بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه
یکی از کانون های مهم تمدنی قاره اروپا در سرزمین های جنوب شبه جزیره بالکان و جزیره های مجاور آن در دریای مدیترانه واژه که یونان نامیده می شود بوجود آمد
تمدن
مینوسی آثار تمدنی کهن در جزیره واقع در جنوب یونان کشف گردید این تمدن بواسطه مینوس شاه افسانه ای آن جزیره تمدن مینوسی نامیده میشودمینوسیا قومی ریانورد بودند و با مصر و دیگر مناطق هم جوار خود روابط بازرگانی داشتند بقایای کاخ شاهی مینوسیان حکایت از قدرت،رفاه و معماری پیشرفته آنان دارد به احتمال زیاد تمدن مینوسی در اثر کشمکش با اقوام مهاجر از بین رفته است.
میسنی : حدود 2000 ق.م طایفه های بیابانگردی که از دشت های اروپای شرقی به شبه جزیره یونان آمدند. این طایفه ها به تدریج تحت تاثیر تمدن مینوسی شهر هایی به پا کردند که مهمترین آن ها میسن نام داشت بواسطه همین شهر است که اولین دوره تمدن یونان را عصر میسنی میگویند.
عصر دولت شهرها
عصر تاریکی میسنی ها: تمدن میسن بدلیل رقابت شهر ها و جنگ های داخلی ضعیف شد و از 1100 تا 800 ق.م دچار انحطاط شد
2 دولت شهر مهم یونان: آتن و اسپارت
آتن: مرکز فعالیت ها ی فلسفی،علمی و هنری و نیز زادگاه مردم سالاری به شمار می رفت
اسپارت:جامعه ای نظام گرا و جنگاور که به امور فرهنگی و هنری چندان علاقه ای نداشتند.
نکته: رقابت دولت شهر های یونانی با حکومت هخامنشیان برای تسلط بر منطقه آسیای صغیر موجب بروز کشمکش های طولانی و جنگ های بزرگی میان دو طرف در قرن 5 ق . م شد.
جنگ های داخلی یونان و بر آمدن اسکندر مقدونی:
پس از پایان جنگ های یونان و ایران دولت شهر های آتن به رهبری پریکلس سیاستمدار آزادی خواه به سرعت در مسیر پیشرفت و توسعه طلبی سیاسی و نظامی گام برداشت.
در ان زمان دولت-شهر های مختلف یونانی به دو گروه رقیب و دشمنتبدیل شده بودند که آتن بر یکی و اسپارت بر دیگری فرمان می راند.
جنگ های پلوپونزی: سلسله جنگ های میان دو گروه رقیب (آتن و اسپارت) پیروزی اسپارت، حکومت هخامنشی در جریان این جنگ ها بطور پنهانی به اسپارت کمک مالی می کرد.
در همان دوران جنگ آتن و اسپارت قدرت جدیدی در مرز های شمالی یونان یعنی مقدونیه در حال ظهور بود. مقدونیان به زبان یونانی صحبت می کردند اما از زندگی شهری و تمدن توسعه یافته ای برخوردار نبودند.
فیلیپ دوم شاه مقدونی با تشکیل ارتشی نیرومند از طوایف جنگجوی مقدونی دولت-شهر های خسته و متفرق یونان را مطیع خود کرد و بر این کشور مسلط شد فیلیپ قصد داشت به ایران نیز حمله کند اما پیش از آنکه اقدامی انجام دهد به قتل رسید.
اسکندر مقدونی:
پسر وجانشین فیلیپ که در محیط نظامی پرورش یافته بود بسیار شیفته جنگ و فتح سرزمین های جدید بود او پس از انکه شورش یکی از دولت –شهر های یونانی را فرونشاند با سپاهی اماده به قلمرو هخامنشیان هجوم اورد
سپاهیان او در چندین نبرد بر سپاه هخامنشی پیروز شد و مصر،آسیای صغیر،بین النهرین و ایران فتح کردند.
پس به هند لشکرکشی کرد تا رود سند پیش رفت در نتیجه لشکرکشی ها و فتوحات اسکندر ارتباطات و تعامل فرهنگی میان تمدن ها و مردمان قلمرو تحت فرمان او بیشتر شد.
پس از مرگ اسکندر یکی از سرداران او در یونان قدرت را بدست گرفت حکومت مقدونیان بر یونان تا زمانی که این کشور ضمیمه ی امپراتوری روم شد ادامه یافت.
فرهنگ و تمدن:
دین یونانیان به خدایان متعددی اعتقاد داشتند مهمترین این خدایان دوازده خدایی بودند که در کوه المپ جای داشتند و در راس آنان به زئوس خدای آسمان آذرخش بود مردم هر دولت شر یکی از خدایان مستقر در المپ را به عنوان خدایی محافظ شهر خود ستایش می کردند.
آتنا: خدابانوی خرد محافظ شهر آتن به شمار می رفت یونانیان دارای معابد و پرستشگاه در یونان باستان نفوذ و قدرت کاهنان به مراتب کمتر از مصر و بین النهرین بود.
مسابقه های المپیک: یونانیان به احترام خدایان و برای بزرگداشت قهرمانان خویش جشن ها و مسابقه های مختلفی را برگزار می کردند مشهورترین آن ها بازی های المپیک بود که هر 4 سال یکبار در المپیا برگزار می شد.
اولین دوره بازی های المپیک در 776 م انجام شد.
حکومت و سیاست:
یکی از ویژگی های برجسته تمدن یونان باستان شیوه های متفاوتی از حکمرانی بود که توسط یونانیان بوجود آمد در یونان باستان مانند کشور های دیگر نخست شاهان بصورت موروثی حکومت می کردند اما در نتیجه توسعه دریانوردی و گسترش تجارت خارجی طبقه ای از ثرواتمندان و اشراف برامده اند و بجای شاهان قدرت را در دست گرفتند.
نظام مردم سالاری در یونان: در قرن های 5 و 6 قبل از میلاد نوعی مردم سالاری در یونان و بویژه در دولت شهر های اتن شکل گرفت که البته با نظام های مردم سالار امروزی تفاوت داشت
در آتن فقط مردان بالغی که از پدر و مادر آتنی به دنیا امده بوودند و شهروند آنجا محسوب می شدند حق رای داشتند و می توانستتند در اداره امور دولت- شهر ها مشارکت کنن زنان و بردگان و بیگانگان مقیم آتن از حق رای و شرکت در اداره امور سیاسی محروم بودند.
علوم: در یونان باستان علوم مختلفی مانند ریاضی فیزیک پزشکی و تاریخ نگاری شکوفا شد بقراط پزشک نامدار یونانی در عهد باستان که به پدر علم پزشکی معروف است نشانه های بیماری در بیمارانش را به دقت یادداشت می کرد و از این اظلاعات برای درمان بیماران دیگر استفاده کرد او اعتقاد داشت که بیماری ها علت طبیعی دارند و مجازات خدا نیستند فیثاغورث فیلسوف و ریاضی دان مشهور یونانی که در عهد باستان می زیست برخی اصول هندسه را کشف کرد تاریخ نگاری از دیگر دانش های رایج در یونان باستان بود
روم:
شبه جزیره ایتالیا در شمال دریاس مدیترانه کانون شکل گیری تمدن و امپراتوری نیرومندی به نام روم در عهد باستان شد این شبه جزیره از شمال به جنوب به طول حدود 1200 کیلومتر گسترده است و عرض آن زیاد نیست کوه های المپ در شمال آن مانع طبیعی بوجود اورده و گذرگاه های فراوان ان معبر رخنه اقوام مختلف به شمال ایتالیا بوده است کوه های مرکزی اپنین شرق و غرب این کشور را از هم جدا کرده استبا این حال ایتایا دارای سواحل طولانی مناسب برای کشتیرانی و دشت های حاصلخیز وسیعی است.
از رم تا روم:
درباره تاریخ ایتالیا و ایتالیایی های نخستین آگاهی کمی در دست است در حدود 1500 ق. م گروهی از اقوام هند و اروپایی به ایتالیا پا نهادند و مزارع و روستا هایی را به وجود اوردند بعد ها اقوام دیگری نیز از یونان وارد این سرزمین شدند و برشکل گیری تمدن روم تاثیر گذاشتند.
افسانه تاسیس شهر رم:
شهر رم در مرکز ایتالیا از ادغام تعدادی از روستا ها در کرانه رود تیبر پدید امد. رومیان بر شاه این شهر شوریدند و حکومت جمهوری رم تاسیس کردند جمهوری رم در سال های میان 509 تا 264 ق.م با شکست رقیبان و دشمنان خود گسترش پیدا کرد و برسرتاسر شبه جزیره ایتالیا مسلط شد. در این دوره تشکیلات حکومتی و نهاد های سیاسی جمهوری رم تکامل یافت.
جمهوری رم سپس سیاست توسعه طلبانه نظامی گسترده ای را درخارج از مرز های شبه جزیره ایتالیا آغاز کرد از این رو در فاصله سال های 264 تا 146 ق . م سلسله جنگ های بزرگی میان آن جمهوری از یک سو و حکومت کارتاژ و پادشاهان مقدونی رخ داد.سرانجام رومیان بر رقیبان خود پیروز گشتند.
رومیان با لشکرکشی به سرزمین های شرف دریای مدیترانه در غرب اسیا بقایای حکومت سلوکیان را برانداختند و به سوی ایران پیشروی کردند. تنها حکومت اشکانی بود که در مقابل سپاه قدرتمند روم ایستادگی کرد و مانع پیشروی بیشتر آنان به سوی ایران شد.
نکته: پس از انکه کنستانتین شهر بیزانتیوم ( قسطنطنیه،استانبول) را به پایتختی خود برگزید به تدریج زممینه تقسیم امپراتوری روم به دو بخش شرقی و غربی فراهم گردید.روم غربی در اثر هجوم اقوام بیابانگرد نابود گشت اما روم شرقی تا سال 1453 م. که پایتخت آن توسط امپراتوری مسلمان عثمانی فتح شد دوام اورد.
سیاست و حکومت:
رومیان با در امیختن فرهنگ کهن طایفه ای و نظام دولت-شهری جمهوری رم را تاسیس کردند بر اساس قانون اساسی رم ساختار حکومت شامل چند مجلس و شماری مقام های اجرایی بود اشراف به واسطه مجلس سنا و عامه مردم از طریق مجمع نمایندگان خود در اداره امور کشور مشارکت می کردند. ریاست قوه اجرایی به دو کنسول اعطا می شد که از میان اعضای سنا برای دوره یکساله بدون تکرار انتخاب می شدند وقتی یکی از کنسول ها در میدان جنگ نیروهای جمهوری را هدایت کرد کنسول دیگر اداره امور دداخل برعهده گرفت ارتش روم برای دولتمردان رومی عرصه اموزش و اثبات لیاقت بود هیچ شهروند رومی به منصب دولتی برگزیده نمی شد مگر اینکه در ده نبرد شرکت کرده باشد.
نکته: در قرن اول قبل میلاد جمهوری رم بر اثر رقابت سرداران جاه طلب دچار جنگ داخلی و اشفتگی شد. سرانجام اکتاویان بر رقیبانش غلبه کرد و تغییراتی در نظام حکومتی جمهوری رم بوجود اورد در نتیجه این تغییرات قدرت اجرایی در اختیار یک فرد به عنوان شخص اول مملکت قرار گرفت که به "اگوستوس" و بعدا به "امپراتور" معروف شد مجلس سنا نیز به عنوان مجمع اصلی مشورتی باقی ماند و در انتخاب امپراتور ایفای نقش کرد.
زندگی در روم:
بطور کلی فرهنگ روم از میراث یونانی در زمینه تعلیم و تربیت دین فلسفه و علوم و هنر ها تاثیر فراوانی پذیرفت.
رومیان خدایان متعددی میپرستیدند و مانند یونانیان جشنواره ها و بازی های عمومی و مذهبی مختلفی را به احترام و بزرگداشت خدایان برگزار میکردند. علاوه بر آن برخی از باور های کهن ایرانی مانند پرستش ایزد مهر (میترا) در قلمرو روم رواج یافت و بر فرهنگ رومی تاثیر زیادی گذاشت. برده داری پدیده ای بسیار رایج در قلمرو امپراتوری روم بود .
برجسته ترین دستاورد هنری روم در معماری و مجسمه سازی تبلور یافته است.
یکی از دستاورد های مهم تمدن روم ایجاد شبکه ی پیشرفته ای از جاده ها بود.
ظهور و گسترش مسیحیت
در دوره سلطه رومیان بر سرزمین فلسطین حضرت عیسی در انجا به تبلیغ دین جدیدی پرداخت پیشوایان یهود با اموزه های ان حضرت به مخالفت برخاستند و با همدستی رومیان علیه او به دسیسه پرداختند دین مسیحیت با وجود دشمنی و سختگیری یهودی ها به تدریج گسترش یافت و بر پیروان او افزوده شددین مسیحیت در زمان امپراتوری کنستانتین رونق بی سابقه ای یافت زیرا این امپراتور به دین مسیحیت گروید و فرمانی صادر کرد که ازادی این دین را در محدوده امپراتوری روم تضمین کرد. حدود 50 سال بعد ازکنستانتین مسیحیت دین رسمی امپراوری روم شد.
تاریخ 17 اذر دهم
مائده شاهمرادی