
صفرا: کبد، صفرا را میسازد. صفرا آنزیم ندارد و ترکیبی از نمکهای صفراوی، بیلی روبین (مادهای که از تخریب هموگلوبین گویچههای قرمز در کبد بدست میآید.) بیکربنات، کلسترول و فسفولیپید است.صفرا به دوازدهه میریزد و به گوارش چربیها کمک میکند. همچنین بیکربنات صفرا به خنثی کردن حالت اسیدی کیموس معده کمک میکند. گاهی ترکیبات صفرا درکیسه صفرا رسوب میکنند و سنگ ایجاد میشود که باعث بسته شدن مجرای خروج صفرا شده و گیرندههای درد را تحریک میکند. رژیم غذایی پرچرب درایجاد سنگ کیسة صفرا نقش دارد.
شیره پانکراس: آنزیمها وبیکربنات لوزالمعده به دوازدهه میریزند. لوزالمعده، آنزیمهای لازم برای گوارش شیمیایی انواع مواد را تولید میکند. پروتئازهای لوالمعده به صورت غیر فعال ترشح شده و درون روده باریک فعال میشوند. بیکربنات اثر اسید معده راخنثی میکند. به این ترتیب دیوارة دوازدهه از اثر اسید حفظ و محیط مناسب برای فعالیت آنزیمهای لوزالمعده فراهم میشود.
..................................................................................... سه سطحی زیست شناسی پایه
75- ترکیبی که از طریق یک مجرای مشترک به بخشی از دوازدهه میریزد، ممکن نیست …
1) نوعی پروتئاز غیرفعال باشد.
2) با رسوب در غلظتهای بالا، باعث ایجاد درد شود.
3) در مادة مخاطی ژلهای سطح معده نیز یافت شود.
4) نوعی مادة دفعی تولیدشده در کبد باشد که در اثر افزایش تخریب گویچههای قرمز کمتر تولید شود.
بیکربنات در شیرة لوزالمعده و مادة مخاطی ژلهای معده یافت میشود.
غلظتهای بالای کلسترول صفرا باعث ایجاد سنگ صفرا و درد میشود.
افزایش تخریب گویچههای قرمز، باعث افزایش میزان تخریب هموگلوبین در کبد میشود که در نتیجة آن میزان تولید بیلی روبین افزایش پیدا میکند.
جذب لیپیدها: مولکولهای حاصل از گوارش لیپیدها به درون یاخته پرز منتشر میشوند. درون یاخته پرز، این مولکولها دوباره به صورت کیلومیکرون (ذرههایی شامل تریگلیسیرید، فسفولیپید، کلسترول و پروتئین ) در میآیند و با برون رانی به مایع بین یاختهای و سپس به مویرگ لنفی وارد میشوند. کیلومیکرونها بعدا همراه با لنف، به خون وارد و لیپیدهای آن در کبد یا بافت چربی ذخیره میشوند.
جذب ویتامینها: ویتامینهای محلول در چربی (A , E , K , D) مانند چربیها و به همراه آنها جذب میشوند. ویتامینهای محلول در آب با انتشار، انتقال فعال یا درون بری ( B12 ) جذب میشوند.
نکته : در میان روشهای انتشار مواد از غشای یاخته تنها در روش انتشار تسهیل شده مواد با کمک پروتئینهای غشایی منتقل میشوند.
..................................................................................... سه سطحی زیست شناسی پایه
92- چند مورد از موارد زیر، دربارة مکانیسم جذب در رودة باریک درست است؟
آ) کیلومیکرونها پس از خروج از رگهای لنفی، بلافاصله در بافت چربی ذخیره میشوند.
ب) هر ویتامینی که به روش انتشار جذب میگردد، بدون کمک پروتئین از عرض غشا عبور میکند.
پ) پروتئین انتقال دهندة گلوکز و بیشتر آمینواسیدها از یاخته پوششی روده به فضای میانیاختهای، از روش هم انتقالی، استفاده میکند.
1) صفر 2) 1 3) 2 4) 3
جذب گلوکز و بیشتر آمینواسیدها: گلوکز با کمک مولکول ویژهای، همراه با سدیم وارد یاخته پرز روده میشود. این روش هم انتقالی نام دارد. سپس گلوکز با انتشارتسهیل شده وارد فضای بین یاختهای میشود. انرژی لازم برای ورود گلوکز به یاخته پرز، از شیب غلظت سدیم فراهم میشود. توجه کنید که روش جذب اکثر آمینواسیدها نیز به همین صورت است.
حرکات کرمی: در این حرکات ورود غذا لوله گوارش را گشاد و یاختههای عصبی دیواره لوله را تحریک میکند. یاختههای عصبی، ماهیچههای دیواره را به انقباض وادار میکنند. در نتیجه، یک حلقه انقباضی در لوله ظاهر میشود که به جلو حرکت میکند . در هنگام استفراغ جهت حرکات کرمی وارونه میشود و محتویات لوله حتی از بخش ابتدای روده باریک به سرعت به سمت دهان حرکت میکنند در نتیجه سرعت این حرکات در مواقع مختلف تغییر میکند.
نکته: این حرکات در سراسر لوله گوارش انجام میشوند ، با انقباض ماهیچههای اسکلتی دهان آغاز شده و بعد از آن انقباض ماهیچههای صاف هم در ایجاد آن نقش دارند.
..................................................................................... سه سطحی زیست شناسی پایه
120- دربارة هر حرکت کرمی شکل در سرتاسر لولة گوارش انسان، چند مورد صحیح است؟
- انقباضات ماهیچههای فاقد ظاهر مخطط در انجام منظم آن، نقش دارند.
- با شدت ثابت در جابهجایی غذا در لولة گوارش نقش دارد.
- در بدن تحت تأثیر عوامل عصبی قرار دارد.
- در هنگام استفراغ، جهت آن معکوس میشود.
1) 1 2) 2 3) 3 4) 4
پاسخ ها
49- گزینة «2».............................................................................................................................................................
لیپوپروتئینهای پرچگال (HDL) و کمچگال (LDL) هر دو از ترکیب لیپید و پروتئین در کبد ساخته میشوند و در انتقال لیپیدها به بافتها نقش دارند. LDL دارای کلسترول بیشتر و HDL دارای پروتئین بیشتری است.
افزایش نسبت HDL به LDL احتمال رسوب کلسترول در دیوارة سرخرگها را کاهش میدهد.
53- گزینة «2».............................................................................................................................................................
بخشهایی از معدة گاو که محتویات آنها وارد مری میشود، سیرابی و نگاری هستند که با ترشح آنزیم، سلولز را هضم نمیکنند بلکه میکروبهای موجود در سیرابی از طریق ترشح آنزیم سلولاز، سلولز را تجریه میکنند.
75- گزینة «4».............................................................................................................................................................
صفرا و شیرة لوزالمعده از طریق یک مجرای مشترک به بخشی از دوازدهه میریزند. در شیرة لوزالمعده، پروتئازها به صورت غیرفعال وجود دارند.
92- گزینة «1».............................................................................................................................................................
تشریح موارد:
آ) کیلومیکرونها، پس از خروج از رگهای لنفی باید وارد خون شوند و از این طریق، در بافت چربی یا کبد ذخیره گردند.
ب) ویتامینهایی که از طریق انتشار جذب میشوند، شامل ویتامینهای محلول در چربی و ویتامینهای محلول در آب هستند که ویتامینهای محلول در آب، میتوانند با انتقال فعال و با کمک پروتئین سراسری، جذب شوند.
پ) انتقال گلوکز و بیشتر آمینواسیدها، از یاختة ریزپرزدار رودة باریک به فضای میانیاختهای، با انتشار تسهیل شده است که ربطی به فرایند همانتقالی ندارد.
120-گزینة «1»...........................................................................................................................................................
فقط مورد سوم صحیح است. دقت کنید برای انجام حرکات کرمی در هر بخش از لولة گوارش تحریک یاختههای عصبی باید صورت پذیرد.
بررسی سایر موارد:
مورد اول) دقت کنید حرکات کرمی در حلق و ابتدای مری به کمک ماهیچههای اسکلتی (دارای ظاهر مخطط) انجام میشود.
مورد دوم) به عنوان مثال، شدت حرکات کرمی در معده ثابت نمیباشد.
مورد چهارم) دقت کنید برای مثال حرکات کرمی بخشهای انتهایی روده برای استفراغ جهت خود را تغییر نمیدهند.
