از انتخابهاى مهم زندگى آدمي، انتخاب رشتهٔ تحصيلى و انتخاب شغل است. اين امر معمولاً در دورهٔ نوجوانى و جوانى صورت مىگيرد. در اين انتخاب مهم و پيچيده در ايران، علاوه بر خود دانشآموزان و اولياى مدرسه، والدين نقش مهمى را بر عهده دارند. لذا توجه به موارد زير ضرورى به نظر مىرسد:
۱. آغاز بلوغ و ورود به دورهٔ نوجوانى را در ظهور تمايل و گرايش به سوى انتخاب رشته و شغل مؤثر مىدانند و سنين ۱۵-۱۴ سالگى را اغلب آغاز شکفتهشدن رغبتها، استعدادها، بويژه استعدادهاى خاص ذکر مىکنند.
۲. در شناخت علايق و توانمندىهاى فرزندان، بايد از فنون و روشهاى مختلف کسب اطلاع، استفاده نمود.
۳. به اصل تفاوتهاى فردى در فرزندان از نظر هوش، استعداد، علاقه، انگيزه، پيشرفت تحصيلى و ... توجه نمود و هر فرزند را به تناسب ويژگىهايش يارى نمود و از وى انتظار داشت.
۴. با توجه به اينکه ارائهٔ اطلاعات تحصيلى و شغلى از دورهٔ ابتدايى ضرورت دارد، بايد از ابتدا با برانگيختن حس کنجکاوى دانشآموزان نسبت به مؤسسات آموزشى و دنياى حرف و مشاغل و سپس پاسخگويى به پرسشهاى آنان، زمينهٔ کسب اطلاعات لازم را فراهم نمود.
۵. لازم است پيوند بين تحصيل، کار و زندگى و خدمت به مردم را از کودکى در دبستان و سپس در دورههاى تحصيلى بعد براى فرزندان مطرح نمود و دانشافزايى و کار کردن را به عنوان يک ارزش براى بقاء و ادامهٔ حيات فرد و جامعه مورد تأکيد قرار داد.
۶. لازم است از طرق ممکن فرزندان را به نقش و اهميت هر رشتهٔ تحصيلى و يا اطلاحات حرفهاى و شغلى آگاه گردانيد و آنان را به تفکر و بحث در مورد انتخاب رشته و شغل تشويق نمود.
۷. لازم است از طريق ارتباط با اولياى مدارس و مشاوران راهنمايي، با توانمندىها و محدوديتهاى فرزند يا فرزندان خود آشنا شد و به هنگام راهنمايى تحصيلى و شغلى آنان از اين اطلاعات استفاده کرد.
۸. بايد از فشار و تحميل رشتهٔ تحصيلى يا شغل به فرزند يا فرزندان جداً خوددارى کرد و در صورت وجود تفاوت نظر از مشاوران و ديگر مراجع ذىصلاح کمک گرفت.
۹. لازم است به کمک اولياى مدارس و مشاوران دورهٔ متوسطه، در برنامهريزى تحصيلى و شغلى فرزندان، به تناسب اطلاع و نياز وارد شد و از شکست و يا ضعف تحصيلى آنان به موقع جلوگيرى نمود.
۱۰. لازم است مدارس متوسطه، در برنامههاى آموزش خانواده به بحث در مورد ويژگىهاى رشتههاى تحصيلي، ضوابط انتخاب رشته، وضعيت بازار کار و اشتغال، امکانات تحصيلى در رشتههاى فنى و حرفهاى بپردازند و خانوادهها در اين نوع برنامهها شرکت نمايند تا بتوانند فرزندان خود را در انتخاب رشته و شغل آگاهانه راهنمايى کنند.
۱۱. با توجه به اينکه نمرههاى درسى بيشترين سهم را در انتخاب رشتهٔ تحصيلى دارد، لازم است والدين از طريق ارتباط با مدرسه و بررسى وضعيت تحصيلى و کارنامههاى فرزندان خود، زمينه را براى پيشرفت تحصيلى آنان بيش از پيش مساعد گردانند.
۱۲. نظر به اينکه انتخاب رشته و ادامهٔ تحصيلى موفقيتآميز در يک رشتهٔ تحصيلى و يا ادامهٔ کار در يک شغل به عوامل متعددى بستگى دارد، والدين لازم است در کمک به فرزندان در اين زمينه، از تقليد و چشم و همچشمى جداً خوددارى نمايند.
۱۳. با توجه به اينکه وضعيت پدران و مادران در ايران، در شهر و روستا، از نظر سطح تحصيل و نوع شغل متفاوت مىباشد، لازم است محاسن و محدوديتهاى شغل والدين براى فرزندان، به صورتى واقعبينانه مطرح گردد.
۱۴. از آنجا که کشور ما به نيروهاى انسانى کارآمد در سطوح مختلف ۱۳۰۹۵۰۳۸۱۹۵۰ مهارت در بخشهاى کشاورزي، صنعت و خدمات نياز دارد، فراهم کردن زمينهٔ تحصيل در رشتههاى فنى و حرفهاي، يک ضرورت است. به ويژه آنکه بررسى وضعيت دانشآموزان در دورهٔ متوسطه نشان مىدهد که در سال تحصيلى ۷۶ - ۷۵، حدود ۱۷% در رشتههاى فنى و حرفهاى و بقيه در رشتههاى نظرى تحصيل کردهاند. لذا علاوه بر برنامهريزان آموزش و پرورش، پدران و مادران نيز در اين زمينه نقش مهمى دارند.
۱۵. تأکيد بر يادگيرى حرفههاى مختلف جامعه براى زيستن، کسب درآمد و اشتغال و گذراندن دورههاى کارآموزى در بخش دولتى و خصوصى و استفاده از اوقات فراغت دانشآموزان در حرفه آموزي، از مواردى است که بايد پدران و مادران در مورد فرزندان خود توجه نمايند.
۱۶. بيان شرح حال مردان و زنان موفق در امر تحصيل و يا کار و توليد و رموز توفيق آنان، به ويژه در مورد خوداشتغالى در زمينههاى فني، حرفهاي، ارزش دادن به کار و توليد و صنايعدستى و ... نيز از جمله اقداماتى است که لازم است توسط والدين، مسؤولان مدارس متوسطه و مراکز کاريابى اشتغال صورت گيرد.