یکی از مشکلات مطالعه کردن، نداشتن تمرکز کافی و حواسپرتی هنگام مطالعه است و این موضوعی است که موجب به هدر رفتن وقت زیاد و عدم یادگیری مطلوب و خستگی در دانشآموزان میشود. از افرادی که در حال یادگیری مطلبی هستند انتظار میرود که در زمان مشخصی که برای خود تعیین کردهاند حجم معینی از مطلب را به طور نسبتاً پیوسته بتوانند مطالعه کنند و از یادگیری خود رضایت داشته باشند، در حالی که عملاً در مورد تعداد بسیاری از دانشآموزان این طور نیست و شاهد آشفتگی و عدم یادگیری کامل در مطالعه هستیم و این مسئله نیز باعث معضلی برای خانوادهها شده است. تمرکز مهارتی آموختنی است که شرایط ایجاد آن نادیده گرفته میشود و ایجاد تمرکز لازم به فراهم کردن مجموعهای از شرایط ذهنی و روانی و محیطی است و تا این مجموعه فراهم نشود نباید انتظار تمرکز لازم را داشته باشیم. در اینجا لازم است عوامل مؤثر بر ایجاد تمرکز را یادآور شویم:
1- مطالعهی منظم: اگر دائماً زمان مطالعه تغییر کند میزان حواسپرتی نیز بیشتر خواهد شد و تمرکز لازم را نخواهید داشت. باید سعی کنید منظم درس بخوانید. حتی اگر مدتزمان مطالعهی روزانهی شما کم باشد باید سعی کنید همین مقدار را هر روز به صورت ثابت نگه دارید تا دچار حواسپرتی نشوید.
2- دقت کن: بعضی از دانشآموزان میگویند هنگام مطالعه دائماً حواسشان پرت میشود. این دانشآموزان باید هنگامی که دچار این حالت میشوند مرتباً به خود بگویند: «دقت کن». این تأکید دائم کم کم باعث افزایش تمرکز میشود.
3- نوشتن عواملی که موجب حواسپرتی میشوند: اگر موضوعی حواس شما را پرت کرد و تمرکز شما را از بین برد آن عوامل را بر روی کاغذ سفیدی بنویسید و در کنار دست خود بگذارید مطمئن باشید فردا که دوباره مشغول درس خواندن هستید دیگر حواستان به آن موضوعی که آن را یادداشت کردهاید پرت نخواهد شد.
4- خیلی کند و آهسته مطالعه نکنید: تصور کنید شخصی با سرعت خیلی کم در حال رانندگی است. این شخص با این سرعت کم میتواند در حین رانندگی مرتباً به اطراف خود نگاه کند و حتی شیشهی ماشین خود را تمیز کند ولی رانندهای را در نظر بگیرید که با سرعت متعادل در حال رانندگی است. این شخص تلاش میکند فقط ذهن خود را درگیر رانندگیاش کند تا مبادا تصادفی رخ دهد. شخصی که کند درس میخواند در حین درس خواندن نمیتواند تمرکز لازم را داشته باشد و مدام هنگام مطالعه ذهنش درگیر مسایل مختلف میشود؛ اما هنگامی که با سرعت مطالعهی مطلوب درس میخواند ذهن خود را فقط درگیر مطالعه میکند و میتواند تمرکز خیلی خوبی داشته باشد.
5- اندکی استراحت کن: اگر هنگام مطالعه تمرکز نداشتید از سر جای خود بلند شوید و محیط مطالعه را ترک کنید و پس از 10 الی 15 دقیقه استراحت دوباره بازگردید و شروع به مطالعه کنید.
6- از خود علاقه نشان دهید: اگر دانشآموزی درسی را دوست نداشته باشد نمیتواند آن را بهدرستی مطالعه کند. باید برای درس خواندن حتی اگر به آن درس علاقه ندارید از خود علاقهی مصنوعی نشان دهید. همین امر موجب میشود میزان تمرکز شما نسبت به آن درس بیشتر شود.
7- یادداشت کردن: شما میتوانید کاغذ و قلمی را کنار دست خود بگذارید و اگر مطلبی را میخوانید آنچه را که از آن میفهمید یادداشت کنید. این عامل یکی از مهمترین شیوهی داشتن تمرکز است.
8- فقط یک درس را مطالعه نکنید: برخی از دانشآموزان ساعات زیادی از وقت خود را فقط روی مطالعهی یک درس میگذارند و این امر موجب خستگی و دلزدگی آنان میشود و نمیتوانند تمرکز لازم را داشته باشند؛ پس بهتر است بعد از هر دو ساعت درس خواندن و کمی استراحت درسی متفاوت را مطالعه کنند.
9- از بهترین ساعات خود برای مطالعه استفاده کنید: برخی دانشآموزان هنگامی که به درس سختی برخورد میکنند، خواندن آن درس را به آخر شب موکول میکنند و چون آخر شب خسته هستند نمیتوانند تمرکز کافی برای یادگیری مطالب داشته باشند.
10- بازگویی مطالب: اگر فرض کنید که معلم هستید و درس را خوب فرا گرفته باشید میتوانید برای خود فضایی را ایجاد کنید و با بازگو کردن مطالب خواندهشده میزان تمرکز حواستان را برای پاسخ دادن مطالب بیشتر کنید.
11- درست بنشینید: هنگام مطالعه دراز نکشید و سر خود را- چه برای آزمون دادن و چه برای درس خواندن- پایین نیندازید. به صورت خمیده ننشینید تا تمرکز حواس داشته باشید.