قالب های شعر - فارسی2
چهار پاره یا دوبیتی های پیوسته : این قالب شعری از چند بند هم وزن و هم آهنگ تشکیل شده است. هر بند شامل چهار مصراع است. چهارپاره بیشتر برای طرح مضامین اجتماعی و سیاسی به کار می رود و رواج آن از دورۀ مشروطه بوده و تاکنون ادامه یافته است. ملک الشعرای بهار، فریدون مشیری و فریدون توللی سرودههایی در این قالب دارند:
به یاری خواهم از آن سوی دریا سوارانی زره پوش و کمان گیر
دمار از جان این غولان کشم سخت بسوزم خانمان هاشان به شمشیر
..........................................................
شبی آمد که می باید فدا کرد به راه مملکت فرزند و زن را
به پیش دشمنان استاد و جنگید رهاند از بند اهریمن وطن را
اگر به ابیات بالا دقت کنید، متوجه می شوید که در هر بند مصراع های دوم و چهارم با هم،هم قافیه هستند. در بند اول «کمان گیر» و «شمشیر» و در بند دوم «زن» و «وطن» هم قافیه هستند.
مثنوی : برای سرودن منظومه های داستانی غالبا از این قالب شعری استفاده می کنند. در این قالب شعری هر بیت دارای قافیه ای جداگانه است:
چون موسم حج رسید برخاست اشتر طلبید و محمل آراست
فرزند عزیز را به صد جهد بنشاند چو ماه در یکی مهد
آمد سوی کعبه سینه پرجوش چون کعبه نهاد حلقه در گوش
در بیت اول، «برخاست» و «آراست»، در بیت دوم، «جهد» و «مهد» و در بیت سوم «پرجوش» و «گوش» با یکدیگر هم قافیه هستند. از جمله منظومه هایی که در این قالب سروده شده اند، می توان شاهنامۀ فردوسی، مثنوی معنوی و مثنوی های نظامی گنجه ای را نام برد.
فریبا رئوفی – گروه مستندسازی آزمون