پزشکی:
پزشکی یک دانش کاربردی است که هدف آن حفظ و ارتقای تندرستی، درمان بیماری ها و توانمند شازی آسیب دیدگان است. این منظور با شناخت بیماری ها، تشخیص، درمان و جلوگیری از بروز آنها به انجام می رسد. ئانش پزشکی برروی طیف وسیعی از رشته ها مانند فیزیک، زیست شناسی ، رشته های مهندسی و ... بنا شده است. در یونان باستان توسط پزشکانی چون بقراط، بنیان گذاری شده و بعد ها توسط رازی و بوعلی سینا گسترش یافت. در ایران روز یکم شهریور،به افتخار بوعلی سینا و مصادف با زادروز وی، روز پزشک نامیده شده است.
این رشته مناسب کسانی است؟
رشته پزشکی از دید بسیاری از دانش آموزان علاقه مند به آن، مانند یک قیف برعکس است که ورود به آن دشوار و خرج از آن ساده است؛ درحالی که یک دانشجوی پزشکی باید آمادگی مطالعه و تحقیق را در حد بسیار گسترده داشته باشد؛ یعنی اگر دانشجو علاقمند و کوشا نباشد و تنها برای عنوان دکتری وارد این رشته شده باشد، به احتمال زیاد حتی در اخذ مدرک پزشکی عمومی هم دچار دشواری خواهد شد چون دوره تحصیل بسیار طولانی و مباحث درسی بسیار حجیم و گسترده هشتند.
ویژگی های شخصیتی تاثیر گذار:
داشتن قدرت تصمیم گیری: از اساسی ترین ویژگی های یک پزشک موفق
رازداری: پزشک نباید بدون اجازه بیمار، پرونده پزشکی او را در اختیار دیگران قرار دهد
روابط اجتماعی خوب و خوش برخورد بودن: این ویژگی موجب جلب اعتماد و رضایت بیمار می شود
اخلاق پزشکی: یعنی پزشک نباید هیچ صدمه ای به بیمار بزند. چه سهوا و چه عمدا
در دانشگاه:
در حال حاضر در ایران نظام آموزش پزشکی شامل 4 دوره ی علوم پایه، فیزیوپاتولوژی ، کارآموزی بالینی(استیجری) و کارورزی بالینی(اینترنی) است که در ذیل به توضیح هرکدام می پردازیم.
* مقطع علوم پایه:
5ترم اول دوره تحصیل پزشکی که معادل 97 واحد درسی است. ملاک قبولی دروس کسب نمره 10 از بیست می باشد و در پایان این دوره یک امتحان 200 سوالی تحت عنوان آزمون جامع علوم پایه برگزار می شود که دانشجو با کسب حدقال نمره 90 از 20 وارد مقطع بعدی یعنی فیزیوپاتولوژی می شود. این امتحان قبلا بصورت کشوری بوده اما در سال های اخیر بصورت قطبی برگزار می شود، به این صورت که هر چند دانشگاه باهم یک قطب را تشکیل داده و سوالات هر قطب با قطب های دیگر متفاوت است.
برخی از دروس مقطع علوم پایه:
-بیوشیمی(مطالعه فرایند های شیمیایی در بدن)
-فیزیولوژی(بررسی مکانیسم کار ارگان های مختلف بدن)
-آناتومی(مطالعه ساختمان و ساختار های بدن و ارتباط آن ها با یکدیگر)
-پاتولوژی عمومی(بررسی تاثیر بیماری ها در سطح بافتی)
-بافت شناسی(بررسی میکروسکوپی ساختار بافت های بدن)
-جنین شناسی(بررسی تکامل رویان از زمان بارور سازی تخمک)
-میکروب شناسی(مطالعه شکل،ساختمان و فیزیولوژی باکتری ها ور ویروس هاو رابطه آن ها با بدن انسان)
-فیزیک پزشکی(کاربرد فیزیک در حرفه پزشکی مانند رادیوگرافی، سونوگرافی و ...)
-اپیدمولوژی(مطالعه نحوه انتشار بیماری ها و عوامل بیماری زا و توزیع بیماری ها در زمان، مکان و نژاد های گوناگون)
-ایمنولوژی(بررسی واکنش های ایمنی جانداران دربرابر آنتی ژن های بیگانه و روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماری زا)
توجه:دروس مذکورعلاوه بر واحد های تئوری، دارای واحد های عملی نیز هستند که در آزمایشگاه های موجود در دانشگاه گذرانده می شوند.
* مقطع فیزیوپاتولوژی:
دانشجویانی که آزمون جامع علوم پایه را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند وارد این مقطع می شوند. این دوره شامل ترم 6 و 7 پزشکی است که بیشتر کلاس ها در دانشکده ها و گاها در بیمارستان برگزار می شود. این دوره شامل 31 واحد درسی بوده و عمده مسائل رایج در پزشکی عمومی را شامل می شود.
مباحث این دوره در 4 بخش اصلی ارائه می شود:
سیمیولوژی: در این درس دانشجو نحوره گرفتن شرح حال از بیمار و معاینه کردن را می آموزد.
پاتولوژی اختصاصی: تغییرات ایجاد شده در سطح بافتی، ناشی از بیماری های هر ارگان مورد بررسی قرار می گیرد.
فارماکولوژی: دانشجو کاربرد هر دارو در بیماری ها و مکانیسم عملکرد هر دارو را می آموزد.
فیزیوپاتولوژی ارگان های قلب،کلیه،غدد،خون،ریه،گوارش و روماتولوژی: این بخش شامل مهمترین دروس این مقطع بوده و نام دیگر آن "داخلی" است. این قسمت از لحاظ درسی مهمترین و سنگین ترین مقطع پزشکی بوده و بنیان اصلی علم یک پزشک در این مقطع شکل می گیرد.
در پایان دوره فیزیوپاتولوژی، جشن روپوش سفید برگزار می شود و دانشجویان ملبس به لباس پزشکی می شوند.
* مقطع کارآموزی(استیجری):
این دوره که بعد از فیزیوپاتولوژی قرار دارد، شامل 95 واحد درسی است که در طی 21 ماه ارائه می شود.در این دوره دانشجویان روش برخورد با بیمار، نحوه تشخیص و نحوه درمان بیماری ها را بصورت عملی در بیمارستان فرامی گیرند. نمره قبولی در این دوره 12 از 10 است و معدل کل این دوره نیز باید حداقل 14 باشد؛ درغیراینصورت دانشجو باید دروسی را که در آنها نمره کمتر از 14 کسب کرده دوباره بگذراند تا معدل به بالای 14 برسد.
در پایان این دوره امتحان پیش کارورزی (پره انترنی) برگزار می شود و شرط ورود به دوره بعد است. درصورت عدم کسب نمره قبولی در این امتحان، حداکثر 4 مرتبه به فاصله هر 6 ماه یکبار، دانشجو می تواند دوباره در این امتحان شرکت کند.
* مقطع کارورزی بالینی(اینترنی):
آخرین مقطع پزشکی عمومی که معادل 64 واحد درسی است و در طی 18 ماه به دانشجویان ارائه می گردد. در این دوره دانشجویان مسئولیت معاینه بیماران، تشخیص بیماری و اقدامات درمانی را در بیمارستان بر عهده خواهند داشت و آموخته های خود را در دوره های قبلی بصورت عملی انجام خواهند داد تا بتوانند بطور مستقل به درمان بیماران بپردازند و آماده پذیرش شغل پزشکی در جامعه شوند. در پایان این دوره دانشجویان باید کار برروی 6 واحد پایان نامه خود را آغاز کنند. در نهایت دانشجویان بعد از قبولی در آزمون صلاحیت بالینی(که جدیدا وضع شده) فارغ التحصیل میشوند.
لازم به ذکر است که در این مقطع دانشجو دارای مهر پزشکی است و باید بعضی شب ها در شیفت شب بیمارستان فعالیت کند. ( معمولا 12 کشیک در ماه) و همچنین کمک هزینه تحصیلی نیز به دانشجو تعلق می گیرد.
ادامه تحصیل:
امتحان دستیاری تخصصی (رزیدنتی) را شاید بتوان مهمترین قسمت زندگی شغلی یک پزشک درنظر گرفت. این امتحان هرساله بین حدود 15هزار پزشک عمومی برگزار می شود؛ رقیبان یک پزشک جزو کسانی هستند که خود در کنکور جزو رتبه های برتر بوده اند و در رشته پزشکی پذیرفته شده اند! لذا فضای بسیار رقابتی در این آزمون وجود دارد.
همچنین منابع این آزمون حدود 20 کتاب مرجع پزشکی 500 الی 1000 صفحه ای می باشد.
دوره تخصصی:
بعد از قبولی در امتحان دستیاری، دانشجویان وارد این دوره می شوند که بسته به رشته تخصصی بین 3 الی 5 سال طول می کشد و دستیاران حق کار در جایی بجز بیمارستان محل تحصیل ندارند. در این دوره به دستیاران مجرد (درحال حاضر) ماهیانه حداکثر یک میلیون تومان و به دستیاران متاهل، مقداری بیشتر کمک هزینه تحصیلی تعلق می گیرد.
دستیاران حدود 15شب درماه و دربعضی رشته ها مثل جراحی حدود 20 شب درماه باید در شیفت کشیک باشند.
در دووره تخصص پس از پایان هرسال، امتحان ارتقا از مباحث خوانده شده برگزار می شود و در صورت عدم کسب نمره قبولی ، دستیار باید تمام مباحث و شیفت های سال قبل را از نو بگذراند!
دانش نامه(بورد) :
پس از قبولی در آخرین امتحان ارتقا که "پره بورد" نیز نامیدهد می شود، رزیدنت ها می توانند در امتحان بورد که یک امتحان تئوری+عملی است شرکت کنند و درصورت قبولی دارای بورد تخصصی در رشته خود می شوند و می توانند برای پذیرش در مراتب علمی بعدی یا عضویت در هیئت علمی دانشگاه ها اقدام نمایند.
فلوشیپ:
برای هر رشته تخصصی در چند موضوع عمده فلوشیپ در نظر گرفته می شود و درطول این دوره تکمیلی بطور میانگین 1.5 سال است.
برای مثال در رشته قلب ، فلوشیپ های اکوکاردیوگرافی ، الکتروفیزیولوژی و ... داریم!
رشته های تخصصی:
پاتولوژی( آسیب شناسی) – ارتوپدی – روان پزشکی(اعصاب و روان) – پوست – بیماری های چشم – مخصص داخلی – قلب و عروق – هماتولوژی و آنکولوژی – بیماری های روماتیسمی (روماتولوژی) – ریه – عفونی – غدد – گوارش – کلیه – اطفال – مغز و اعصاب – بیهوشی – جراحی مغز و اعصاب – جراحی عمومی – رادیولوژی – اورولوژی – زنان و زایمان – گوش،حلق،بینی – تغذیه و ...
از لحاظ سختی های شغلی، جراحی مغز و اعصاب ، قلب و اورتوپدی در صدر هستند!
از لحاظ درآمد میانگین هم رادیولوژی ، چشم ، اورتوپدی و پوست در صدر قرار دارند!
بعد از فارغ التحصیلی:
آینده شغلی تمامی رشته ها وابسته به سیاست های کلان کشوری است. وضعیت شغلی پزشکی طی سالیان گذشته تغییر کرده و در آینده نیز ممکن است دچار تغییراتی شود. از نظر وضع اقتصادی، پزشکان به دو دسته تقسیم می شوند:
پزشکان عمومی:
در سال های اخیر به دنبال عدم افزایش حق ویزیت متناسب با تورم ، این دسته از پزشکان فشار بیشتری را در زمینه نابسامانی های اقتصادی متحمل میشوند که ممکن است در آینده با اعطای مجوز های مراکز پوست و زیبایی این وضعیت بهتر شود.
پزشکان متخصص و فوق تخصص:
تفاوت واضحی از لحاظ شرایط اقتصادی – اجتماعی با مشاغل دیگر دارند. البته بین رشته های مختلف تخصص نیز در میزان درآمد تفاوت وجود دارد.
تاسیس مطب:
تاسیس مطب یکی از دشوار ترین مراحل اشتغال زایی است که هزینه بالای آن بر دشواری ها می افزاید. سازمان نظام پزشکی برای تاسیس مطب، وام پرداخت می کند اما سود بالا و مدت زمان کوتاه بازپرداخت آن مانع دریافت وام از طرف پزشکان تازه کار می شود چرا که برای افرادی که در ابتدای مسیر قرار دارند ، پرداخت قسط های سنگین غیرممکن است. در نتیجه به رغم داشتن پروانه طبابت، پزشکانی که توانایی مالی مناسبی ندارند در مسیر درآمد زایی با مشکل مواجه می شوند.
در این قسمت به چند سوال رایج دانش آموزان پاسخ میدهیم.
تفاوت شیوه نوین با شیوه عادی:
در شیوه نوین مباحث بصورت ارگان محور تدریس می شوند یعنی مثلا زمانی که آناتومی قلب تدریس می شود ، همزمان فیزیولوژی ، بافت ، بیوشیمی و جنین شناسی قلب راهم میخوانید. اما در شیوه عادی همه ی این مباحث بصورت جداگانه تدریس می شوند و پراکندگی مطالب بیشتر است. اکثر دانشگاه های برتر( بجز تبریز و مشهد ) و دانشگاه های اهواز و همدان بصورت شیوه نوین هستند.
طرح پزشکی عمومی:
دانشجویانی که پزشکی عمومی را تمام کرده اند باید به مدت 2 سال در مناطق تعیین شده از طرف وزارت بهداشت خدمت کنند. بسته به محل خدمت، مبلغ حقوق دریافتی متفاوت است اما در مناطق محروم به پزشکان مونث و البته پزشکان مذکری که به نحوی معاف از سربازی بوده اند تا حداکثر 10میلیون تومان حقوق اختصاص می یابد. البته درصورت عدم معافیت از سربازی همان حقوق سرباز پردات می شود. توجه: بعد از اتمام تخصص هم یک طرح جداگانه داریم
رشته های پرطرفدار تخصص: چشم پزشکی، رادیولوژی ، پوست و اورتوپدی
استریت شدن :
در حالت عادی دانشجویان پزشکی فقط بعد از گذراندن 2 سال طرح خود می توانند در آزمون تخصص شرکت کنند مگر اینکه عضو استعداد های درخشان باشند.که در اینصورت 1 بار مجازند بعد از پایان 7 سال تحصیل در این آزمون شرکت کنند.
شرایط عضویت در استعداد های درخشان(یک مورد کافیست!):
رتبه کشوریزیر 500 در کنکور سراسری
دانشجویان نمونه کشوری
2.5 درصد اول کشوری در آزمون های علوم پایه و پیش کارورزی
برگزیدگان المپیاد های علمی دانشجویی و جشنواره های خوارزمی و رازی
تفاوت پزشکی و دندان پزشکی:
سخن آخر: ( به درخواست نویسنده با لحن محاوره ای قرار داده می شود)
خب منم مثل خیلی از دانشجوهام دیگه! فکر میکردم همین که پزشکی قبول شدم، دیگه دکتر شدم اما وقتی وارد دانشگاه شدم فهمیدم که هنوز خیلی از راه مونده و در واقع آدم باید برای این رشته جوونیش رو بده! توی ترم های اول چون درس ها با درس های دبیرستان خیلی فرق دارن و عملا دانشجو با یه عالمه درس حفظی و گاها ملال آور که ارتباط زیادی با پزشکی ندارن مواجه میشه و ممکنه از این رشته زده بشه! اما وقتی وارد مقاطع بعدی میشین درس ها شیرین تر میشه و کم کم حس پزشک بودن به آدم القا میشه! نکته دیگه اینکه اون چیزی که یک دانشجو رو در آینده به یک پزشک موفق و باسواد تبدیل میکنه 90 درصد تلاش و زحمت دانشجو در این 7 سال هست و شاید کمتر از 10 درصد مربوط به امکانات آموزشی و اساتید دانشگاه هست. دانشجوهای زیادی بودن که در بهترین دانشگاه ها درس خوندن اما چون زحمت نکشیدن، چندان موفق نشدن و برعکسش هم بود. مثلا چندسال پیش رتبه یک آزمون تخصص از دانشگاه آزاد بود.
و حرف آخر ؛ با اینکه پزشکی اون آرمان شهری که فکر میکردم نبود، اما من اگه دوباره به قبل از کنکور برگردم، بازم همین رشته رو انتخاب میکنم!
یاسر خوشناموند - رتبه 36 کنکور 93 - دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران